Το κατώτερο -και αρχαιότερο- στρώμα της υπαίθριας θέσης Ροδαφνίδια, κοντά στις θερμές πηγές του Λισβορίου στη Λέσβο, αποκάλυψε η φετινή αρχαιολογική έρευνα που διήρκησε έξι βδομάδες και ολοκληρώθηκε τον Οκτώβριο του 2024.
«Η φετινή ανασκαφική εξόρμηση μάς έδωσε ιδιαίτερη χαρά γιατί εντοπίσαμε το κατώτερο στρώμα, που συνδέεται με καταρρακτώδη βροχή και ό,τι αυτή ‘κατέβασε’ στα Ροδαφνίδια. Το στρώμα αυτό υπολογίζαμε να το αποκαλύψουμε περίπου ένα με ενάμιση μέτρο πιο χαμηλά, αλλά ένα ρήγμα στο σκάμμα μάς το έφερε πιο πάνω από ό,τι το περιμέναμε. Ήταν απρόσμενο εύρημα αυτό και φροντίσαμε να το αποκαλύψουμε σε μεγάλη έκταση έτσι ώστε τα επόμενα χρόνια να το διερευνήσουμε ανασκαφικά οριζοντίως και καθέτως. Αυτό το στρώμα είναι και το αρχαιότερο στην όλη στρωματογραφική ακολουθία της παλαιολιθικής θέσης και περιέχει τα παλαιότερα ευρήματα», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Νένα Γαλανίδου, καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, υπεύθυνη του μακροχρόνιου ερευνητικού προγράμματος του Πανεπιστημίου, που αποκαλύπτει την αρχαιότερη αρχαιολογική θέση στο Αιγαιακό αρχιπέλαγος.
Η πανεπιστημιακή ανασκαφή έχει φέρει στο φως από το 2012 έως σήμερα εκατοντάδες παλαιολιθικά ευρήματα της Αχελαίας τεχνολογικής παράδοσης -κοπτικά εργαλεία, πυρήνες και αποκρούσματα-, μιας παράδοσης που ξεκινά πριν από 1.700.000 και τελειώνει πριν από 200.000 έτη. Όμοια ευρήματα θα βρει κανείς πολλές εκατοντάδες χιλιόμετρα ανατολικά, στην κεντρική Ανατολία ή νοτιοανατολικά της Λέσβου, στη Συροπαλαιστίνη. Τι σημαίνει αυτό για τους αχελαίους νομαδικούς πληθυσμούς των Ροδαφνίδιων; «H αραιή εικόνα που έχουμε οφείλεται τόσο στις μεγάλης κλίμακας αποθετικές διεργασίες οι οποίες έλαβαν χώρα στο πέρασμα τόσων χιλιετιών και, εν πολλοίς, εμποδίζουν την ορατότητα άλλων πρώιμων θέσεων, όσο και στην αποσπασματικότητα των ερευνών πεδίου που είναι στοχευμένες στην πρώιμη Παλαιολιθική Αρχαιολογία. Σε κάθε περίπτωση, οι θέσεις είναι λιγοστές και πολύτιμες για την ιστορική γνώση. Τα Ροδαφνίδια και ο περιβάλλων χώρος τους χρήζουν προστασίας με την κήρυξη αρχαιολογικού χώρου. Η ανάδειξη και η ένταξή τους στο δίκτυο της προϊστορικής κληρονομιάς, που είναι τόσο ελληνική όσο και παγκόσμια, θα τονώσει και την οικονομία της δυτικής Λέσβου», απαντά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια.
Τα ευρήματα από τα Ροδαφνίδια είναι μοναδικά τόσο σε αριθμό όσο και σε χαρακτηριστικά σε όλη την Βαλκανική χερσόνησο και τη δυτική Ανατολία, και επιβεβαιώνουν τη σπουδαιότητα της Λέσβου ως σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής πριν από τουλάχιστον 300 χιλιάδες χρόνια. Πού έγκειται αυτή η μοναδικότητα; «Η τοποθεσία συγκεντρώνει πολλά ελκυστικά στοιχεία για τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες της προϊστορίας. Γειτνιάζει με έναν μεγάλο όγκο νερού, τον Κόλπο της Καλλονής, γύρω από τον οποίο ζούσαν αγέλες ζώων και πουλιά, και στις εύφορες παρόχθιες πεδιάδες του θα μπορούσαν να βρουν τροφή, να κυνηγήσουν, να βάλουν παγίδες, να ψαρέψουν, να μαζέψουν βρώσιμους καρπούς και βολβούς. Είναι, επίσης δίπλα στις θερμές πηγές του Λισβορίου, οι οποίες προσέφεραν ζεστασιά, έτοιμο καυτό νερό για το μαγείρεμα της τροφής και πολύ καλής ποιότητας πετρώματα για την κατασκευή εργαλείων. Τρία ζητούμενα των στρατηγικών επιβίωσης και κοινωνικής αναπαραγωγής σε έναν τόπο δηλαδή: τροφή, θαλπωρή και λίθινες πρώτες ύλες. Τα τελευταία χρόνια οι θερμές πηγές αναδεικνύονται σε σημείο αναφοράς για τις πρώιμες μεταναστεύσεις και εγκαταστάσεις. Η Παλαιολιθική Αρχαιολογία της Λέσβου βάζει το δικό της λιθάρι στη γνώση αυτή που χτίζεται μέρα τη μέρα», τονίζει η Νένα Γαλανίδου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Τα ευρήματα από τα Ροδαφνίδια είναι μοναδικά τόσο σε αριθμό όσο και σε χαρακτηριστικά σε όλη την Βαλκανική χερσόνησο και τη δυτική Ανατολία, και επιβεβαιώνουν τη σπουδαιότητα της Λέσβου ως σταυροδρόμι μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής πριν από τουλάχιστον 300 χιλιάδες χρόνια. Πού έγκειται αυτή η μοναδικότητα; «Η τοποθεσία συγκεντρώνει πολλά ελκυστικά στοιχεία για τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες της προϊστορίας. Γειτνιάζει με έναν μεγάλο όγκο νερού, τον Κόλπο της Καλλονής, γύρω από τον οποίο ζούσαν αγέλες ζώων και πουλιά, και στις εύφορες παρόχθιες πεδιάδες του θα μπορούσαν να βρουν τροφή, να κυνηγήσουν, να βάλουν παγίδες, να ψαρέψουν, να μαζέψουν βρώσιμους καρπούς και βολβούς. Είναι, επίσης δίπλα στις θερμές πηγές του Λισβορίου, οι οποίες προσέφεραν ζεστασιά, έτοιμο καυτό νερό για το μαγείρεμα της τροφής και πολύ καλής ποιότητας πετρώματα για την κατασκευή εργαλείων. Τρία ζητούμενα των στρατηγικών επιβίωσης και κοινωνικής αναπαραγωγής σε έναν τόπο δηλαδή: τροφή, θαλπωρή και λίθινες πρώτες ύλες. Τα τελευταία χρόνια οι θερμές πηγές αναδεικνύονται σε σημείο αναφοράς για τις πρώιμες μεταναστεύσεις και εγκαταστάσεις. Η Παλαιολιθική Αρχαιολογία της Λέσβου βάζει το δικό της λιθάρι στη γνώση αυτή που χτίζεται μέρα τη μέρα», τονίζει η Νένα Γαλανίδου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
