2ος Πανελλήνιος Γραπτός Διαγωνισμός ΑΣΕΠ 2025 – Εξάσκηση στον γλωσσικό συλλογισμό (αναλογίες)

Γενικά αν οι υποψήφιοι συναντούν λέξεις που δεν γνωρίζουν τη σημασία τους μέσα σε ζεύγη τότε η αποκρυπτογράφηση της λογικής σχέσης γίνεται δυσκολότερη και κατά συνέπεια οι ερωτήσεις δεν απαντώνται με βεβαιότητα.

Η ικανότητα απάντησης αυτών των ερωτημάτων γλωσσικού συλλογισμού μπορεί να βελτιωθεί με τη διεύρυνση του λεξιλογίου του υποψηφίου, ιδίως όσον αφορά τα συνώνυμα και τα αντώνυμα των λέξεων.

Αν νοιώσετε αδύναμοι σε έναν συγκεκριμένο τομέα όπως η αναγνώριση συνωνύμων και οι λέξεις με βαθμό έντασης τότε αφιερώστε περισσότερο χρόνο σε αυτά τα στυλ ερωτήσεων.

Να έχετε πάντα στο μυαλό σας οι πιθανές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ των λέξεων, ειδικά οι δέκα συχνότερες που περιγράφονται παρακάτω.

Πάντα να θυμάστε ότι θα είσαστε σίγουροι ότι βρήκατε την σωστή απάντηση μόνο όταν έχετε εξαλείψει τις υπόλοιπες απαντήσεις, δηλαδή να τις βρείτε όλες λάθος.

Οι αναλογίες είναι ένας μόνο τύπος γλωσσικού συλλογισμού. Τα τεστ αυτά είναι χρονομετρημένα, οπότε είναι χρήσιμο να γνωρίζετε τις αναλογίες και τις σχέσεις που παράγονται από αυτές έτσι ώστε να κερδηθεί πολύτιμος χρόνος που μπορεί να αφιερωθεί σε ερωτήσεις δυσκολότερες.

Παρακάτω παρατίθεται ένας κατάλογος με τις πιο συχνά εμφανιζόμενες σχέσεις λέξεων που χρησιμοποιούνται σε ερωτήσεις αναλογιών (ήτοι ένας τύπος γλωσσικού συλλογισμού), καθώς και μια σύντομη περιγραφή της κάθε μίας από αυτές:

1. Αντώνυμα

Οι ερωτήσεις που περιλαμβάνουν αντώνυμα διαθέτουν λέξεις που έχουν αντίθετες σημασίες. Οι υποψήφιοι αναμένεται να αναγνωρίσουν αυτή τη σχέση και να εντοπίσουν τη σχετική αντίθετη λέξη από τις απαντήσεις που δίδονται.

Παράδειγμα:

Επίθεση – Υπεράσπιση

Δειλός – ?

Α. Ήσυχος

Β. Τολμηρός

Γ. Μαχητικός

Δ. Ντροπαλός

Όταν προσεγγίζετε την ερώτηση, αναρωτηθείτε ποια είναι η σχέση μεταξύ του συγκεκριμένου ζεύγους. Η «επίθεση» είναι προς την «υπεράσπιση» όπως η «δειλία» προς «?».

Λαμβάνοντας υπόψη τους διαφορετικούς τύπους σχέσεων λέξεων που χρησιμοποιούνται στις ερωτήσεις αναλογιών, μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι οι λέξεις «επίθεση» και «υπεράσπιση» είναι αντώνυμα. Ως εκ τούτου, μια λέξη που περιγράφει το αντίθετο της «δειλίας» είναι «τολμηρός», επομένως η επιλογή Β αποτελεί τη σωστή αντιστοίχιση.

2. Συνώνυμα

Οι ερωτήσεις συνωνύμων περιλαμβάνουν ζεύγη λέξεων στα οποία οι εκφράσεις έχουν παρόμοιο νόημα.

Παράδειγμα:

Πεινασμένος – Αδηφάγος

Φτωχός – ?

Α. Πλούσιος

Β. Στερημένος δικαιωμάτων

Γ. Άπορος

Δ. Άστεγος

Από τις παραπάνω απαντήσεις παρατηρούμε ότι σκόπιμα περιέχονται κάποιοι αποπροσανατολιστικοί όροι που σχετίζονται με τη λέξη «φτωχός». Η επιλογή «πλούσιος» είναι αντίθετη λέξη. Οι επιλογές Β και Δ είναι πιθανά αποτελέσματα το να είσαι «φτωχός».

Για να αποκρυπτογραφήσετε ποια είναι η καταλληλότερη σχέση, κοιτάξετε ξανά την αντιστοίχιση του παραδείγματος. Η λέξη «πεινασμένος» είναι συνώνυμο της λέξης «πεινασμένος», επομένως η σωστή απάντηση στην ερώτηση «φτωχός» είναι η επιλογή Γ «άπορος».

3. Αιτία και αποτέλεσμα

Οι ερωτήσεις αιτίας και αποτελέσματος περιλαμβάνουν όρους που σχηματίζουν μια αιτιώδη σχέση. Οι υποψήφιοι μπορεί να κληθούν να εντοπίσουν μια αιτία ή ένα αποτέλεσμα από τις απαντήσεις πολλαπλής επιλογής και η συσχέτιση μπορεί να μην παρουσιάζεται γραμμικά.

Παράδειγμα:

Αυταρχικός – Καταπίεση

Ελευθερία – ?

Α. Φωνή

Β. Ανεξαρτησία

Γ. Ηγεσία

Δ. Δημοκρατικός

Καμιά φορά παρόλο που η πρώτη σχέση του ζεύγους είναι αιτία και αποτέλεσμα, μπορεί στη δεύτερη σχέση να υπάρχει ο ίδιος σύνδεσμος αλλά αντίστροφα.

Από την αντιστοίχιση του παραδείγματος, η λέξη «αυταρχικός» μπορεί να προσδιοριστεί ως η αιτία και η λέξη «καταπίεση» ως το πιθανό αποτέλεσμα. Η μη συνδεδεμένη λέξη, «ελευθερία» είναι αποτέλεσμα οπότε η σωστή απάντηση θα αντιπροσωπεύει την αιτία που εδώ είναι «δημοκρατικός».

4. Βαθμός έντασης

Σε αυτές τις ερωτήσεις, η σωστή αντιστοίχιση λέξεων περιλαμβάνει δύο όρους που είναι ισοδύναμοι μεταξύ τους αλλά διαφέρουν ως προς την ένταση.

Παράδειγμα:

Εκνευρισμένος – Εξοργισμένος

Προσεκτικός – ?

Α. Σχολαστικός

Β. Οργανωμένος

Γ. Εξοργισμένος

Δ. Επιφυλακτικός

Στις ερωτήσεις αναλογιών, είναι σύνηθες όλες οι απαντήσεις να σχετίζονται με τις λέξεις της ερώτησης. Αυτό αποσκοπεί στη δημιουργία σύγχυσης, για αυτό διαβάστε προσεκτικά όλες τις πιθανές απαντήσεις.

Για την παρούσα ερώτηση, μπορεί να είναι δελεαστικό να επιλέξετε την επιλογή Δ «επιφυλακτικός». Ωστόσο, εξετάζοντας το ζεύγος του παραδείγματος, μπορούμε να εντοπίσουμε ότι το «εξοργισμένος» δεν είναι απλό συνώνυμο του «εκνευρισμένος», παρατηρούμε ότι η ένταση του συναισθήματος έχει αυξηθεί.

Αυτή η λογική που εφαρμόζεται στο άλυτο ζεύγος σημαίνει ότι η σωστή απάντηση είναι τελικά η απάντηση Α «σχολαστικός».

5. Στοιχείο προς κατηγορία

Οι ερωτήσεις στοιχείο προς κατηγορία περιλαμβάνουν την αναγνώριση κανόνων κατηγοριοποίησης. Στους υποψηφίους παρουσιάζεται ένα παράδειγμα που υποδεικνύει μια σχέση αντικειμένου-κατηγορίας και στη συνέχεια τους ζητείται να προσδιορίσουν τη σχετική κατηγορία για ένα αντικείμενο ή το αντικείμενο που εμπίπτει στη δηλωθείσα κατηγορία.

Παράδειγμα:

Ντομάτα – Φρούτο

Σόργο – ?

Α. Σιτάρι

Β. Φυτό

Γ. Δημητριακό

Δ. Λαχανικό

Παρατηρείστε για άλλη μια φορά τη δυνητική καταλληλότητα όλων των επιλογών που σας δίδονται ως απαντήσεις. Από την ανάλυση της σχέσης μεταξύ των λέξεων του παραδείγματος, διαπιστώνουμε ότι η «ντομάτα» είναι «φρούτο». Το σόργο είναι επομένως ένα «δημητριακό».

Ενώ η επιλογή Β «φυτό» είναι επίσης σωστή, αλλά το «δημητριακό» εμφανίζει ένα πιο λεπτομερές επίπεδο κατηγοριοποίησης. Η επιλογή Α «σιτάρι» περιγράφει ότι είναι ένα είδος σιταριού, ενώ η επιλογή Δ «λαχανικό» αποσκοπεί στην παραπλάνηση, παίζοντας με την παρόρμηση για τη νοητική αντιστοίχιση «φρούτων» και «λαχανικών».

6. Περιγραφική σύνδεση

Στις ερωτήσεις περιγραφικής σύνδεσης, η μία από τις λέξεις του ζεύγους περιγράφει την άλλη. Οι υποψήφιοι μπορεί να κληθούν να προσδιορίσουν τον περιγραφικό όρο ή το αντικείμενο/έννοια από τις απαντήσεις πολλαπλής επιλογής.

Παράδειγμα:

Ωκεανός – Αλμυρός

Κοφτερό – ?

Α. Αίμα

Β. Μαχαίρι

Γ. Αιχμηρός

Δ. Επίδεσμος

Ο «ωκεανός» είναι προς το «αλμυρό» όπως το «κοφτερό» προς το «?».

Το «αλμυρό» είναι ένα επίθετο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει τον «ωκεανό». Για τη δεύτερη αντιστοίχιση, έχουμε ήδη το επίθετό μας «αιχμηρός». Η σωστή απάντηση είναι επομένως η επιλογή Β «μαχαίρι» καθώς ένα μαχαίρι μπορεί να περιγραφεί ως «κοφτερό».

Οι άλλες επιλογές, αν και σχετίζονται, περιγράφουν αιτίες, αποτελέσματα και λειτουργίες, επομένως δεν δημιουργούν τη σωστή αντιστοίχιση.

7. Διαδικασίες

Ορισμένες ερωτήσεις περιλαμβάνουν λέξεις που συνδέονται μεταξύ τους καθώς αντιπροσωπεύουν βήματα της ίδιας διαδικασίας. Οι υποψήφιοι μπορεί να χρειαστεί να επισημάνουν τη λέξη που αντιπροσωπεύει ένα προηγούμενο ή επόμενο στάδιο.

Παράδειγμα:

Απολίθωση – Απολιθώματα

Άμμος – ?

Α. Παραλία

Β. Διάβρωση

Γ. Θερμότητα

Δ. Γεωλογία

Από το παράδειγμα αντιστοίχισης, η ερώτηση του παραδείγματος μπορεί να αναγνωριστεί ότι σχετίζεται με διαδικασίες. Τα απολιθώματα σχηματίζονται μέσω της διαδικασίας της «απολίθωσης», όπως και η «άμμος» δημιουργείται μέσω της διαδικασίας της «διάβρωσης». Συνεπώς η σωστή απάντηση είναι η Β «διάβρωση».

8. Λειτουργίες

Οι ερωτήσεις σχέσης λειτουργιών περιλαμβάνουν την αντιστοίχιση λέξεων σύμφωνα με το αντικείμενο και τη λειτουργία που περιγράφεται. Μπορεί να χρειαστεί να προσδιοριστεί το στοιχείο που εκτελεί μια συγκεκριμένη λειτουργία ή η λειτουργία που εκτελεί ένα στοιχείο.

Παράδειγμα:

Σπάτουλα – Αναποδογυρίζω

Αναμιγνύω – ?

Α. Χτυπάω

Β. Ανακατεύω

Γ. Κουτάλι

Δ. Μπολ

Η επιλογή Α «χτυπάω» είναι συνώνυμο του «αναμιγνύω». Η επιλογή Β «ανακατεύω» είναι συνώνυμο του «αναμιγνύω». Με το «κουτάλι» μπορώ να «αναμιγνύω» κάτι ενώ στο «μπολ» γίνεται η ανάμιξη. Οπότε η Γ επιλογή είναι η σωστή. Επίσης, παρατηρείστε ότι οι σχέσεις των δύο ζευγών λέξεων είναι αντίστροφες. Στην πρώτη έχουμε αντικείμενο και λειτουργία ενώ στη δεύτερη έχουμε λειτουργία και αντικείμενο.

9. Σύμβολα και αναπαράσταση

Οι ερωτήσεις συμβόλων περιέχουν λέξεις που παραπέμπουν σε κοινώς γνωστά σύμβολα. Οι υποψήφιοι θα πρέπει να αντιστοιχίσουν το σύμβολο με τη σωστή λέξη αναπαράστασης, ή την ενσωμάτωση με το σύμβολο, για να δημιουργήσουν μια αντιστοίχιση.

Παράδειγμα:

Περιστέρι – Ειρήνη

Λιοντάρι – ?

Α. Άγριο

Β. Γάτα

Γ. Θάρρος

Δ. Σύμβολο

Η αντιστοίχιση του παραδείγματος περιέχει αναφορά σε ένα ζώο, το «περιστέρι», το οποίο είναι επίσης γνωστό ως σύμβολο της «ειρήνης». Η δεύτερη αντιστοίχιση περιέχει επίσης ένα ζώο, αυτή τη φορά ένα «λιοντάρι».

Δεδομένου ότι η συγκεκριμένη αντιστοίχιση αφορά τη συμβολική αναπαράσταση και δεν περιγράφει συμπεριφορά ή κατηγοριοποίηση, η σωστή απάντηση είναι Γ «θάρρος».

10. Υπονοούμενες σχέσεις

Ορισμένες ερωτήσεις αναλογίας θα υπαινίσσονται έναν ορισμένο τύπο σχέσης μεταξύ όρων. Οι υποψήφιοι καλούνται να προσδιορίσουν τη φύση της σχέσης και να δημιουργήσουν μια άλλη αντιστοίχιση λέξεων εντός του ίδιου προτύπου.

Παράδειγμα:

Ταμίας – Τράπεζα

Σερβιτόρος – ?

Α. Διαδίκτυο

Β. Εστιατόριο

Γ. Εργασία

Δ. Φαγητό

Ενώ το να είσαι «σερβιτόρος» είναι ένα είδος «εργασίας», οι «σερβιτόροι» μεταφέρουν «φαγητό» και μόνο μία επιλογή σχετίζεται με τον ίδιο τρόπο που σχετίζεται ο «ταμίας» με την «τράπεζα» και είναι η επιλογή Β «εστιατόριο» καθώς ένας «σερβιτόρος» εργάζεται σε ένα «εστιατόριο» όπως ένας «ταμίας» σε μια «τράπεζα».

Ας κάνουμε τώρα εξάσκηση σε αυτό το είδος των ερωτημάτων γλωσσικού συλλογισμού (ήτοι αναλογίες) σύμφωνα με όσα αναφέραμε και παραπάνω δίχως να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλες συνδέσεις μεταξύ των λέξεων. Οι απαντήσεις δίδονται στο τέλος.

1. Ροή : Ποταμός

Στασιμότητα : ?

Α. Βροχή

Β. Ρεύμα

Γ. Πισίνα

Δ. Κανάλι

2. Πέλμα : Γάτα

Οπλή : ?

Α. Αρνί

Β. Ελέφαντας

Γ. Λιοντάρι

Δ. Άλογο

3. Ορνιθολόγος : Πουλί

Αρχαιολόγος : ?

Α. Νησιά

Β. Μεσάζων

Γ. Αρχαία

Δ. Υδρόβια

4. Πάγος : Κρύο

Γη : ?

Α. Βάρος

Β. Ζούγκλα

Γ. Βαρύτητα

Δ. Θάλασσα

5. Γάντι : Χέρι

Α. Λαιμός : Κολάρο

Β. Γραβάτα : Πουκάμισο

Γ. Κάλτσες : Πόδια

Δ. Παλτό : Τσέπη

6. Δικηγόρος : Δικαστήριο

Α. Χημικός : Εργαστήριο

Β. Επιχειρηματίας : Γραφείο

Γ. Εργατικό Κόμμα : Εργοστάσιο

Δ. Αθλητής : Ολυμπιακοί Αγώνες

7. Σιωπή : Θόρυβος

Α. Ησυχία : Ειρήνη

Β. Φαλάκρα : Μαλλιά

Γ. Ομιλία : Ψίθυρος

Δ. Τραγούδι : Χορός

8. Λέπια : Ψάρια

Α. Αρκούδα : Γούνα

Β. Γυναίκα : Φόρεμα

Γ. Δέρμα : Άνθρωπος

Δ. Δέντρο : Φύλλα

9. Κερί : Φιτίλι

Α. Σφυρί : Καρφί

Β. Φως : Λάμπα

Γ. Φούρνος : Φωτιά

Δ. Ποδήλατο : Τροχός

10. Κιμωλία : Μαυροπίνακας

Α. Τύπος : Σημείο

Β. Τραπέζι : Καρέκλα

Γ. Πόρτα : Χειρολαβή

Δ. Μελάνι : Χαρτί

Σωστές απαντήσεις:

1. Όπως το νερό ενός ποταμού ρέει ομοίως το νερό της πισίνας παραμένει στάσιμο.
2. Όπως η γάτα έχει πέλμα ομοίως και το άλογο έχει οπλή.
3. Όπως ο ορνιθολόγος είναι ειδικός στα πουλιά έτσι και ο αρχαιολόγος είναι ειδικός στα αρχαία.
4. Όπως η επίδραση του πάγου είναι το κρύο έτσι και η επίδραση της γης είναι η βαρύτητα.
5. Όπως το γάντι φοριέται στα χέρια έτσι και οι κάλτσες φοριούνται στα πόδια.
6. Όπως ο τομέας εργασίας ενός δικηγόρου είναι το δικαστήριο, ομοίως ο τομέας εργασίας ενός χημικού είναι το εργαστήριο.
7. Όπως η σιωπή είναι αντίθετη λέξη με τον θόρυβο έτσι και η φαλάκρα είναι αντίθετη του να έχει κάποιος μαλλιά.
8. Όπως τα λέπια αποτελούν το εξωτερικό στρώμα των ψαριών, ομοίως το δέρμα αποτελεί το εξωτερικό στρώμα του ανθρώπου.
9. Όπως το φιτίλι είναι μέρος του κεριού έτσι και ο τροχός είναι μέρος του ποδηλάτου.
10. Όπως η κιμωλία χρησιμοποιείται για να γράψουμε στον μαυροπίνακα, ομοίως το μελάνι χρησιμοποιείται για να γράψουμε στο χαρτί.