Το ΣτΕ υπογράμμισε ότι η αναστολή ή η απενεργοποίηση του ΑΦΜ αποτελεί σοβαρό πλήγμα στην οικονομική υπόσταση τόσο φυσικών όσο και νομικών προσώπων, που ουσιαστικά συνεπάγεται απαγόρευση άσκησης της οικονομικής τους δραστηριότητας.
Αντισυνταγματική έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας τη διάταξη του νόμου 4174/2013 που επιτρέπει την αναστολή ή την απενεργοποίηση του Αριθμού Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) σε περιπτώσεις φοροδιαφυγής. Με την απόφαση 869/2025, το ανώτατο δικαστήριο έκρινε ότι η εν λόγω πρόβλεψη παραβιάζει τις αρχές του κράτους δικαίου, καθώς συνιστά υπέρμετρη παρέμβαση στην οικονομική δραστηριότητα των φορολογουμένων.
Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, η δυνατότητα του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) να καθορίζει, χωρίς συγκεκριμένο νομοθετικό πλαίσιο, τις περιπτώσεις και τις συνέπειες της αναστολής ή απενεργοποίησης του ΑΦΜ, ισοδυναμεί με εν λευκώ εξουσιοδότηση και δεν πληροί τις απαιτήσεις της αναλογικότητας και των αναγκαίων εγγυήσεων. Το ΣτΕ υπογράμμισε ότι η αναστολή ή η απενεργοποίηση του ΑΦΜ αποτελεί σοβαρό πλήγμα στην οικονομική υπόσταση τόσο φυσικών όσο και νομικών προσώπων, που ουσιαστικά συνεπάγεται απαγόρευση άσκησης της οικονομικής τους δραστηριότητας.
Οι σύμβουλοι Επικρατείας τόνισαν πως η ένταση της κύρωσης απαιτεί σαφές και πλήρες θεσμικό πλαίσιο από τον νομοθέτη, το οποίο να προβλέπει με ακρίβεια τις προϋποθέσεις εφαρμογής, τα όρια της εξουσίας της διοίκησης και τις εγγυήσεις προστασίας των διοικουμένων. Ελλείψει αυτών, η διάταξη κρίθηκε αντίθετη στο Σύνταγμα.
Η εν λόγω απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.
Πρώτον, αφαιρεί από την ΑΑΔΕ ένα ισχυρό εργαλείο πίεσης και συμμόρφωσης των φορολογουμένων. Η απενεργοποίηση του ΑΦΜ λειτουργούσε έως τώρα ως μοχλός αποτροπής, καθώς η απώλεια του ΑΦΜ καθιστούσε πρακτικά αδύνατη την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας, εμποδίζοντας συναλλαγές, έκδοση παραστατικών και φορολογικές δηλώσεις. Η κατάργηση της δυνατότητας αυτής περιορίζει ουσιαστικά την αποτρεπτική ισχύ της ΑΑΔΕ απέναντι σε συστηματικούς παραβάτες.
Δεύτερον, δημιουργείται νομικό και διοικητικό κενό, καθώς η Αρχή θα πρέπει πλέον να κινηθεί σε διαφορετική βάση για να επιβάλλει κυρώσεις, αναζητώντας άλλες διαδικασίες, πιθανόν πιο χρονοβόρες και λιγότερο αποτελεσματικές, όπως δικαστικές παρεμβάσεις ή πρόστιμα που όμως ενδέχεται να μην αποφέρουν άμεσο αποτέλεσμα.
Τρίτον, η απόφαση εγείρει την ανάγκη για άμεση νομοθετική παρέμβαση εκ μέρους του υπουργείου Οικονομικών, ώστε να καθοριστεί με σαφήνεια το πλαίσιο εντός του οποίου η ΑΑΔΕ μπορεί να λαμβάνει μέτρα για σοβαρές περιπτώσεις φοροδιαφυγής, χωρίς να παραβιάζονται οι αρχές της αναλογικότητας και του κράτους δικαίου. Μέχρι τότε, όμως, η φορολογική διοίκηση καλείται να λειτουργήσει χωρίς ένα κρίσιμο εργαλείο, γεγονός που ενδέχεται να οδηγήσει σε αύξηση της φορολογικής παραβατικότητας.
