Μιχάλης Παπαδόπουλος: 18 Απριλίου Παγκόσμια Ημέρα Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Παγκόσμια ημέρα πολιτιστικής κληρονομιάς η μέρα που πέρασε, όπως υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση της UNESCO και το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ΙCOMOS), στις 16 Νοεμβρίου του 1972. Στις 18 Απριλίου τιμούμε τα ιστορικά μνημεία, την άυλη πολιτιστική κληρονομιά του κάθε τόπου, το πολιτιστικό φορτίο που κληρονομείται από γενιά σε γενιά εδώ και χιλιάδες χρόνια στην χώρα μας και σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Είναι τα έργα των ανθρώπων και της φύσης που αξίζουν να τα διατηρήσουμε. Είναι τα μνημεία (αντικείμενα, χώροι, τοποθεσίες αρχαιολογικής και ιστορικής σημασίας) αλλά και οι τεχνοτροπίες που κληρονόμησε η ανθρωπότητα από τους πολιτισμούς που έζησαν ή ζουν ακόμα. Είναι οι παραδόσεις και τα έθιμα κάθε λαού. Είναι και τα μοναδικής ομορφιάς δημιουργήματα της ίδιας της φύσης που αξίζει να μην επιτρέψουμε να καταστραφούν.
Η ημέρα αυτή είναι μέρα γιορτής και μέρα σκέψης για το πώς αντιλαμβανόμαστε τα μνημεία, τα μουσεία και εν γένει τον Πολιτισμό μας. Αν δεν αλλάξουμε στρατηγική και κυρίως νοοτροπίας δεν θα μπορέσουμε ούτε να προστατεύσουμε επαρκώς ούτε να αναδείξουμε προς όφελος μας το σύνολο του πολιτιστικού πλεονάσματος που διαθέτουμε και εμείς οι Έλληνες αλλά και όλοι οι λαοί συνολικά.
Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος μνημείων στην πατρίδα μας, 18 συνολικά εγγραφές, αγαθών παγκόσμιας κληρονομιάς:
- Ναός του Επικούριου Απόλλωνα (1986)
- Αρχαιολογικός τόπος των Δελφών (1987)
- Ακρόπολη (1987)
- Άγιο Όρος (1988)
- Αρχαιολογικός χώρος Επιδαύρου (1988)
- Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία της Θεσσαλονίκης (1988)
- Μετέωρα (1988)
- Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου (1988)
- Αρχαία Ολυμπία (1989)
- Μυστράς (1989)
- Μονή Δαφνίου, Μονή Οσίου Λουκά και Νέα Μονή Χίου (1990)
- Δήλος (1990)
- Πυθαγόρειον και Ηραίον Σάμου (1992)
- Αρχαιολογικός τόπος της Βεργίνας (1996)
- Ιστορικό κέντρο (Χώρα), Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, Σπήλαιο Αποκάλυψης στη νήσο Πάτμο (1999)
- Αρχαιολογικοί τόποι των Μυκηνών και της Τίρυνθας (1999)
- Η Παλαιά Πόλη της Κέρκυρας (2007)
Μιλώντας τώρα για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, πολιτιστικό απόθεμα που μπορεί να αποτελέσει εργαλείο κοινωνικής, εκπαιδευτικής, πνευματικής και οικονομικής ανάπτυξης, έχουμε ως νομός Κοζάνης την τιμή , την χαρά και την ευθύνη της συμμέτοχής στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO, με δύο από τις συνολικά πέντε εγγραφές της Ελλάδας σε αυτόν τον κατάλογο. Η εγγραφή της Μεσογειακής Δίαιτας (από κοινού με την Ιταλία, την Ισπανία, το Μαρόκο, την Πορτογαλία, την Κύπρο και την Κροατία), η παραδοσιακή μαστιχοκαλλιέργεια στη Χίο, η μαρμαροτεχνία στην Τήνο, οι Μωμόγεροι έθιμο 8 χωριών του νομού Κοζάνης και ο Τρανός Χορός της Βλάστης Κοζάνης .
Μωμόγεροι (Μωμοέρια), ένα έθιμο του Δωδεκαημέρου
Ευετηριακό και ψυχαγωγικό έθιμο του Δωδεκαημέρου (Χριστούγεννα έως Θεοφάνια) με χορευτική, θεατρική και μουσική ομάδα σε παράλληλη δράση, προερχόμενο από την ορεινή Τραπεζούντα, που επιβιώνει σε οκτώ χωριά του Νομού Κοζάνης (Τετράλοφος, Άγιος Δημήτριος, Αλωνάκια, Σκήτη, Πρωτοχώρι, Κομνηνά, Ασβεστόπετρα, Καρυοχώρι).
Ο Τρανός Χορός στη Βλάστη
Ο Τρανός Χορός είναι ένα χορευτικό δρώμενο με δομικά στοιχεία το δίπτυχο «τραγούδι-κίνηση» (φωνητικό τραγούδι-χορός), χωρίς τη συνοδεία μουσικών οργάνων. Έχει τελετουργικό χαρακτήρα και μεταδίδεται από γενιά σε γενιά κυρίως με τη συμμετοχή στο δρώμενο. Ο όρος «τρανός» υποδηλώνει τη σχεδόν καθολική συμμετοχή της κοινότητας στην επιτέλεσή του και τη σημασία του για την κοινότητα. Για τους Βλατσιώτες αποτελεί τον «τρανό», δηλαδή τον σημαίνοντα, τον σπουδαίο χορό, το σύμβολο της πολιτισμικής τους ταυτότητας.
Σημαντική αναφορά χρήζει να γίνει επίσης στις προσπάθειες του Αρχαιολογικού Μουσείου Αιανής ,σε συνεργασία με το Κέντρο Ερευνάς Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, με στόχο την καταγραφή, προβολή και προώθηση του λαϊκού πολιτισμού του Δήμου Κοζάνης (Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά)», η οποία θα αφορά στην επιστημονική επιμέλεια για τη δημιουργία φακέλων τεκμηρίωσης για την προβολή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του Δήμου σε εθνικό και διεθνές επίπεδο (UNESCO) με εθιμικά λαϊκά δρώμενα όπως «οι Λαζαρίνες του Τσιαρτσιαμπά» «οι Φανοί της Κοζάνης», «η Κροκοκαλλιέργεια», «Της προξενιάς τα δρώμενα μεσ’ την Ανασελίτσα», τα «Αερόστατα» του Πενταλόφου ,οι «Καπεταναραίοι», κ.α.
Κι όσο τα δάκρυα δεν έχουν στεγνώσει από την θλίψη της καταστροφής της ανυπέρβλητης Παναγίας των Παρισίων, της Παναγίας όλων μας, ας γίνει αυτό η αφορμή να νιώσουμε πως κάθε ένα από αυτά τα θαύματα και τα θαυμαστά της πολιτιστικής κληρονομιάς κάθε γωνιάς του κόσμου μας, είναι ο θησαυρός και ο μονόδρομος της συνέχειας μας…
Μιχάλης Παπαδόπουλος
Πρ.Υφυπουργός –Πρ.Βουλευτής Π.Ε. Κοζάνης
