Ο Ντόναλντ Τραμπ προκάλεσε σοκ προτείνοντας οι ΗΠΑ να «αποκτήσουν» τη Γάζα, αφού διωχθεί ο πληθυσμός της. Κι επέμεινε στην πρόταση, δίνοντας στην συνέχεια λεπτομέρειες για το όραμά του. Ακολούθησαν οι αντιδράσεις και οι προσπάθειες του Λευκού Οίκου να τις μετριάσουν.
Αλλά ο σάλος και οι καταδίκες του σχεδίου παραμένουν. Ορισμένοι αναλυτές μάλιστα εξέφρασαν φόβους ότι τα σχόλια του Τραμπ θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τη συνεχιζόμενη εκεχειρία μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ.
Η πρόταση Τραμπ έρχεται εν μέσω συνεχιζόμενων ερωτημάτων σχετικά με το μέλλον της Γάζας, όπου ο ΟΗΕ εκτιμά ότι περίπου τα δύο τρίτα των κτιρίων έχουν καταστραφεί ή υποστεί ζημιές μετά από 15 μήνες μαχών.
Η ασαφής πρόταση του Τραμπ θα μπορούσε να σηματοδοτήσει τη μεγαλύτερη αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ για τη Μέση Ανατολή εδώ και δεκαετίες, ανατρέποντας την ευρέως διαδεδομένη διεθνή συναίνεση σχετικά με την ανάγκη ύπαρξης ενός παλαιστινιακού κράτους – που θα περιλαμβάνει τη Γάζα και την κατεχόμενη Δυτική Όχθη – παράλληλα με το Ισραήλ.
Γιατί ο Τραμπ έκανε τώρα την πρόταση;
Αν ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δίκιο σε ένα πράγμα, αυτό είναι ότι δεκαετίες διπλωματίας των ΗΠΑ για το Ισραήλ και τους Παλαιστίνιους απέτυχαν να επιλύσουν τη σύγκρουση. Προτάσεις ειρήνης και πρόεδροι πέρασαν κι έφυγαν, αλλά τα προβλήματα φούντωσαν. Οι πιο πρόσφατες συνέπειες, είναι η επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 και ο πόλεμος στη Γάζα που ακολούθησε.
Ο Τραμπ έβγαλε τα εκατομμύριά του ως κατασκευαστής ακινήτων και, με αυτό το καπέλο, έκανε μια απολύτως έγκυρη παρατήρηση: Αν η Γάζα πρόκειται να ανοικοδομηθεί, από την αρχή σε ορισμένα σημεία, δεν έχει νόημα εκατοντάδες χιλιάδες άμαχοι να βρίσκουν καταφύγιο στα ερείπια. Το έργο της ανοικοδόμησης της Γάζας θα είναι μνημειώδες. Πρέπει να απομακρυνθούν τα πυρομαχικά που δεν έχουν εκραγεί και τα βουνά από συντρίμμια.
Πρέπει να επισκευαστούν οι γραμμές νερού και ρεύματος και να ανοικοδομηθούν σχολεία, νοσοκομεία, καταστήματα και σπίτια. Ο απεσταλμένος του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή, Steve Witkoff, δήλωσε ότι αυτό μπορεί να πάρει χρόνια – κι εν τω μεταξύ οι Παλαιστίνιοι θα πρέπει να πάνε κάπου. Ωστόσο, αντί να διερευνήσει τρόπους να τους κρατήσει κοντά στην πατρίδα τους, σχεδόν σίγουρα σε καταυλισμούς στο κεντρικό και νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, ο Τραμπ λέει ότι πρέπει να τους ενθαρρύνει να φύγουν.
Ο Τραμπ πιστεύει ότι κατά την απουσία τους, μια ειδυλλιακή, αμερικανικής ιδιοκτησίας “Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής” θα αναγεννηθεί από τις στάχτες της περιοχής, παρέχοντας χιλιάδες θέσεις εργασίας, ευκαιρίες για επενδύσεις και, τελικά, ένα μέρος για να ζήσουν “οι άνθρωποι του κόσμου”.
Γιατί τα σχόλια του Τραμπ είναι τόσο αντιφατικά
«Από πού να ξεκινήσουμε;», σχολιάζει το BBC και συνεχίζει: «Ακόμα και για τον Τραμπ που επέτρεψε να μεταφερθεί η πρεσβεία των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ και αναγνώρισε την ισραηλινή κυριαρχία στα κατεχόμενα υψίπεδα του Γκολάν, αυτή η τελευταία πρόταση προκάλεσε έκπληξη».
Και προσθέτει: «Και στην πιο τρελή φαντασία, κανένας πρόεδρος των ΗΠΑ δεν σκέφτηκε ποτέ ότι η επίλυση της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης θα περιλάμβανε την κατάληψη ενός κομματιού παλαιστινιακού εδάφους και την εκδίωξη του πληθυσμού του. Για να είμαστε σαφείς, αν γίνει αυτό με τη βία θα αποτελεί σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου».
Ορισμένοι Παλαιστίνιοι θα επέλεγαν πιθανότατα να εγκαταλείψουν τη Γάζα και να ξαναχτίσουν τη ζωή τους αλλού. Από τον Οκτώβριο του 2023, το έχουν ήδη κάνει 150.000.
Αλλά άλλοι δεν μπορούν ή δεν θα μπορέσουν, είτε επειδή δεν έχουν τα οικονομικά μέσα για να το κάνουν είτε επειδή η προσήλωσή τους στη Γάζα – μέρος της γης που αποκαλούν Παλαιστίνη – είναι απλά πολύ ισχυρή.
Πολλοί κάτοικοι της Γάζας είναι απόγονοι ανθρώπων που έφυγαν ή εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους το 1948 κατά τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ – μια περίοδο που οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν Νάκμπα, που είναι η αραβική λέξη για την καταστροφή.
Η σκέψη μιας άλλης Νάκμπα, θα είναι πολύ οδυνηρή για πολλούς. Θα τους κάνει να προσκολληθούν με σφοδρή αποφασιστικότητα σε μια «μειωμένη» ζωή με ό,τι έχει απομείνει στη Γάζα. Για τους Παλαιστίνιους που ονειρεύονται ένα δικό τους κράτος, παράλληλα με το Ισραήλ, η απώλεια ενός μέρους του θα μοιάζει με ακρωτηριασμό.
Η Γάζα είναι φυσικά διαχωρισμένη από τη Δυτική Όχθη από το 1948. Οι προηγούμενοι γύροι διαπραγματεύσεων, καθώς και το “Όραμα για την Ειρήνη” του Τραμπ για το 2020, περιλάμβαναν σχέδια για σήραγγες ή σιδηροδρόμους που θα μπορούσαν να συνδέσουν τις δύο περιοχές. Τώρα ο Τραμπ ουσιαστικά λέει στους Παλαιστίνιους να εγκαταλείψουν τη Γάζα μια για πάντα.
Ενώ δεν φαίνεται να υποστηρίζει την αναγκαστική απέλαση αμάχων – κάτι που είναι αντίθετο με το διεθνές δίκαιο – ο Τραμπ ενθαρρύνει σαφώς τους Παλαιστίνιους να φύγουν.
Παλαιστίνιοι αξιωματούχοι έχουν ήδη κατηγορήσει το Ισραήλ ότι εμποδίζει την προμήθεια δεκάδων χιλιάδων τροχόσπιτων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους κατοίκους της Γάζας να παραμείνουν σε λιγότερο κατεστραμμένα μέρη της επικράτειας, ενώ η ανοικοδόμηση πραγματοποιείται αλλού.
Οι αραβικές χώρες που ο Τραμπ λέει ότι θα πρέπει να δεχθούν έως και 1,8 εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Γάζα, κυρίως η Αίγυπτος και η Ιορδανία, έχουν εκφράσει την οργή τους. Και οι δύο έχουν αρκετά δικά τους προβλήματα χωρίς αυτό το πρόσθετο βάρος.
Ποια είναι η σημερινή κατάσταση της Γάζας;
Η Γάζα τελούσε υπό αιγυπτιακή κατοχή επί 19 χρόνια πριν την καταλάβει το Ισραήλ στον πόλεμο των Έξι Ημερών, το 1967. Εξακολουθεί να θεωρείται κατεχόμενη από το Ισραήλ σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, το οποίο το Ισραήλ αμφισβητεί. Λέει ότι η κατοχή έληξε το 2005, όταν διέλυσε μονομερώς τους εκεί εβραϊκούς οικισμούς και απέσυρε τον στρατό του.
Περίπου τα 3/4 των μελών του ΟΗΕ αναγνωρίζουν τη Γάζα ως μέρος του κυρίαρχου κράτους της Παλαιστίνης, αλλά όχι οι ΗΠΑ.
