Μπορεί ένα κοινό νόμισμα των BRICS να αναδιαμορφώσει την παγκόσμια οικονομία;

Στη σύνοδο κορυφής των BRICS στο Καζάν της Ρωσίας, έγιναν από τον Βλαντιμίρ Πούτιν τα αποκαλυπτήρια ενός «συμβολικού χαρτονομίσματος» των BRICS, προκαλώντας συζητήσεις για την αναδιαμόρφωση της παγκόσμιας οικονομίας. Το χαρτονόμισμα, με τις σημαίες της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής, συμβολίζει τις «συλλογικές φιλοδοξίες» αυτών των χωρών να εξερευνήσουν εναλλακτικές έναντι του αμερικανικού δολαρίου για τις διασυνοριακές τους συναλλαγές. Αυτή η εξέλιξη υπογραμμίζει την αυξανόμενη προσπάθεια των BRICS να δημιουργήσουν ένα πιο ανεξάρτητο οικονομικό σύστημα, λιγότερο εξαρτώμενο από τα δυτικά χρηματοοικονομικά πλαίσια.

Η ομάδα των BRICS — Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική — έχει από καιρό θεωρηθεί ως μια συμμαχία αναδυόμενων οικονομιών με κοινά ενδιαφέροντα αλλά περιορισμένη παγκόσμια επιρροή. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασής της για να συμπεριλάβει την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, το Ιράν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, σηματοδοτούν τις αυξανόμενες φιλοδοξίες της ομάδας να αναδιαμορφώσει τις παγκόσμιες χρηματοοικονομικές δυναμικές.

Οι ηγέτες των BRICS έχουν εκφράσει την απογοήτευσή τους για την εξάρτηση από το δολάριο, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των δυτικών κυρώσεων και των εμπορικών περιορισμών που περιπλέκουν τις οικονομικές σχέσεις με χώρες όπως η Ρωσία και το Ιράν. Ένα νόμισμα των BRICS θα μπορούσε να μειώσει την εξάρτηση των μελών από το δολάριο, επιτρέποντάς τους να εμπορεύονται χωρίς τους περιορισμούς των αμερικανικών χρηματοοικονομικών πολιτικών. Αυτή η ατζέντα αποδολαριοποίησης θα μπορούσε να βοηθήσει τα μέλη των BRICS να παρακάμψουν την επιρροή του δολαρίου, αλλά η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από το αν μπορούν συλλογικά να δημιουργήσουν μια βιώσιμη και σταθερή εναλλακτική λύση.

Οι χώρες των BRICS διαφέρουν σημαντικά

Οι χώρες των BRICS διαφέρουν σημαντικά στις οικονομικές τους δομές, στις αντοχές τους έναντι του πληθωρισμού και στις δημοσιονομικές πολιτικές τους. Σε αντίθεση με την ευρωζώνη, όπου οι χώρες μοιράζονται παρόμοια οικονομικά πλαίσια, οι BRICS θα πρέπει να συντονιστούν μεταξύ πολύ διαφορετικών οικονομιών, από το σύστημα ανοιχτής αγοράς της Βραζιλίας έως την κεντρικά ελεγχόμενη προσέγγιση της Κίνας. Αυτή η ποικιλομορφία δημιουργεί προκλήσεις, καθώς κάθε νόμισμα θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις διαφορετικές νομισματικές και δημοσιονομικές ανάγκες κάθε μέλους, προσθέτοντας πολυπλοκότητα σε ένα ήδη δύσκολο εγχείρημα.

«Λεπτές σχέσεις» με τη Δύση

Οι χώρες των BRICS έχουν «λεπτές σχέσεις» με τη Δύση και ορισμένα μέλη, όπως η Ινδία, ενδέχεται να διστάσουν να δεσμευτούν πλήρως σε ένα νέο νόμισμα που θα μπορούσε να επιβαρύνει αυτές τις σχέσεις. Για παράδειγμα, η Ινδία διατηρεί ισχυρές στρατηγικές και οικονομικές σχέσεις με τις δυτικές χώρες και μπορεί να δυσκολευτεί να υποστηρίξει ένα νόμισμα των BRICS που θα μπορούσε να θεωρηθεί αντιδυτικό. Αυτή η πολιτική εξισορρόπηση γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη με την προσθήκη νέων μελών που έχουν επίσης σημαντικές δυτικές συνδέσεις, όπως τα ΗΑΕ και η Αίγυπτος.

Η εισαγωγή ενός νομίσματος των BRICS θα μπορούσε ενδεχομένως να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο εμπόριο, επιτρέποντας στα μέλη των BRICS να διεξάγουν συναλλαγές χωρίς τα κόστη και τη μεταβλητότητα που σχετίζονται με το δολάριο. Ωστόσο, σε σύντομο χρονικό διάστημα, είναι απίθανο το δολάριο των ΗΠΑ να χάσει τη θέση του ως το κύριο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο. Η κυριαρχία του δολαρίου υποστηρίζεται από βαθιές, ρευστές χρηματοπιστωτικές αγορές και την εμπιστοσύνη των επενδυτών, κάτι που ίσως δεν μπορεί άμεσα να αντικαταστήσει ένα νόμισμα των BRICS. Παρ’ όλα αυτά, ένα επιτυχημένο νόμισμα των BRICS θα μπορούσε να δρομολογήσει μια τάση όπου οι αναδυόμενες αγορές σταδιακά απομακρύνονται από το δολάριο, μειώνοντας τη ζήτησή του μακροπρόθεσμα.

Για να είναι πρακτικό ένα νόμισμα των BRICS, τα μέλη θα πρέπει να αναπτύξουν μια ισχυρή χρηματοοικονομική υποδομή ικανή να υποστηρίξει ένα σταθερό και ασφαλές νόμισμα. Η δημιουργία αξιόπιστων συστημάτων πληρωμών και η αντιμετώπιση των κανονιστικών ευθυγραμμίσεων είναι απαραίτητη αλλά προκλητική. Μία από τις λύσεις που εξετάζονται είναι ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας (CBDC), που θα μπορούσε να διευκολύνει τις ψηφιακές συναλλαγές εντός του μπλοκ, αν και αυτό εξακολουθεί να απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε ψηφιακή υποδομή και ασφάλεια.

Σε κάθε περίπτωση εάν τελικά βρεθούν σε θέση να προσφέρουν ένα εναλλακτικό χρηματοοικονομικό οικοσύστημα, οι BRICS θα μπορούσαν να προσελκύσουν άλλες αναδυόμενες οικονομίες που επιθυμούν την ανεξαρτησία από τις δυτικές χρηματοοικονομικές δομές. Αυτή η κίνηση θα ενίσχυε την επιρροή των BRICS σε περιοχές όπως η Αφρική, η Λατινική Αμερική και η Ασία.

Τέλος, το ενδιαφέρον των BRICS για την ανάπτυξη δικού τους νομίσματος σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στην παγκόσμια οικονομία, ιδιαίτερα για τις αναδυόμενες αγορές. Αν και μπορεί να χρειαστούν χρόνια πριν το νόμισμα των BRICS να αποτελέσει πραγματική πρόκληση για το δολάριο, ακόμη και τα σταδιακά βήματα – όπως οι ψηφιακές λύσεις νομίσματος ή η ενίσχυση του εμπορίου εντός των BRICS – θα μπορούσαν σταδιακά να μειώσουν την εξάρτηση από το δολάριο.