Μέγα σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ με «μαϊμού» αγροτικές επιδοτήσεις δεκάδων εκατ. ευρώ

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) έχει αναλάβει τη δίωξη δεκάδων υποθέσεων που αφορούν Έλληνες πολίτες οι οποίοι από το 2017 έλαβαν αγροτικές επιδοτήσεις της ΕΕ για βοσκοτόπια που δεν κατείχαν ή δεν είχαν μισθώσει, ή για αγροτικές εργασίες που δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. Σύμφωνα με το Politico, αυτές οι ενέργειες στέρησαν από νόμιμους αγρότες τα κονδύλια που τους αναλογούσαν.

Η έρευνα επικεντρώνεται στον τρόπο δημιουργίας αυτού του συστήματος απάτης και στην πιθανή εμπλοκή κρατικών φορέων, ιδιαίτερα του ΟΠΕΚΕΠΕ, που είναι αρμόδιος για την εποπτεία της διανομής των ευρωπαϊκών χρημάτων.

Παρότι οι παραλήπτες των παράνομων κονδυλίων έχουν ήδη οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη, κανένα στέλεχος του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν έχει ακόμη κατηγορηθεί. Αντίθετα, σύμφωνα με το Politico, κάθε προσπάθεια της υπηρεσίας να εξαρθρώσει το κύκλωμα υπονομεύθηκε από πολιτικές παρεμβάσεις, κυρίως από τον τότε υπουργό Γεωργίας.

Τα κεφάλαια που εκτιμάται ότι υπεξαιρούνται ανέρχονται σε περίπου 45 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, καθιστώντας την υπόθεση μία από τις μεγαλύτερες γεωργικές απάτες των τελευταίων ετών. Η αποκάλυψη αυτής της υπόθεσης συμπίπτει με τις διαπραγματεύσεις για τον νέο μεσοπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2028-2034, γεγονός που δίνει τροφή στους επικριτές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ).

Η κ. Παρασκευή Τυχεροπούλου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Εσωτερικού Ελέγχου του ΟΠΕΚΕΠΕ, ήταν από τις πρώτες που εντόπισαν τις παρατυπίες. Ωστόσο, οι ανώτεροί της την παραγκώνισαν, αποκλείοντάς την από τις βάσεις δεδομένων του οργανισμού και κλείνοντάς την έξω από το γραφείο της. Παρόλα αυτά, η EPPO την κάλεσε να συνδράμει στην έρευνα, παρέχοντας τεχνικές και νομικές συμβουλές.

Σύμφωνα με τον δικηγόρο της, κ. Αντώνη Βαγιανό, «Η μεθοδολογία της κ. Τυχεροπούλου αποκάλυψε ένα εκτεταμένο κύκλωμα που μέσω ψευδών δηλώσεων ιδιοκτησίας λάμβανε παράνομα κοινοτική βοήθεια». Η ίδια αντιμετώπισε πειθαρχικές διαδικασίες και απομακρύνθηκε εκδικητικά από τη θέση της, με την αιτιολογία της ανικανότητας.

Ο ΟΠΕΚΕΠΕ έχει αλλάξει διοίκηση έξι φορές τα τελευταία πέντε χρόνια, με όσους προσπάθησαν να καθαρίσουν το τοπίο να απομακρύνονται γρήγορα. Οι ευρωπαίοι εισαγγελείς, που διερευνούν την κατάχρηση ευρωπαϊκών κονδυλίων στην Ελλάδα από το 2021, εξετάζουν περίπου 70 υποθέσεις. Ένας φάκελος έχει ήδη εκδικαστεί, με καταδίκες φυλάκισης για τους εμπλεκόμενους, ενώ δύο ακόμα υποθέσεις είναι προγραμματισμένες για εκδίκαση στις 19 Φεβρουαρίου.

Ανατομία της Απάτης

Ο ΟΠΕΚΕΠΕ, ο μοναδικός φορέας διαχείρισης των ευρωπαϊκών αγροτικών κονδυλίων στην Ελλάδα από το 2005, καταβάλλει ετησίως 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε περίπου 900.000 δικαιούχους. Το πρόγραμμα απάτης ξεκίνησε μετά από αλλαγές στη νομοθεσία της ΕΕ το 2017, που διεύρυναν τις επιλέξιμες εκτάσεις για βοσκή, περιλαμβάνοντας θαμνώδεις και δασώδεις περιοχές.

Τα στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ και οι συνεργαζόμενες τεχνικές εταιρείες απέκτησαν πρώτοι πρόσβαση στα νέα δεδομένα γης. Στη συνέχεια, υποβλήθηκαν αιτήσεις από άτομα που δήλωναν ιδιοκτησία ή μίσθωση βοσκοτόπων, συχνά σε περιοχές μακριά από τον τόπο κατοικίας τους. Οι αιτήσεις αυτές δεν συνοδεύονταν από δικαιολογητικά, όπως συμβόλαια ιδιοκτησίας, αλλά μόνο με την καταχώρηση ενός αριθμού στη σχετική φόρμα.

Ο έλεγχος των αιτήσεων ήταν ελλιπής, καθώς οι ελεγκτές του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν ήταν υποχρεωμένοι να επιβεβαιώνουν την εγκυρότητα των συμβολαίων ή να συγκρίνουν τις δηλώσεις με προηγούμενα έτη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ίδια έκταση δηλωνόταν διαδοχικά από διαφορετικούς δικαιούχους, χωρίς να υπάρχουν επικαλύψεις, γεγονός που υποδεικνύει ύπαρξη οργανωμένου σχεδίου.

Ένας πρώην αξιωματούχος του ΟΠΕΚΕΠΕ δήλωσε: Αυτό το σχέδιο δεν θα μπορούσε να έχει στηθεί χωρίς τη συνεργασία κάποιου που είχε πρόσβαση στα δεδομένα και φρόντιζε να μην υπάρξουν διπλές δηλώσεις γης.

Ενδείξεις Συνενοχής

Το κύκλωμα λειτουργούσε σε τρία επίπεδα: Ο ΟΠΕΚΕΠΕ παρείχε πληροφορίες για τους διαθέσιμους βοσκότοπους στους τεχνικούς συμβούλους. Οι υπάλληλοι που ενορχήστρωναν την απάτη είτε αγνοούσαν τις ακατάλληλες αιτήσεις είτε εξέδιδαν εγκυκλίους που διευκόλυναν τους δράστες. Τέλος, οι διευθυντές που προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν την απάτη εκδιώχθηκαν.

Η Κρήτη φέρεται να έχει πρωτοστατήσει στις πλαστές αιτήσεις, λαμβάνοντας τα δύο τρίτα των συνολικών επιδοτήσεων της χώρας το 2020. Αιτήσεις έχουν εντοπιστεί ακόμη και για γη σε χώρες εκτός ΕΕ, όπως στη Βόρεια Μακεδονία.

Το 2019 δύο ιδιώτες από το Ρέθυμνο υπέβαλαν αίτηση για βοσκότοπο στην Τζιά, λαμβάνοντας περίπου 73.000 ευρώ. Την επόμενη χρονιά άλλοι δύο δήλωσαν την ίδια γη με νέους ιδιοκτήτες. “Η γη αλλάζει ιδιοκτήτες σαν πουκάμισα,” σημείωσε ο πρώην πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ Γρηγόριος Βάρρας.

Τον Οκτώβριο, ελληνικό δικαστήριο καταδίκασε τους δράστες σε ποινές φυλάκισης από 12 έως 24 μήνες. Σε άλλη υπόθεση που εκδικάζεται τον Φεβρουάριο, ένας Κρητικός φέρεται να δήλωσε βοσκότοπο στον Γράμμο, λαμβάνοντας παράνομα επιδοτήσεις. Αν και επέστρεψε τα χρήματα, εκείνος και πέντε μέλη της οικογένειάς του αντιμετωπίζουν κατηγορίες κακουργηματικού χαρακτήρα.

Δείτε το αναλυτικό ρεπορτάζ της Νεκταρίας Σταμούλη για το Politico