Σε ιστορικά χαμηλά η ιδιοκατοίκηση στην Ελλάδα
Το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στην Ελλάδα, δηλαδή το ποσοστό των ανθρώπων που μένουν σε δικό τους σπίτι, έχει σημειώσει σημαντική μείωση τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάσθηκαν στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου ακινήτων Prodexpo.
Στις δεκαετίες του 1980 και 1990, πάνω από 80% των Ελλήνων είχαν το δικό τους σπίτι. Αυτό το ποσοστό άρχισε να μειώνεται σταδιακά, φτάνοντας το 75% στις αρχές του 2000, και παρότι υπήρξε μια μικρή άνοδος στο 77% στο τέλος της ίδιας δεκαετίας, πλέον το 2023 έχει υποχωρήσει στο 69,6%. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν 3 στους 10 Έλληνες σήμερα ζουν σε ενοικιαζόμενα σπίτια.
Η κατάσταση στην Αθήνα είναι ακόμα πιο έντονη, όπου το ποσοστό ιδιοκατοίκησης είναι χαμηλότερο από τον πανελλαδικό μέσο όρο, κυμαινόμενο γύρω στο 64%-65%. Δηλαδή, σχεδόν οι μισοί κάτοικοι της πρωτεύουσας δεν έχουν δικό τους σπίτι.
Η μείωση αυτή συνδέεται με πολλές αλλαγές που έχουν συμβεί στην ελληνική οικονομία και την αγορά ακινήτων τα τελευταία χρόνια. Η οικονομική κρίση και η μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών έχουν καταστήσει δύσκολη την αγορά σπιτιού. Χαρακτηριστικά, όπως ανέφερε η κ. Βασιλική Βλαχοστεργίου της Τράπεζας της Ελλάδος στο πλαίσιο συνεδρίου της Prodexpo, από το 2008 μέχρι σήμερα το πραγματικό εισόδημα των Ελλήνων έχει μειωθεί κατά 20%, κάτι που καθιστά δυσκολότερη την απόκτηση ακινήτου.
Παράλληλα, η αύξηση των τιμών των ακινήτων σε σχέση με τους μισθούς κάνει την αγορά κατοικίας ακόμα πιο δύσκολη. Στην Αθήνα, για παράδειγμα, οι τιμές των ακινήτων έχουν αυξηθεί κατά 90% από το 2017, ενώ οι μισθοί δεν έχουν ακολουθήσει την ίδια πορεία. Αυτό αναγκάζει πολλούς να στρέφονται σε ενοικιάσεις αντί να αγοράζουν σπίτι. Ακόμα και όσοι σκέφτονται την αγορά ακινήτου, συχνά βρίσκουν οικονομικά δυσκολίες, καθώς χρειάζονται μεγάλα δάνεια για να το καταφέρουν. Ωστόσο, η δυνατότητα λήψης δανείου δεν είναι ίδια για όλους, καθώς οι τράπεζες έχουν γίνει πιο αυστηρές στις προϋποθέσεις τους.
Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στη μείωση της ιδιοκατοίκησης είναι η αλλαγή της οικογενειακής υποστήριξης. Στο παρελθόν, ήταν πιο συνηθισμένο να βοηθούν οι οικογένειες τα νέα ζευγάρια να αγοράσουν σπίτι, είτε με δωρεές είτε με την πώληση παλιότερων ακινήτων. Μετά την οικονομική κρίση, όμως, τα περιουσιακά στοιχεία έχουν μειωθεί και αυτή η υποστήριξη δεν είναι πια τόσο συχνή.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα το πρόγραμμα «Σπίτι μου», που βοηθά νέους ανθρώπους να αποκτήσουν κατοικία με ευνοϊκούς όρους δανεισμού, είχε μεγάλη ανταπόκριση. Χάρη σε αυτό το πρόγραμμα, 3.500 σπίτια αγοράστηκαν στην Αττική και 2.200 στη Θεσσαλονίκη, με το 90% των αγοραστών να έχουν εισόδημα μέχρι 26.000 ευρώ.
Αυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι η στήριξη της πολιτείας για την απόκτηση σπιτιού σε μια περίοδο όπου η αγορά ακινήτων είναι ιδιαίτερα δύσκολη.
Τέλος, το πρόβλημα της μειωμένης ιδιοκατοίκησης δεν οφείλεται μόνο στις υψηλές τιμές και τους χαμηλούς μισθούς, αλλά και στην έλλειψη νέων ποιοτικών ακινήτων. Οι οικοδομικές άδειες έχουν μειωθεί δραματικά από το 2011 και οι κατασκευές νέων σπιτιών δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι τιμές των υπαρχόντων σπιτιών να αυξάνονται, ενώ οι πολίτες καλούνται να αγοράσουν παλαιότερα ακίνητα χαμηλότερης ποιότητας.
