Συντάξεις και δημογραφικό ασκούν διαρκείς πιέσεις στα δημόσια οικονομικά

Η συνολική δαπάνη για την καταβολή συντάξεων, που ξεπερνά τα 2,65 δισ. ευρώ μηνιαίως, ασκεί πίεση στον κρατικό προϋπολογισμό. Ειδικά οι αυξήσεις στις συντάξεις που εφαρμόστηκαν από το 2023, αν και ανακούφισαν τους συνταξιούχους, επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με την αύξηση των αναδρομικών ποσών και την ανάγκη για χρηματοδότηση νέων συντάξεων.

Η μείωση του αριθμού των συνταξιούχων από το 2014 έως το 2024 μπορεί να ελαφρύνει προσωρινά το δημοσιονομικό βάρος, αλλά η γήρανση του πληθυσμού προβλέπεται να αντιστρέψει αυτή την τάση μακροπρόθεσμα. Η αύξηση της αναλογίας ηλικιωμένων προς τον ενεργό πληθυσμό (η λεγόμενη «αναλογία εξάρτησης») δημιουργεί περαιτέρω προκλήσεις για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος.

Η πρόσφατη έκθεση «Ήλιος» του Σεπτεμβρίου 2024 αποκαλύπτει σημαντικές αυξήσεις στις μέσες κύριες συντάξεις γήρατος τα τελευταία χρόνια, καθώς και αξιοσημείωτες ανισότητες μεταξύ νέων και παλαιών συντάξεων, αλλά και μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.

Η μέση κύρια σύνταξη γήρατος τον Σεπτέμβριο του 2024 ανήλθε στα 927,35 ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση σε σχέση με τα 841,3 ευρώ τον ίδιο μήνα του 2022, λίγο πριν από την πρώτη αύξηση κατά 7,75% που εφαρμόστηκε την 1η Ιανουαρίου 2023. Το 2020, η μέση σύνταξη ήταν ακόμη χαμηλότερη, στα 816,39 ευρώ.

Παρ’ όλα αυτά, οι νέες συντάξεις που εκδίδονται από το 2016 και μετά παραμένουν χαμηλότερες σε σχέση με το παρελθόν, ενώ η διαφορά μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα είναι εντυπωσιακή. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι νέες συντάξεις γήρατος στον ιδιωτικό τομέα ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 741,69 ευρώ, ποσό σχεδόν κατά 53% μικρότερο από τις νέες συντάξεις στον δημόσιο τομέα, που φτάνουν τα 1.134,37 ευρώ.

Συνολικά, έξι στις δέκα κύριες συντάξεις γήρατος παραμένουν κάτω από το όριο των 1.000 ευρώ, γεγονός που αντικατοπτρίζει την πίεση στους συνταξιούχους εξαιτίας του αυξανόμενου κόστους διαβίωσης. Παράλληλα, ο συνολικός αριθμός των συνταξιούχων έχει μειωθεί σημαντικά, από 2.655.890 το 2014 σε 2.497.120 το 2024.

Η ηλικιακή ανάλυση των συνταξιούχων δείχνει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό (35,7%) αφορά άτομα ηλικίας 71-80 ετών, ενώ οι υψηλότερες συντάξεις καταγράφονται στην κατηγορία των 61-65 ετών, με μέσο όρο 1.043,40 ευρώ.

Στις συντάξεις χηρείας, οι γυναίκες είναι οι κύριες δικαιούχοι, καθώς το 91,25% των 384.203 συντάξεων του Σεπτεμβρίου 2024 αφορούσε γυναίκες.

Η μέση σύνταξη χηρείας διαμορφώθηκε στα 599 ευρώ, παρουσιάζοντας αυξητική τάση σε σχέση με το 2020 (525,25 ευρώ), αλλά παραμένοντας χαμηλότερη από τα επίπεδα του 2014 (683,17 ευρώ).

Η συνολική δαπάνη για την καταβολή συντάξεων τον Σεπτέμβριο ξεπέρασε τα 2,65 δισ. ευρώ, ενώ 91,1 εκατ. ευρώ διατέθηκαν για αναδρομικά ποσά νέων συνταξιούχων. Επιπλέον, στο διάστημα Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2024 εκδόθηκαν 190.235 νέες συντάξεις, με τον Οκτώβριο να καταγράφει την υψηλότερη παραγωγικότητα στην επεξεργασία αιτήσεων.