2Γ/2025 ΑΣΕΠ – Πάρε το προβάδισμα στη λεκτική ενότητα

Η ενότητα «Κατανόηση κειμένου και λεκτικές δεξιότητες» δεν είναι απλώς ένα τεστ γλώσσας. Πρόκειται για μια εξέταση που μετρά την ικανότητα του υποψηφίου να κατανοεί πολύπλοκα κείμενα, να εντοπίζει νοηματικές αποχρώσεις και να εκφράζεται με ακρίβεια.

Μέσα από αυτήν αξιολογείται η κριτική του σκέψη, η προσοχή στη λεπτομέρεια και η ικανότητά του να ξεχωρίζει την ουσία από το δευτερεύον.

Για έναν μελλοντικό υπάλληλο του ΥΠΕΞ, αυτές οι δεξιότητες είναι θεμελιώδεις, καθώς συνδέονται με την ανάλυση κειμένων, τη σύνταξη αναφορών και την κατανόηση πολιτικών ή νομικών εγγράφων.

Ο υποψήφιος οφείλει να ενισχύσει το λεξιλόγιο του και να εργαστεί με mock tests και παλαιότερα θέματα εξετάσεων του ΑΣΕΠ, ώστε να εξοικειωθεί με την πίεση του χρόνου και το στυλ των ερωτήσεων.

Πρέπει επίσης να «εκπαιδεύσει το μάτι» του ώστε να αναγνωρίζει τη λογική ροή μιας παραγράφου. Όποιος μένει προσκολλημένος σε μεμονωμένες λέξεις, θα χάσει χρόνο και μονάδες.

Δεν πρέπει ο υποψήφιος να «κολλήσει» σε μια λέξη, να την αφήνει προσωρινά και να προχωρά. Συχνά η «σωστή» λέξη βγαίνει από τα συμφραζόμενα π.χ. «κυκλοφοριακή ….» λογικά «συμφόρηση» και όχι «συχνότητα».

Ας προχωρήσουμε όμως με την εξάσκηση σας στα τρία παρακάτω κείμενα:

Κείμενο 1ο

Αναμφίβολα, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι μεγάλοι όμιλοι του λιανικού εμπορίου και η αυτοκινητοβιομηχανία είναι εδώ και πολύ καιρό οι πρώτοι σε _________ (1) διαφημιζόμενοι, προωθώντας μια _________ (2): το ιδιωτικό αυτοκίνητο, το αυτοκίνητο-κουβαλητής, έχει τη δυνατότητα να μας βοηθά να _________ (3) χρόνο και να μας προσφέρει τόσες πολλές υπηρεσίες, ώστε θα πρέπει να συμφιλιωθούμε συνολικά με τις _________ (4) που συνεπάγεται.

Ατυχήματα, ρύπανση της ατμόσφαιρας, του νερού, του εδάφους, συμβολή στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, θόρυβος, κυκλοφοριακή _________ (5), καταστροφή των τοπίων και της βιοποικιλότητας κ.ο.κ.: πράγματι, ο _________ (6) κύκλος της εξάρτησης από το αυτοκίνητο συνεπάγεται κολοσσιαία «εξωτερικά κόστη» που _________ (7) στο περιβάλλον, τα οποία έχουν υπολογιστεί στα 820 δισ. ευρώ ετησίως για το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στα 109 δισ. για τη Γαλλία (ποσό που αντιστοιχεί στο 5,5% του ΑΕΠ της χώρας). Και παραμένει ακόμη αδύνατο να εκτιμηθεί το στοιχειώδες: το κόστος μιας επέκτασης του αστικού _________ (8) που πολύ δύσκολα μπορεί να αναστραφεί.

Επιλογές:

1. α) κατακτήσεις β) προτάσεις γ) προβολές δ) δαπάνες
2. α) συμφωνία β) δοξασία γ) κατηγορία δ) υποψία
3. α) δαπανούμε β) εξοικονομούμε γ) καταναλώνουμε δ) αποκομίζουμε
4. α) απαιτήσεις β) περιπτώσεις γ) οχλήσεις δ) προσθήκες
5. α) αγωγή β) διαχείριση γ) συμφόρηση δ) συχνότητα
6. α) φαύλος β) μεγάλος γ) ομόκεντρος δ) στενός
7. α) αναμειγνύονται β) εντοπίζονται γ) προστίθενται δ) μετακυλίονται
8. α) δικαίου β) τρόπου γ) ιστού δ) νόμου

Κείμενο 2ο

Η κλιματική κρίση θεωρείται πλέον η μεγαλύτερη απειλή για την ανθρωπότητα. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας κατά περισσότερο από 1,5 βαθμό Κελσίου θα έχει _________ (9) συνέπειες, όπως τήξη των πάγων και άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Η αδυναμία των κρατών να συμφωνήσουν σε _________ (10) πολιτικές δράσεις καθιστά το πρόβλημα ακόμη πιο δύσκολο. Η μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας απαιτεί τεράστιες _________ (11), αλλά παράλληλα δημιουργεί νέες οικονομικές ευκαιρίες. Ωστόσο, οι κοινωνίες πρέπει να προσαρμοστούν σε νέες μορφές εργασίας και να αντιμετωπίσουν τις _________ (12) που δημιουργούνται, ιδίως για περιοχές που εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα. Χωρίς διεθνή συνεργασία, το φαινόμενο θα εξελιχθεί σε _________ (13) αλυσιδωτών κρίσεων, που θα περιλαμβάνουν μεταναστευτικές ροές, συγκρούσεις για τους φυσικούς πόρους και _________ (14) πολιτικής αστάθειας. Το ζητούμενο είναι αν η παγκόσμια κοινότητα μπορεί να _________ (15) μια συλλογική λύση και να περιορίσει την καταστροφή του οικολογικού _________ (16).

Επιλογές:

9. α) καταστροφικές β) ουδέτερες γ) ελάχιστες δ) προσωρινές

10. α) διακριτές β) συντονισμένες γ) ασυνάρτητες δ) αποσπασματικές

11. α) συζητήσεις β) επενδύσεις γ) διευθετήσεις δ) αβεβαιότητες

12. α) απειλές β) ανισότητες γ) προσθήκες δ) διαφορές

13. α) μηχανισμό β) φαύλο κύκλο γ) δίκτυο δ) κώδικα

14. α) πιθανότητες β) κινδύνους γ) περιστάσεις δ) επίπεδα

15. α) εξασφαλίσει β) υπονομεύσει γ) εμποδίσει δ) αποφύγει

16. α) συστήματος β) πλέγματος γ) ιστού δ) νόμου

Κείμενο 3ο

Η άσκηση εξωτερικής πολιτικής βασίζεται στη δυνατότητα ενός κράτους να προωθεί τα συμφέροντά του μέσα σε ένα περιβάλλον συνεχών _________ (17). Οι διπλωμάτες καλούνται να διαπραγματεύονται σε συνθήκες αβεβαιότητας, όπου κάθε λάθος μπορεί να έχει _________ (18) συνέπειες. Η γλώσσα παίζει καθοριστικό ρόλο: μια ατυχής διατύπωση μπορεί να οδηγήσει σε _________ (19), ενώ η προσεκτική επιλογή λέξεων μπορεί να διευκολύνει τη συνεργασία. Η δημόσια διπλωματία, δηλαδή η επικοινωνία με ξένα ακροατήρια, αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία, καθώς οι κοινωνίες γίνονται πιο _________ (20). Οι προκλήσεις είναι πολλαπλές: από την αντιμετώπιση διεθνών κρίσεων έως τη διαχείριση της κλιματικής αλλαγής, που θεωρείται σήμερα ζήτημα _________ (21). Η επιτυχία εξαρτάται από την ικανότητα του διπλωμάτη να _________ (22) πληροφορίες, να τις επεξεργάζεται κριτικά και να _________ (23) στρατηγικές συμμαχίες. Σε έναν κόσμο διαρκών ανακατατάξεων, η διπλωματία λειτουργεί ως θεμέλιο του διεθνούς _________ (24).

Επιλογές:

17. α) μεταβολών β) επιτυχιών γ) σταθεροτήτων δ) λύσεων

18. α) επουσιώδεις β) μακροχρόνιες γ) αμελητέες δ) αβλαβείς

19. α) παρανόηση β) εξήγηση γ) κατανόηση δ) πρόοδο

20. α) εσωστρεφείς β) διασυνδεδεμένες γ) απομονωμένες δ) ανεξάρτητες

21. α) δευτερεύον β) ασήμαντο γ) υψηλής προτεραιότητας δ) τυχαίο

22. α) παραβλέπει β) συλλέγει γ) απορρίπτει δ) αποκλείει

23. α) οικοδομεί β) καταστρέφει γ) αδρανοποιεί δ) παραλύει

24. α) χάους β) συστήματος γ) νόμου δ) κενού

Σωστές απαντήσεις:

1. δ) δαπάνες
2. β) δοξασία
3. β) εξοικονομούμε
4. γ) οχλήσεις
5. γ) συμφόρηση
6. α) φαύλος
7. δ) μετακυλίονται
8. γ) ιστού
9. α) καταστροφικές
10. β) συντονισμένες
11. β) επενδύσεις
12. β) ανισότητες
13. β) φαύλο κύκλο
14. β) κινδύνους
15. α) εξασφαλίσει
16. α) συστήματος
17. α) μεταβολών
18. β) μακροχρόνιες
19. α) παρανόηση
20. β) διασυνδεδεμένες
21. γ) υψηλής προτεραιότητας
22. β) συλλέγει
23. α) οικοδομεί
24. β) συστήματος

Στις εξετάσεις λεκτικών δεξιοτήτων του ΑΣΕΠ, οι παγίδες κρύβονται συνήθως στη λεπτή διαφορά ανάμεσα σε λέξεις που μοιάζουν συνώνυμες, αλλά διαφέρουν στη χροιά ή στην ένταση της σημασίας τους. Ο υποψήφιος πρέπει να είναι σε θέση να ξεχωρίζει, για παράδειγμα, τη «φιλοδοξία» (θετική διάθεση για πρόοδο) από την «αλαζονεία» (αρνητική υπεροψία) ή το «θάρρος» (θετική τόλμη) από το «θράσος» (αρνητική υπερβολή).

Για να ανταποκριθεί κατάλληλα, είναι σημαντικό να διαβάζει προσεκτικά τις επιλογές, να αναζητά την απόχρωση της λέξης (θετική, αρνητική ή ουδέτερη), και να εξετάζει το σύνολο στο οποίο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί. Επιπλέον, βοηθά πολύ η μελέτη λεξιλογίου μέσα από κείμενα υψηλού επιπέδου (επιστημονικά, φιλοσοφικά, δημοσιογραφικά), ώστε να αντιληφθεί πώς διαφοροποιούνται οι έννοιες στην πράξη. Η εξάσκηση με παρόμοιες ερωτήσεις προσομοίωσης, όπου η απάντηση δεν είναι προφανής, εκπαιδεύει το μυαλό να αποφεύγει τις γρήγορες, επιφανειακές επιλογές και να στηρίζεται σε γλωσσική ακρίβεια και κριτική σκέψη. Πάμε να δούμε είκοσι ερωτήσεις λεκτικών δεξιοτήτων:

Ερώτηση 1

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων (1–4):

(1) πρόοδος – οπισθοδρόμηση

(2) ανιδιοτελής – εγωιστής

(3) τεκμήριο – στοιχείο

(4) αφθονία – σπάνη

Ποια από αυτά αποτελούν ζεύγη αντιθέτων;

α) Μόνο το 2

β) Το 1, το 2 και το 4

γ) Το 1 και το 3

δ) Κανένα

Ερώτηση 2

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων (1–4):

(1) υπαινιγμός – υπόνοια

(2) εύρυθμος – ακατάστατος

(3) αμερόληπτος – αντικειμενικός

(4) επίμονος – ανυποχώρητος

Ποια από αυτά αποτελούν ζεύγη συνωνύμων;

α) Το 1, το 3 και το 4

β) Μόνο το 2

γ) Το 2 και το 3

δ) Όλα εκτός από το 2

Ερώτηση 3

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων (1–4):

(1) πρόχειρος – επιμελής

(2) φθίνων – αυξανόμενος

(3) ανακριβής – εσφαλμένος

(4) αυθεντικός – πλαστός

Ποια από αυτά αποτελούν ζεύγη αντιθέτων;

α) Το 1, το 2 και το 4

β) Μόνο το 3

γ) Το 1 και το 3

δ) Όλα τα παραπάνω

Ερώτηση 4

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων (1-4):

(1) επιμελής – αδιάφορος

(2) ευφάνταστος – δημιουργικός

(3) αφθονία – σπάνη

(4) οξύς – κοφτερός

Ποια είναι συνώνυμα;

α) Το 2 και το 4

β) Το 1 και το 3

γ) Όλα εκτός από το 1

δ) Μόνο το 3

Ερώτηση 5

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) επιπόλαιος – σοβαρός

(2) εχθρικός – φιλικός

(3) σαφής – ασαφής

(4) πρόχειρος – βιαστικός

Ποια είναι ζεύγη αντιθέτων;

α) Το 1, το 2 και το 3

β) Μόνο το 4

γ) Το 2 και το 4

δ) Όλα τα παραπάνω

Ερώτηση 6

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) τεκμήριο – στοιχείο

(2) παραδοσιακός – νεωτεριστικός

(3) ψευδής – αναληθής

(4) επιθετικός – πράος

Ποια είναι συνώνυμα;

α) Μόνο το 1 και το 3

β) Μόνο το 2 και το 4

γ) Όλα τα παραπάνω

δ) Κανένα

Ερώτηση 7

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) αμερόληπτος – αντικειμενικός

(2) ενθουσιώδης – αδιάφορος

(3) ακλόνητος – σταθερός

(4) διστακτικός – αποφασιστικός

Ποια είναι αντώνυμα;

α) Το 1 και το 3

β) Το 2 και το 4

γ) Όλα εκτός από το 1

δ) Μόνο το 2

Ερώτηση 8

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) θλιμμένος – κατηφής

(2) άτολμος – δειλός

(3) επιβλητικός – ασήμαντος

(4) ακέραιος – αδιάφθορος

Ποια είναι συνώνυμα;

α) Όλα εκτός από το 3

β) Το 2 και το 3

γ) Το 1, το 2 και το 4

δ) Κανένα

Ερώτηση 9

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) σύνεση – απερισκεψία

(2) πρόσκτηση – απόκτηση

(3) ακρίβεια – ανακρίβεια

(4) ανυποχώρητος – επίμονος

Ποια είναι αντώνυμα;

α) Το 2 και το 4

β) Το 1 και το 3

γ) Όλα τα παραπάνω

δ) Κανένα

Ερώτηση 10

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) νηφάλιος – ψύχραιμος

(2) λαλίστατος – σιωπηλός

(3) άκαμπτος – ευέλικτος

(4) γενναίος – ανδρείος

Ποια είναι συνώνυμα;

α) Το 1 και το 4

β) Το 2 και το 3

γ) Όλα εκτός από το 2

δ) Μόνο το 3

Ερώτηση 11

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) ακριβοδίκαιος – μεροληπτικός

(2) ακραιφνής – γνήσιος

(3) φιλόξενος – απρόσιτος

(4) οξύς – αμβλύς

Ποια είναι αντώνυμα;

α) Όλα τα παραπάνω

β) Το 2 και το 3

γ) Μόνο το 4

δ) Το 1, το 3 και το 4

Ερώτηση 12

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) ανεκτικός – επιεικής

(2) ακριβής – σχολαστικός

(3) επίκαιρος – διαχρονικός

(4) αυτάρκης – ανεξάρτητος

Ποια από τα παραπάνω είναι σχεδόν συνώνυμα (αν και όχι απολύτως);

α) Το 1 και το 2

β) Το 2 και το 4

γ) Το 1, το 2 και το 4

δ) Μόνο το 3

Ερώτηση 13

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) ειλικρινής – αφελής

(2) πρακτικός – ωφελιμιστής

(3) σκεπτικιστής – δύσπιστος

(4) ανιδιοτελής – αδιάφορος

Ποια ζεύγη είναι παραπλήσια αλλά όχι ταυτόσημα;

α) Το 1 και το 2

β) Το 2 και το 3

γ) Το 1, το 2 και το 3

δ) Όλα τα παραπάνω

Ερώτηση 14

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) ευφυής – σοφός

(2) παρορμητικός – αυθόρμητος

(3) μεθοδικός – οργανωτικός

(4) δυναμικός – αυταρχικός

Ποια είναι συχνά συγχεόμενα αλλά διαφέρουν;

α) Το 1 και το 3

β) Το 2 και το 4

γ) Το 2, το 3 και το 4

δ) Όλα τα παραπάνω

Ερώτηση 15

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) εχέμυθος – μυστικοπαθής

(2) λιτός – φτωχικός

(3) οραματιστής – φαντασιόπληκτος

(4) συνετός – άτολμος

Ποια ζεύγη έχουν διαφορετικό φορτίο αλλά συχνά μπερδεύονται;

α) Μόνο το 1 και το 2

β) Το 2, το 3 και το 4

γ) Όλα τα παραπάνω

δ) Κανένα

Ερώτηση 16

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) ηγετικός – δεσποτικός

(2) ενσυναισθητικός – συμπονετικός

(3) ευέλικτος – ανακόλουθος

(4) ρηξικέλευθος – προοδευτικός

Ποια είναι παρεμφερή αλλά όχι ταυτόσημα;

α) Το 1, το 2 και το 4

β) Μόνο το 2

γ) Το 2 και το 3

δ) Όλα τα παραπάνω

Ερώτηση 17

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) επίμονος – επίμοχθος

(2) απλός – απλοϊκός

(3) ακριβής – επακριβής

(4) συντηρητικός – παραδοσιακός

Ποια από αυτά ΔΕΝ είναι ακριβή συνώνυμα;

α) Το 1 και το 2

β) Μόνο το 2

γ) Το 1, το 2 και το 4

δ) Όλα εκτός από το 3

Ερώτηση 18

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) αυτοπεποίθηση – έπαρση

(2) φιλοδοξία – αλαζονεία

(3) θάρρος – θράσος

(4) δημιουργικότητα – καινοτομία

Ποια ζεύγη δείχνουν ολίσθηση από θετική σε αρνητική σημασία;

α) Το 1, το 2 και το 3

β) Μόνο το 2 και το 4

γ) Το 1 και το 4

δ) Όλα τα παραπάνω

Ερώτηση 19

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) εξωστρεφής – κοινωνικός

(2) εσωστρεφής – αντικοινωνικός

(3) μετριόφρων – ταπεινός

(4) φιλαλήθης – αφελής

Ποια ζεύγη συχνά συγχέονται αλλά δεν είναι ταυτόσημα;

α) Το 1 και το 2

β) Το 2 και το 4

γ) Το 1, το 3 και το 4

δ) Όλα τα παραπάνω

Ερώτηση 20

Ακολουθούν 4 ζεύγη λέξεων:

(1) νηφάλιος – άτολμος

(2) σταθερός – ακλόνητος

(3) άμεσος – απερίσκεπτος

(4) ευφυής – ευφυολόγος

Ποια ζεύγη δείχνουν συχνά λανθασμένους συσχετισμούς;

α) Το 1, το 3 και το 4

β) Μόνο το 2

γ) Όλα τα παραπάνω

δ) Κανένα

Σωστές απαντήσεις:

1.β (Το 1, το 2 και το 4)

2.δ (Όλα εκτός από το 2)

3.α (Το 1, το 2 και το 4)

4.α (Το 2 και το 4)

5.α (Το 1, το 2 και το 3)

6.α (Μόνο το 1 και το 3)

7.β (Το 2 και το 4)

8.γ (Το 1, το 2 και το 4)

9.β (Το 1 και το 3)

10.α (Το 1 και το 4)

11.δ (Το 1, το 3 και το 4)

12.γ (Το 1, το 2 και το 4)

13.δ (Όλα τα παραπάνω)

14.δ (Όλα τα παραπάνω)

15.γ (Όλα τα παραπάνω)

16.α (Το 1, το 2 και το 4)

17.δ (Όλα εκτός από το 3)

18.α (Το 1, το 2 και το 3)

19.γ (Το 1, το 3 και το 4)

20.α (Το 1, το 3 και το 4)

Σε επόμενη ανάρτησή μας θα προχωρήσουμε και σε άλλα είδη ερωτήσεων κατανόησης κειμένου και λεκτικών δεξιοτήτων.