Επιδερμικοί οι έλεγχοι περιουσιακής κατάστασης εφοριακών – τελωνειακών
Αν και η αποστολή της Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) περιλαμβάνει τον εντοπισμό και την αποτελεσματική διερεύνηση υποθέσεων διαφθοράς, την εξασφάλιση της νόμιμης συμπεριφοράς του προσωπικού της ΑΑΔΕ, και τον έλεγχο της περιουσιακής κατάστασης των υπαλλήλων της φορολογικής διοίκησης, ωστόσο οι έλεγχοι που διενεργεί τα τελευταία χρόνια δεν επαρκούν, δεδομένου ότι ο αριθμός των οργανικά υπηρετούντων στην ΑΑΔΕ είναι 13.322 άτομα.
Από το 2017, όταν συστάθηκε η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων η Διεύθυνση Εσωτερικού Ελέγχου και η Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων έχουν προβεί σε εκτεταμένους διαχειριστικούς και πειθαρχικούς ελέγχους καθώς και σε ελέγχους περιουσιακής κατάστασης των στελεχών της Αρχής.
Συγκεκριμένα, έχουν διενεργηθεί 226 έλεγχοι διαδικασιών για τον εντοπισμό αδυναμιών και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, καθώς και 800 έλεγχοι ποινικών και πειθαρχικών παραπτωμάτων, εκ των οποίων 146 περιπτώσεις εντόπισαν παραβάσεις. Παράλληλα, 747 έλεγχοι περιουσιακής κατάστασης αποκάλυψαν 41 υπαλλήλους με αδικαιολόγητη προέλευση περιουσιακών στοιχείων.
Η Διεύθυνση Εσωτερικών Υποθέσεων έχει αξιολογήσει 2.097 καταγγελίες, διενεργήσει 95 στοχευμένους οικονομικούς και διαχειριστικούς ελέγχους, και πραγματοποιήσει 355 αιφνιδιαστικούς επιτόπιους ελέγχους. Συνολικά, 450 υπάλληλοι έχουν παραπεμφθεί στο Πειθαρχικό Συμβούλιο για την επιβολή ποινών, ενώ οι υποθέσεις που προβλέπονται από το νόμο έχουν παραπεμφθεί στους αρμόδιους εισαγγελείς για ποινικές διώξεις.
Το 2023 ολοκληρώθηκαν 33 έλεγχοι περιουσιακής κατάστασης προϊσταμένων και 48 έλεγχοι υπαλλήλων, καλύπτοντας το 103,1% και το 111,6% των αντίστοιχων ετήσιων στόχων. Παρά τα θετικά αποτελέσματα, το γεγονός ότι διενεργήθηκαν συνολικά μόνο 81 έλεγχοι περιουσιακής κατάστασης σε έναν οργανισμό με πάνω από 13.000 υπαλλήλους, δείχνει μια σημαντική ανισορροπία. Οι εν λόγω έλεγχοι αντιπροσωπεύουν μόλις ένα πολύ μικρό ποσοστό του συνόλου των εργαζομένων, καθιστώντας σαφές ότι η διαδικασία δεν είναι επαρκής για να καλύψει το σύνολο των υπαλλήλων και να εξασφαλίσει τη διαφάνεια και την ακεραιότητα σε ολόκληρο τον οργανισμό.
Επιπλέον, οι 82 έλεγχοι για τον εντοπισμό ποινικών αδικημάτων και πειθαρχικών παραπτωμάτων δεν επαρκούν για να καλύψουν το σύνολο των υπαλλήλων. Αν και εντοπίστηκαν παραπτώματα σε 52 υπαλλήλους, αυτός ο αριθμός είναι πιθανότατα μόνο η κορυφή του παγόβουνου, δεδομένου του μεγέθους της ΑΑΔΕ.
Οι επιτόπιοι έλεγχοι στις κατά τόπους υπηρεσίες και οι στοχευμένοι οικονομικοί και διαχειριστικοί έλεγχοι, αν και σημαντικοί, δεν επαρκούν για να αντιμετωπίσουν τις διαρκείς και πολυσχιδείς προκλήσεις που σχετίζονται με τη διαφθορά. Οι 46 επιτόπιοι έλεγχοι και οι 22 στοχευμένοι οικονομικοί έλεγχοι για το 2023, έναντι στόχου 11, δείχνουν πρόοδο, αλλά και πάλι δεν επαρκούν για να καλύψουν το εύρος των δραστηριοτήτων και των υπαλλήλων της ΑΑΔΕ.
Ακόμη και με την υποδοχή 274 καταγγελιών και την εξέταση των 259 εξ αυτών, το ποσοστό αυτό είναι ανεπαρκές σε σχέση με το συνολικό αριθμό υπαλλήλων. Η επικαιροποίηση του Στρατηγικού Σχεδίου για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς και η κατάρτιση του Κώδικα Δεοντολογίας είναι σημαντικά βήματα της ΑΑΔΕ, αλλά όπως έδειξε η υπόθεση της Χαλκίδας, οι πρακτικές εφαρμογές τους απαιτούν ενίσχυση και διεύρυνση των ελεγκτικών μηχανισμών.
Εν κατακλείδι, ενώ οι έλεγχοι και οι ενέργειες της Διεύθυνσης Εσωτερικών Υποθέσεων είναι απαραίτητες και σημαντικές, δεν επαρκούν σε κλίμακα και βάθος για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τη διαφθορά και την αδιαφάνεια σε έναν τόσο μεγάλο οργανισμό όπως η ΑΑΔΕ με τους 13.322 υπαλλήλους της. Χρειάζονται περισσότεροι και πιο εντατικοί έλεγχοι καθώς και ισχυρότερη εφαρμογή των κανόνων δεοντολογίας και ακεραιότητας.
