Η «Αμερικανική Επανάσταση»: Οι διαφορές μεταξύ του Τραμπ 2.0 και του Τραμπ 1.0
Ο Μπράνκο Μιλάνοβιτς, οικονομολόγος και διακεκριμένος αναλυτής των ανισοτήτων, εξετάζει τη νέα εκδοχή του Ντόναλντ Τραμπ και τις αλλαγές που φέρνει στο αμερικανικό κράτος.
Στο κείμενό του, συγκρίνει τον Τραμπ της πρώτης προεδρίας με τον Τραμπ της δεύτερης προεδρίας, επισημαίνοντας τη μεταμόρφωσή του από έναν απροετοίμαστο ηγέτη σε έναν πολιτικό που βλέπει τον εαυτό του ως «άνθρωπο του πεπρωμένου».
Κεντρικό θέμα της ανάλυσής του είναι η στρατηγική αποδόμησης του κρατικού μηχανισμού, την οποία ο Μιλάνοβιτς περιγράφει ως μια «αμερικανική εκδοχή» της επαναστατικής αλλαγής που υποστηρίζει η τραμπική ιδεολογία.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο του Μπράνκο Μιλάνοβιτς:
«Ο Τραμπ, το κράτος και η επανάσταση
Το να πούμε ότι ο Τραμπ στη νέα του ενσάρκωση είναι διαφορετικός από τον Τραμπ Νο 1 είναι το αυτονόητο. Ο κόσμος και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υποστεί έναν κατακλυσμό διαταγμάτων και αποφάσεων που έχουν αλλάξει τα πράγματα διεθνώς και στο εσωτερικό. Οι λίγες εβδομάδες ήδη επιβεβαιώσανε την ιδέα ότι ο νέος Τραμπ θα κυβερνήσει πολύ διαφορετικά από τον παλιό.
Υπάρχουν δύο λόγοι για αυτή τη διαφορά.
Θα είμαι πολύ σύντομος για τον πρώτο λόγο που είναι λιγότερο σημαντικός και έχει να κάνει με την προσωπικότητα του Τραμπ.
Όταν ήρθε στην εξουσία το 2017, είναι σαφές ότι δεν περίμενε καν να κερδίσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και πολύ περισσότερο να κερδίσει την προεδρία.
Έτσι δεν ήταν προετοιμασμένος και δεν ήξερε τι να κάνει. Η ιδεολογία του ήταν ένα συνονθύλευμα πραγμάτων που έμαθε κατά τη διάρκεια της καριέρας του στο real estate και στον διαγωνισμό Μις Υφήλιος, και, καθώς δεν είχε εργαστεί ποτέ σε μια ευρέως διαμορφωμένη κυβέρνηση ούτε είχε εκλεγεί, δεν είχε την παραμικρή ιδέα για το πώς να εφαρμόσει τεχνικά τα αόριστα πράγματα στα οποία πίστευε.
Η ιδεολογία του Τραμπ μπορεί να μην έχει αλλάξει έκτοτε, αλλά ως άτομο έχει ωριμάσει μέσα σε οκτώ χρόνια.
Στην πραγματικότητα, κανένας που θα είχε υποστεί οκτώ χρόνια συνεχών ερευνών, κακοποίησης από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, ατελείωτες δικαστικές υποθέσεις, που θα αναγκαζόταν να κάθεται για μέρες σε δικαστήρια και με τα (πραγματικά και φανταστικά) παραπτώματά του να αποκαλύπτονται, που θα είχε παραπεμφθεί δύο φορές και να πλησιάζει τουλάχιστον μία φορά τη δολοφονία, θα μπορούσε ενδεχομένως να βγει από αυτή την εμπειρία ως ένα αναλλοίωτο άτομο.
Όλες οι προσπάθειες να τον επαναφέρουν στη θέση του ή να τον ξεφορτωθούν πολιτικά απέτυχαν. Πρέπει τώρα να πιστεύει, όπως πολλοί στη θέση του, ότι είναι ένας άνθρωπος του πεπρωμένου. Ως τέτοιος πρέπει να αισθάνεται ότι οφείλει να αφήσει κάποια διαρκή κληρονομιά.
Η πιο σημαντική και βαρυσήμαντη αλλαγή σε σχέση με τον Τραμπ Νο 1 είναι ότι τώρα έχει τον Έλον Μασκ και την εύθυμη ομάδα του από τους παραβιαστές των συμβάσεων που προχωρούν στη διάλυση του κρατικού μηχανισμού.
Αυτό που κάνουν υπό τον τίτλο Department Of Government Efficiency (Τμήμα Κυβερνητικής Αποδοτικότητας) φαίνεται καινοφανές για τους ανθρώπους που δεν είχαν την εμπειρία ή έστω τη γνώση οποιασδήποτε επαναστατικής αλλαγής.
Η τελευταία τέτοια επαναστατική αλλαγή στις Ηνωμένες Πολιτείες έγινε από τον Ρούσβελτ τη δεκαετία του 1930– περιλάμβανε τη συντριβή του παλιού κράτους, τη δημιουργία ενός νέου και την προικοδότησή του με πλήθος νέων λειτουργιών, οι περισσότερες από τις οποίες άντεξαν για δεκαετίες.
Είναι ο Μαρξισμός 101 ότι αν έχεις ένα επαναστατικό κίνημα, αυτό το κίνημα για να επιβιώσει πρέπει να συντρίψει τον παλιό κρατικό μηχανισμό και να δημιουργήσει έναν νέο.
Ο Μαρξ έγραψε γι’ αυτό σε σχέση με την Παρισινή Κομμούνα: «Η επόμενη προσπάθεια της γαλλικής επανάστασης [της Κομμούνας] δεν θα είναι πλέον, όπως πριν, να μεταφέρει τη γραφειοκρατική-στρατιωτική μηχανή από το ένα χέρι στο άλλο, αλλά να τη συντρίψει [έμφαση από τον Μαρξ]» (Επιστολή στον Κούγκελμαν, 12 Απριλίου 1871). Ο Λένιν την εφάρμοσε αργότερα όταν ήρθε στην εξουσία. Χωρίς τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού κάθε επανάσταση είναι ατελής και κινδυνεύει να ανατραπεί.
Η σημερινή επανάσταση έρχεται με ορισμένα (ας πούμε) αμερικανικά χαρακτηριστικά.
Το αμερικανικό κράτος έχει γίνει ένας τεράστιος μηχανισμός που δεν σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με όποιον βρίσκεται στην εξουσία.
Αυτό το παρατήρησαν οι ιδεολόγοι της επανάστασης του Τραμπ: ο κρατικός μηχανισμός συνέχισε να λειτουργεί και να παράγει τα ίδια αποτελέσματα ανεξάρτητα από το ποιος ήταν στην εξουσία. Ενώ αυτό συμβαίνει σε πολλές χώρες, στις ΗΠΑ έχει επιδεινωθεί λόγω της αμερικανικής ιδιαιτερότητας, όπου μεγάλα τμήματα της λήψης αποφάσεων έχουν «ανατεθεί» ή αφαιρεθεί τόσο από την εκτελεστική όσο και από τη νομοθετική εξουσία.
Το υπουργείο Οικονομικών διοικείται, είτε είναι υπό Δημοκρατικούς είτε υπό Ρεπουμπλικανούς από τη Wall Street (Paulson, Rubin, Mnuchin, Brady e tutti quanti), η Fed είναι νομικά ανεξάρτητη και η Αμερική ήταν γνωστό ότι τον 19ο αιώνα, και επέστρεψε να είναι, ένα «σύστημα δικαστηρίων και κομμάτων» όπου η δικαστική εξουσία λαμβάνει πολλές από τις de facto πολιτικές αποφάσεις που στα κοινοβουλευτικά συστήματα λαμβάνονται από τους πολιτικούς.
Όταν τα βάζει κανείς αυτά μαζί, αντιλαμβάνεται γρήγορα ότι το εύρος της εκτελεστικής εξουσίας είναι αρκετά περιορισμένο, όχι μόνο από αυτό που συμβατικά θεωρείται ως όριο που επιβάλλουν το Κογκρέσο και η ανεξάρτητη δικαστική εξουσία, αλλά και από το γεγονός ότι μεγάλα τμήματα της λήψης αποφάσεων (νομισματική και δημοσιονομική πολιτική ή ρυθμιστική πολιτική) γίνονται από τους «apparatchiks» που είναι ανεξάρτητοι από το κόμμα εξουσίας και δίνουν ελάχιστη σημασία σε αυτό.
Οι ιδεολόγοι της επανάστασης του Τραμπ (και εδώ έχω κατά νου κυρίως τον N. S. Lyons που έχει δημιουργήσει αρκετά ιδεολογικά πολύ σαφή κείμενα, ιδίως το The China Convergence και το American Strong Gods) έχουν παρατηρήσει ένα ακόμη φαινόμενο που περιορίζει το εύρος της επανάστασής τους.
Ο κρατικός μηχανισμός κατοικείται όλα αυτά τα χρόνια από τους ακραίους φιλελεύθερους που προφανώς δεν συμμερίζονται την άποψη για τον κόσμο των επαναστατών του Τραμπ. Ο κρατικός μηχανισμός έχει έτσι απομονωθεί επιπρόσθετα και ιδεολογικά από το εκτελεστικό όργανο των Τραμπιστών.
Οι επαναστάτες πιστεύουν ότι ο κρατικός μηχανισμός έχει γεμίσει από φιλελεύθερους λόγω της κυριαρχίας των φιλελεύθερων στη διανοητική σφαίρα, μέσω του ελέγχου των κορυφαίων αμερικανικών πανεπιστημίων, του κόσμου των δεξαμενών σκέψης και των οιονεί κυβερνητικών θεσμών.
Η φιλελεύθερη άποψη έχει φτάσει να κυριαρχεί σε όλους εκείνους που εντάσσονται στον κρατικό μηχανισμό ή συμμετέχουν σε παρακρατικές δραστηριότητες. (Προφανώς, οι άνθρωποι που θα στελεχώσουν τον μηχανισμό θα επιλέξουν για να τους βοηθήσουν ή να τους αντικαταστήσουν ανθρώπους με παρόμοια άποψη).
Οι ιδεολόγοι αποδίδουν την άνοδο μιας φιλελεύθερης Επαγγελματικής Τάξης Διαχειριστών (PMC) στην κυριαρχία της στην παραγωγή γνώσης. Δεν βρίσκω αυτή την εξήγηση ιδιαίτερα πειστική, επειδή θεωρεί ότι ο τόπος της σύγκρουσης βρίσκεται στην ιδεολογία, μακριά από την «υποδομή» ή τον τόπο της κοινωνικής αναπαραγωγής, όπου οι πιο υλιστικές ιδεολογίες τείνουν να βλέπουν τις βασικές αντιφάσεις να εκφράζονται.
Σε κάθε περίπτωση, η κυριαρχία στην παραγωγή διανοητικής γνώσης μεταφράζεται, μέσω του προσωπικού, στον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού.
Αν αυτή η διάγνωση ισχύει, τότε είναι σαφές ότι οι επαναστάτες πρέπει να καταλάβουν ή/και να καταστρέψουν τον υπάρχοντα κρατικό μηχανισμό.
Αυτό σημαίνει ότι η εκκαθάριση πρέπει να προχωρήσει πολύ πέρα από τις συνήθεις αλλαγές όταν νέοι πρόεδροι έρχονται στην εξουσία, οι οποίες περιορίζονται στην κορυφή και επηρεάζουν μόνο τους πολιτικούς διορισμένους.
Αν πρόκειται να αναλάβουν τον κρατικό μηχανισμό, τότε η εκκαθάριση πρέπει να είναι πολύ πιο διεξοδική και οι πολιτικοί διορισμένοι πρέπει να τοποθετηθούν πολύ πιο βαθιά, ακόμα και σε απλές τεχνικές θέσεις.
Με δεδομένο ότι πολλά κυβερνητικά εργαλεία εξαιρούνται ούτως ή άλλως από τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας, ότι η ιδεολογική «ηγεμονία» της Δεξιάς θα χρειαστεί δεκαετίες (αν ποτέ) για να γίνει πραγματική, και αντιμέτωποι με έναν εχθρικό κυβερνητικό μηχανισμό, οι επαναστάτες του Τραμπ καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, ακόμη και αν κέρδιζαν τη μία εκλογική αναμέτρηση μετά την άλλη, θα μπορούσαν να πετύχουν πολύ λίγα πράγματα.
Ο «αφρός» στην κορυφή θα άλλαζε, αλλά όχι πολλά άλλα.
Αυτό νομίζω ότι παρέχει μια λογική εξήγηση για τον ζήλο των επαναστατών να κάνουν την αλλαγή πιο ανθεκτική.
Μερικές φορές υποστηρίζεται περιπαικτικά ότι οι επαναστάτες θέλουν να καταστρέψουν το «βαθύ κράτος» και στη συνέχεια να υποστηρίξουν ότι ένα τέτοιο βαθύ κράτος δεν υπάρχει στην Αμερική.
Αυτή είναι μια αφελής ένσταση που λαμβάνει την έννοια του βαθέος κράτους με τον τρόπο που ορίστηκε αρχικά στο Πακιστάν και την Τουρκία (στρατιωτικό κατεστημένο που δεν ελέγχεται από την κυβέρνηση).
Αυτό πράγματι δεν υπάρχει, ή σίγουρα δεν υπάρχει πλήρως, στις ΗΠΑ. Διαφορετικά, η προσπάθεια κατάληψης του κράτους αποδίδεται στον κομματισμό.
Πρόκειται για μια κριτική χωρίς νόημα, διότι η κομματικοποίηση είναι εξ ορισμού κοινή για όλες τις πολιτικές πεποιθήσεις και όλες τις πολιτικές ιδεολογίες.
Μόνο όσοι ζουν σε έναν αιθέριο κόσμο φαντασιώσεων μπορούν να ισχυριστούν ότι οι εγχώριες και διεθνείς οικονομικές αποφάσεις είναι καθαρά θέμα τεχνικής εξειδίκευσης.
Αυτό είναι το επιχείρημα που χρησιμοποιούν οι ελίτ για να ισχυριστούν ότι διαθέτουν ειδικές τεχνικές γνώσεις που τους καθιστούν μη κομματικούς και ότι, ως εκ τούτου, θα πρέπει να αφεθούν στην ησυχία τους για να κάνουν ό,τι κάνουν.
Και οι δύο αυτές κριτικές για τη δράση των επαναστατών χάνουν το νόημα. Ο στόχος των επαναστατών είναι να πάρουν τον έλεγχο του κρατικού μηχανισμού, πράγμα που υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες των ΗΠΑ σημαίνει την εκκαθάριση του προσωπικού (όπως σήμαινε κατά την Κινεζική Πολιτιστική Επανάσταση ή τις μετακομμουνιστικές μεταβάσεις στην Ανατολική Ευρώπη).
Αυτός ο στόχος δεν έχει καμία σχέση με την ύπαρξη ή μη ενός «βαθέος κράτους» τουρκικού τύπου ή με την πολιτική κομματικοποίηση.
Έχει να κάνει με την εξουσία. Η μάχη που βλέπουμε μεταξύ του Έλον Μασκ και των υποστηρικτών του και διαφόρων τμημάτων του αμερικανικού κράτους είναι οι συνήθεις μάχες που βλέπουμε όταν ένα επαναστατικό κίνημα θέλει να αφήσει βαθύτερο αποτύπωμα στο μέλλον».
