Η Ελλάδα μετά το 2010 έγινε ένα πειραματικό εργαστήριο των πολιτικών λιτότητας σε σημείο βασανισμού του λαού της. Τώρα και πάλι… πρωτοπορεί καθώς μετατρέπεται σε μια ειδική οικονομική ζώνη για τους εργαζόμενους. Η κατάσταση εξαίρεσης που έφεραν τα μνημόνια, με περιστολή έως αφανισμού των εργασιακών δικαιωμάτων, γίνεται τώρα η νέα «κανονικότητα» με εβληματικότερη ίσως από τις νέες ρυθμίσεις της απορρύθμισης την θέσπιση 13 ωρών εργασίας στον ίδιο εργοδότη.
Καταμεσής του θέρους η κυβέρνηση βάζει φουλ τις χρονομηχανές και μας μεταφέρει αιώνες πίσω. Στο ιδιότυπο αυτό ταξίδι στο χρόνο με όχημα το νέο νομοθέτημα για τα εργασιακά η μικρή μας ειδική οικονομική ζώνη γυρίζει στον μακρινό 19ο αιώνα, τότε που τα συνδικάτα διεκδικούσαν 8 ώρες δουλειά – 8 ώρες ανάπαυση – 8 ώρες ελεύθερο χρόνο. Κι ενώ η Ευρώπη προσανατολίζεται πια σε όλο και λιγότερο χρόνο εργασίας και η Τεχνητή Νοημοσύνη δυνητικά μπορεί να απελευθερώσει τις ζωές μας, η Ελλάδα πάει με φόρα προς τα πίσω, νομοθετώντας το… 13ωρο.
«Πρέπει να αναγνωριστεί με νόμο ότι είναι 8 ώρες είναι αρκετές για μια εργάσιμη μέρα», έλεγαν οι εργάτες του Ντάνκερκ της Πολιτείας της Νέας Υόρκης το 1866. «Είμαστε αποφασισμένοι να καταβάλλουμε όλες μας τις δυνάμεις ώσπου να πετύχουμε αυτό το ένδοξο αποτέλεσμα», διεμήνυε το πανεργατικό συνέδριο της Βαλτιμόρης τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού η Διεθνής Ένωση των Εργατών έστελνε το ίδιο μήνυμα από την Γενεύη. Εκατον πενήντα εννέα χρόνια μετά από την Αθήνα η ελληνική κυβέρνηση νομοθετεί στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.
Σχεδόν ως απάντηση σε… παλλαϊκό αίτημα παρουσίασε η υπουργός εργασίας την θέσπιση των 13 ωρών εργασίας – στον ίδιο εργοδότη, γιατί η γαλέρα σε δυο διαφορετικούς είχε ήδη θεσμοθετηθεί. «Ερχόντουσαν εργαζόμενοι και μας λέγανε, μα, γιατί να πρέπει ντε και καλά να πάω σε δεύτερη ταβέρνα και να μην μπορώ να συμπληρώσω κατ’ εξαίρεση όταν χρειάζεται 13 ώρες στον ίδιο εργοδότη;» είπε η υπουργός αλλά αλλαλάζοντα από χαρά πλήθη δεν ξεχύθηκαν στους δρόμους. Αντιθέτως, αναρίθμητοι εργαζόμενοι μοιράστηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις τρομακτικές εμπειρίες τους από τις ατέλειωτες ώρες δουλειάς σε οικοδομές και εστιατόρια, σε ξενοδοχεία και γραφεία.
Στη δεύτερη φτωχότερη χώρα της Ε.Ε., σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ για το 2023, οι Έλληνες είχαν δουλέψει 1.897 ώρες και αναδείχθηκαν πρωταθλητές Ευρώπης. Τα ίδια αποτελέσματα καταγράφει και έρευνα της Eurostat για το 2024. Κι όλα αυτά για έναν μισθό που δεν καλύπτει τις ανάγκες του μήνα.
Έτσι, καθόλου δεν εκπλήσσει πως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία σε συνεργασία με υψηλού κύρους φορείς υπολογίζει μεσοσταθμικά πως 2.500 άνθρωποι κάθε χρόνο αρρωσταίνουν από ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία, ενώ η ψυχική κόπωση μπορεί να αγγίζει και το 75% των εργαζομένων.
Τιμές Ελβετίας, ωράριο Κίνας, μισθός Βουλγαρίας
Ένας βαθιά απογοητευμένος λαός κι ένας βαθιά εξαντλημένος εργατικούς πληθυσμός έχει απομείνει στην Ελλάδα. Και σε αυτόν τον λαό και σε αυτό το εργατικό δυναμικό έρχεται με φόρα το νέο εργασιακό νομοσχέδιο – άλλο ένα επεισόδιο στο ξήλωμα των εργασιακών σχέσεων όπως τις ξέραμε πριν την πτώχευση της χώρας το 2010. Από πλευράς Νέας Δημοκρατίας και μόνο μέσα σε 6 χρόνια έχουμε υποστεί 4 νομοθετήματα που αφορούν τα εργασιακά.
Θα είναι άραγε αυτό και το τελευταίο πλήγμα που δέχεται ο κόσμος της εργασίας; Τι έχει απομείνει άραγε όρθιο από την οργάνωση της δουλειάς όπως την γνωρίζαμε, ρωτήσαμε τον εργατολόγο Διονύση Τεμπονέρα. «Ο κύκλος αυτός ξεκίνησε με τον νόμο Χατζιδάκι και τον νόμο Γεωργιάδη, με τον οποίο είχαμε φτάσει στην 13ωρη εργασία σε δύο εργοδότες. Τώρα πηγαίνουμε στην 13ωρη εργασία σε έναν εργοδότη. Είχε θεσμοθετηθεί ήδη το σπαστό ωράριο στην μερική απασχόληση και τώρα έρχεται και η υπερωρία στην εκ περιτροπής εργασία. Πρόκειται για την απόλυτη ευελιξία. Οι Έλληνες εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν στα ράφια τιμές Ελβετίας, εργάζονται με ωράρια Κίνας κι αμείβονται με μισθούς Βουλγαρίας. Αυτό συνιστά παραδοξότητα έναντι του ευρωπαϊκού κοινωνικού κεκτημένου.
»Κινούμαστε στην αντίθετη κατεύθυνση με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη, που συζητά το 35ωρο χωρίς μείωση αποδοχών. Το εργασιακό δίκαιο στην Ελλάδα έχει απορρυθμιστεί εντελώς με το καθεστώς μνημονίων, αλλά και η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας συνεχίζει τις νεοφιλελεύθερες παρεμβάσεις γιατί η επισφάλεια και η ευελιξία βρίσκεται στον πυρήνα της πολιτικής της. Αν σε όλα αυτά αθροίσουμε και τις χαμηλές αμοιβές, είναι ένα μείγμα πολιτικής εξαιρετικά αντικοινωνικό.
»Ήδη πριν τις παρεμβάσεις αυτές οι Έλληνες ήταν οι πιο σκληρά εργαζόμενοι στην Ευρώπη, τώρα αυτό θα ξεχειλώσει ακόμα περισσότερο. Το κλειδί για να αντιμετωπιστεί όλο αυτό είναι η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων εργασίας – όσο αυτό δεν συμβαίνει θα επιβάλλεται στους εργαζόμενους το δίκαιο του ισχυρού. Όταν με τις νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης δημιουργείται μια κουλτούρα ευελιξίας κι ανασφάλειας, δίνεται ένα σήμα στους εργοδότες να αυθαιρετούν ακόμα περισσότερο».
Μία καταστροφή ιδέα
Ο Δρ. Ανδρέας Στοϊμενίδης είναι αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία, Γραμματέας Υγείας και Ασφάλειας στην ΓΣΕΕ και πρόεδρος της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων της Ελλάδας. Τον βρίσκουμε στην μακρινή Ιαπωνία για να μας πει πως εκτιμά μέσα από την μεγάλη εμπειρία του την νέα ρύθμιση που φέρνει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Κι αξίζει να σημειωθεί πως η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, που έχει γίνει γνωστή για την αφοσίωση στην εργασία έως θανάτου από εξάντληση των εργαζομένων, υπογράφηκε εθνική συλλογική σύμβαση με αυξήσεις 5.5%…
«Η κυβέρνηση εκπλήσσει με την επινόηση νομοθετικών ρυθμίσεων σε ζητήματα που είναι ήδη αφόρητα πιεστικά για τους εργαζόμενους», λέει ο Στοϊμενίδης. «Αυτή η συζήτηση δεν έχει θέση σε καμία άλλη χώρα της ΕΕ, εκεί η συζήτηση έχει να κάνει με το 4ημερο ή το 35ωρο. Σε Βέλγιο, Ισπανία, Μεγάλη Βρετανία δοκιμάζονται αυτές οι πολιτικές και αποδίδουν. Η κυβέρνηση επινόησε ως μεγάλη μεταρρύθμιση το 13ωρο στον ίδιο εργοδότη. Η ιδέα είναι καταστροφική καθώς πολύ γρήγορα θα επιφέρει ψυχική και σωματική υπερκόπωση. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε ραγδαία κλιμάκωση στις απώλειες ζωής στο χώρο εργασίας, είναι αποτέλεσμα των πολιτικών που ασκούνται κι έχουν να κάνουν με την συσσώρευση της κόπωσης των εργαζομένων».
- 114 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εν ώρα εργασίας το πρώτο εξάμηνο του 2025
- 146 εργατικά δυστυχήματα καταγράφηκαν το 2024.
- 108 εργαζόμενοι πέθαναν στη δουλειά τους το 2023.
ΠΗΓΗ: ΟΣΕΤΕΕ
»Είμαι 50 χρονών κι όσο ήμουν ενήλικος δεν θυμάμαι τέτοιες ρυθμίσεις, μας πηγαίνουν πίσω πάνω από 4- 5 γενιές κι αυτό είναι πρωτόγνωρο σε διεθνές επίπεδο», αναφέρει ο είναι αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία τονίζοντας πως «αιφνιδιάστηκε κι ο Γερμανός καγκελάριος όταν ανέφερε ο Έλληνας πρωθυπουργός αυτές τις ρυθμίσεις, πουθενά στην ΕΕ δεν υπάρχουν αντίστοιχες πολιτικές. Ήταν δέσμευση όλου του πολιτικού συστήματος ότι θα επιστρέφαμε στην κανονικότητα μετά τα μνημόνια, ωστόσο η εργασία μετά το 2019 πιέζεται ακόμα περισσότερο και στο δίπολο εργοδότης- συνδικάτα αποδυναμώνεται ακόμα περισσότερο η πλευρά των εργαζομένων».
- 39 ώρες είναι ο εργάσιμος χρόνος στην Βουλγαρία
- 38,0 στην Πολωνία
- 38,8 στην Ρουμανία
- 33,9 σε Δανία, Γερμανία και Αυστρία
- 32, 1 στην Ολλανδία
ΠΗΓΗ: Eurostat
«Υπάρχει στη χώρα οικονομική, αναπτυξιακή κι ανθρωπιστική κρίση και κινούμαστε στην κλιμάκωσή της με τις πολιτικές που ακολουθούνται», αναφέρει ο Στοϊμενίδης. «Όταν αναφέρω στους ξένους συναδέλφους μου ότι στην Ελλάδα είμαστε πιο χαμηλά από το 2009 μισθολογικά ενώ δουλεύουμε περισσότερες χώρες, μένουν άφωνοι, γίνεται μια παύση μέχρι να καταλάβουν. Ακόμα και στον νεοφιλελευθερισμό αναπτύσσεται η οικονομία, εδώ ούτε αυτό συμβαίνει. Είναι σαφές ότι υπάρχει μια ταξική συνέπεια της κυβέρνησης να ολοκληρώσει μια σκληρή πολιτική που ανατροφοδοτεί τα κέρδη των εργοδοτών, υπό την επιρροή οικονομικών συμφερόντων και μέσα από την βεβαιότητα της ψήφου των άνω των 67, αφού οι πιτσιρικάδες δεν ψηφίζουν και οι παραγωγικές ηλικίες λείπουν στο εξωτερικό».
Ζούμε για να δουλεύουμε;
«Όταν στα τέλη του 19ου αιώνα τα συνδικάτα διατύπωσαν το αίτημα για 8ωρο αυτό εκπροσωπούσε μια ριζική μείωση του χρόνου εργασίας. Το αίτημα αντανακλούσε την αυτοπεποίθησή τους», μας λέει ο ιστορικός Κωστής Καρπόζηλος.
«Σήμερα, δεν μπορούμε καν να φανταστούμε -πέρα από ρητορικές διακηρύξεις- τη μείωση των ωρών εργασίας. Και όχι μόνο αυτό. Το 8ωρο έχει ήδη καταργηθεί στην πράξη -ας σκεφτούμε πόσες φορές απαντάμε σε ένα επαγγελματικό μέιλ το βράδυ. Και οι κυβερνήσεις νομοθετούν για την εμπέδωση της υπερωριακής απασχόλησης και την επέκταση των ευέλικτων μορφών εργασίας. Αυτό είναι ενδεικτικό για το που βρίσκεται ο συσχετισμός δύναμης μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας, αλλά και για το πόσο έχει συρρικνωθεί η πεποίθησή μας ότι μπορούμε να έχουμε μια αποφασιστική αλλαγή συνθηκών προς το καλύτερο. Και αυτό κάνει ακόμα πιο αναγκαία τη δημόσια συζήτηση για εκείνο το παλιό ερώτημα: δουλεύουμε για να ζούμε ή ζούμε για να δουλεύουμε;»
