Κίνημα του Ναυτικού. Τον Μάιο του 1973, έξι χρόνια μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, η Ελλάδα βρισκόταν υπό τον ασφυκτικό έλεγχο της δικτατορίας των Συνταγματαρχών. Η ατμόσφαιρα ήταν βαριά, χαρακτηριζόμενη από εκτεταμένη λογοκρισία, καταστολή και έναν διάχυτο φόβο που φαινόταν να έχει παγιώσει την εξουσία του καθεστώτος. Μέσα σε αυτό το κλίμα αυξανόμενης οικονομικής δυσκολίας και κοινωνικής δυσφορίας, το καθεστώς βρέθηκε αντιμέτωπο με μια απροσδόκητη πρόκληση: μια προσπάθεια ανατροπής του, προερχόμενη από το εσωτερικό των ενόπλων δυνάμεων.
Το Πολεμικό Ναυτικό διέθετε ανέκαθεν μια ξεχωριστή ιδεολογική φυσιογνωμία σε σχέση με τα υπόλοιπα σώματα των Ενόπλων Δυνάμεων. Οι αξιωματικοί του διακρίνονταν για τον φιλελεύθερο προσανατολισμό τους, μια κουλτούρα που το μετέτρεπε σε θύλακα αντίστασης απέναντι στο αυταρχικό καθεστώς της 21ης Απριλίου. Αυτή η πολιτική ιδιοσυγκρασία δεν ήταν τυχαία: ενισχυόταν από τον διεθνή προσανατολισμό των ναυτικών και το ιδιαίτερο επαγγελματικό τους ήθος. Έτσι, το Ναυτικό διαφοροποιήθηκε ουσιωδώς από τον Στρατό Ξηράς, ο οποίος υπήρξε ο βασικός βραχίονας της εσωτερικής καταστολής στη διάρκεια της δικτατορίας.
Η ιστορία του αντιτορπιλικού «Βέλος» αποτελεί το πιο εμβληματικό κεφάλαιο του Κινήματος του Ναυτικού. Το απόγευμα της 17ης Μαΐου 1973, το «Βέλος», με 270μελές πλήρωμα και κυβερνήτη τον Αντιπλοίαρχο Νικόλαο Παππά, απέπλευσε από τον Ναύσταθμο Σαλαμίνας με προορισμό το Ηράκλειο της Κρήτης. Εκεί, επρόκειτο να συναντήσει πέντε άλλα νατοϊκά πλοία για προγραμματισμένες ασκήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Το σχέδιο της «ανταρσίας» ήταν γνωστό μόνο στον Παππά και σε τρεις άλλους αξιωματικούς, προκειμένου να αποφευχθούν διαρροές, ενώ το υπόλοιπο πλήρωμα αγνοούσε τόσο την επικείμενη «ανταρσία» όσο και το ευρύτερο Κίνημα του Ναυτικού.
Η κρίσιμη στιγμή έφτασε το απόγευμα της 21ης Μαΐου. Λίγες ώρες πριν τον απόπλου, ο Παππάς δέχτηκε ένα τηλεφώνημα με το συνθηματικό «Το παιδί αρρώστησε», το οποίο σήμαινε ότι το Κίνημα του Ναυτικού είχε αποκαλυφθεί και η «ανταρσία» έπρεπε να αναβληθεί. Παρά την κατάρρευση του ευρύτερου σχεδίου, ο Παππάς, μετά από διαβούλευση με τους αξιωματικούς του, πήρε τη γενναία απόφαση να προχωρήσει μόνος του. Στις 20:00 το βράδυ της 23ης Μαΐου, το πλήρωμα του «Βέλους» ενημερώθηκε από την ιταλική τηλεόραση ότι το αντιδικτατορικό Κίνημα είχε κατασταλεί και αξιωματικοί συνελήφθησαν. Ο Παππάς ανακοίνωσε την απόφασή του να μην επιστρέψει στην Ελλάδα, δηλώνοντας: «Αύριο θα ξαναφουλάρουμε με πετρέλαιο και θα δούμε τι θα γίνει».
Η κρίσιμη στιγμή έφτασε το απόγευμα της 21ης Μαΐου. Λίγες ώρες πριν τον απόπλου, ο Παππάς δέχτηκε ένα τηλεφώνημα με το συνθηματικό «Το παιδί αρρώστησε», το οποίο σήμαινε ότι το Κίνημα του Ναυτικού είχε αποκαλυφθεί και η «ανταρσία» έπρεπε να αναβληθεί. Παρά την κατάρρευση του ευρύτερου σχεδίου, ο Παππάς, μετά από διαβούλευση με τους αξιωματικούς του, πήρε τη γενναία απόφαση να προχωρήσει μόνος του. Στις 20:00 το βράδυ της 23ης Μαΐου, το πλήρωμα του «Βέλους» ενημερώθηκε από την ιταλική τηλεόραση ότι το αντιδικτατορικό Κίνημα είχε κατασταλεί και αξιωματικοί συνελήφθησαν. Ο Παππάς ανακοίνωσε την απόφασή του να μην επιστρέψει στην Ελλάδα, δηλώνοντας: «Αύριο θα ξαναφουλάρουμε με πετρέλαιο και θα δούμε τι θα γίνει».
