Μετά τις συνομιλίες για την κρίση μεταξύ του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και του Προέδρου της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ την περασμένη Τετάρτη, και οι δύο πλευρές διαπραγματεύονται τώρα στο Λονδίνο για πιθανούς συμβιβασμούς στην εμπορική διαμάχη. Η σύγκρουση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου έχει κλιμακωθεί ξανά τις τελευταίες εβδομάδες.
Σε αντίθεση με προηγούμενες εμπορικές συνομιλίες, αυτές δεν αφορούν κυρίως δασμούς, αλλά μάλλον τους ελέγχους εξαγωγών σπάνιων γαιών από την Κίνα, οι οποίοι βλάπτουν σοβαρά την οικονομία των ΗΠΑ.
Ωστόσο, η πίεση στην οικονομία της Κίνας αυξάνεται επίσης. Παρά την παύση των δασμών που συμφωνήθηκε τον Μάιο, οι εξαγωγές από την Κίνα προς τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά περισσότερο από 34% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι, σύμφωνα με στοιχεία της Κινεζικής Τελωνειακής Διοίκησης. Οι εξαγωγές αποτελούν βασικό πυλώνα της αποδυναμωμένης κινεζικής οικονομίας.
Η εμπορική διαμάχη κλιμακώνεται ξανά
Στις αρχές Μαΐου, η Κίνα και οι ΗΠΑ συμφώνησαν σε παύση της εμπορικής διαμάχης στη Γενεύη. Ωστόσο, πρόσφατα κατηγόρησαν η μία την άλλη ότι παραβίασαν τις συμφωνίες που επιτεύχθηκαν εκεί.
Δεν είναι ακόμη γνωστό πόσο θα διαρκέσουν οι συνομιλίες στο Λονδίνο ή πότε αναμένονται αποτελέσματα. Σύμφωνα με το κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών, ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Κίνας, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Χε Λίφενγκ, θα βρίσκεται στο Λονδίνο από τις 8 έως τις 13 Ιουνίου. Της αμερικανικής αντιπροσωπείας θα ηγηθούν ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, ο υπουργός Εμπορίου Χάουαρντ Λάτνικ και ο εμπορικός εκπρόσωπος Τζέιμισον Γκριρ. Ο Λoύτνικ, ο οποίος δεν ήταν παρών στη Γενεύη, θεωρείται υποστηρικτής της Κίνας.
Οι διαπραγματεύσεις στη Γενεύη διήρκεσαν δύο ημέρες. Το αποτέλεσμα ανακοινώθηκε το πρωί της τρίτης ημέρας. Εκείνη την εποχή, τα δύο μέρη συμφώνησαν, προς έκπληξη, να αναστείλουν τους αμοιβαίους δασμούς που είχαν επιβληθεί προηγουμένως για 90 ημέρες. Η Κίνα δεσμεύτηκε επίσης να λάβει «τα απαραίτητα μέτρα για την αναστολή ή την άρση των μη δασμολογικών αντιμέτρων κατά των Ηνωμένων Πολιτειών από τις 2 Απριλίου 2025».
Το γεγονός ότι η κυβέρνηση τήρησε, παρ’ όλα αυτά, τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών προκάλεσε δυσαρέσκεια στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αντάλλαγμα, στα τέλη Μαΐου, οι Ηνωμένες Πολιτείες περιόρισαν τις εξαγωγές λογισμικού τσιπ, κινητήρων αεροσκαφών, χημικών ημιαγωγών και των αερίων βουτανίου και αιθανίου στην Κίνα. Προειδοποίησαν επίσης τους εμπορικούς εταίρους για τις συνέπειες σε περίπτωση που χρησιμοποιούσαν τσιπ από τον κινεζικό κατασκευαστή εξοπλισμού πληροφορικής Huawei.
Αυτά είναι τα μεγαλύτερα σημεία διαμάχης στη σύγκρουση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ:
1. Περιορισμοί στις εξαγωγές σπάνιων γαιών από την Κίνα
Το επίκεντρο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ στο Λονδίνο είναι οι περιορισμοί στις εξαγωγές σπάνιων γαιών από την Κίνα. Σε απάντηση στους δασμούς των ΗΠΑ, το Πεκίνο εισήγαγε στις αρχές Απριλίου απαίτηση αδειοδότησης για την εξαγωγή επτά λεγόμενων σπάνιων γαιών, καθώς και μαγνητών σπάνιων γαιών. Η Κίνα έχει ουσιαστικά μονοπώλιο σε πολλές από αυτές τις στρατηγικά σημαντικές πρώτες ύλες.
Ως αποτέλεσμα, οι εξαγωγές έχουν σχεδόν σταματήσει εντελώς. Πολλές εταιρείες, ιδίως στην αυτοκινητοβιομηχανία, αντιμετωπίζουν επομένως συμφόρηση στην παραγωγή. Ορισμένες έχουν ήδη αντιμετωπίσει διακοπές λειτουργίας, όπως ανέφερε η Handelsblatt την περασμένη εβδομάδα.
Στη συνέχεια, ο Τραμπ κατηγόρησε την Κίνα ότι «παραβιάζει κατάφωρα» τις Συμφωνίες της Γενεύης. Η κινεζική πλευρά, με τη σειρά της, υποστηρίζει ότι οι έλεγχοι εξαγωγών δεν αποτελούν επίσημα αντίμετρο στους αμερικανικούς δασμούς. Αντίθετα, χρησιμεύουν για την προστασία της εθνικής ασφάλειας και ισχύουν για όλες τις χώρες.
Η δύναμη αυτής της μόχλευσης αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο Τραμπ πίεσε για μια συνομιλία με τον Σι για τη διαπραγμάτευση μιας λύσης. Μετά την τηλεφωνική κλήση την Τετάρτη, ο Τραμπ ανακοίνωσε στην διαδικτυακή του πλατφόρμα Truth Social ότι πλέον «δεν θα πρέπει να υπάρχουν άλλα ερωτήματα σχετικά με την πολυπλοκότητα των σπάνιων γαιών». Ωστόσο, η περίπλοκη διατύπωση έθεσε ερωτήματα σχετικά με το τι ακριβώς συζήτησαν οι δύο ηγέτες, ειδικά επειδή η δήλωση της κινεζικής πλευράς δεν ανέφερε τις σπάνιες γαίες.
Την Παρασκευή 6 Ιουνίου 2025, ο Τραμπ απάντησε σε ερώτηση δημοσιογράφου σχετικά με το αν ο Σι είχε υποσχεθεί να προμηθεύσει σπάνιες γαίες και μαγνήτες στις Ηνωμένες Πολιτείες: «Ναι, το έχει κάνει». Σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου ειδήσεων Reuters, οι προμηθευτές των τριών αμερικανικών αυτοκινητοβιομηχανιών – General Motors, Ford και Stellantis – έχουν πλέον λάβει προσωρινές άδειες εξαγωγής.
Το Εμπορικό Επιμελητήριο της ΕΕ στην Κίνα ανέφερε επίσης μια «μικρή βελτίωση» στην κατάσταση για τους Ευρωπαίους προμηθευτές την Παρασκευή. Προφανώς, η Κίνα προσφέρει στους Ευρωπαίους ένα «πράσινο κανάλι» για την ταχύτερη έκδοση αδειών εξαγωγής. Σε αντάλλαγμα για τη χαλάρωση των ελέγχων εξαγωγών, ωστόσο, η κινεζική ηγεσία είναι πιθανό να απαιτήσει χαλάρωση των περιορισμών εξαγωγής τεχνολογίας της Δύσης.
2. Τεχνολογικοί περιορισμοί των ΗΠΑ για να επιβραδύνουν την τεχνολογική άνοδο της Κίνας
Οι ΗΠΑ προσπαθούν να επιβραδύνουν την ταχεία τεχνολογική κούρσα της Κίνας για να την καλύψουν, επιβάλλοντας ολοένα και πιο εκτεταμένους εξαγωγικούς περιορισμούς. Ειδικότερα, το αμερικανικό εξαγωγικό εμπάργκο που επιβλήθηκε τον Οκτώβριο του 2022 στην προμήθεια τσιπ υψηλής τεχνολογίας και σύγχρονων μηχανημάτων για την παραγωγή τους πλήττει σκληρά την Κίνα.
Έκτοτε, τα μέτρα έχουν επεκταθεί όλο και περισσότερο. Στα τέλη Μαΐου, για παράδειγμα, οι ΗΠΑ περιόρισαν την πώληση λογισμικού για την ανάπτυξη ημιαγωγών στην Κίνα. Ενώ οι προηγούμενοι τεχνολογικοί περιορισμοί των ΗΠΑ στόχευαν κυρίως σε τσιπ υψηλής τεχνολογίας, οι περιορισμοί επηρεάζουν τώρα ολόκληρη την κινεζική βιομηχανία ημιαγωγών.
Στα τέλη Μαΐου ανακοινώθηκε επίσης ότι οι ΗΠΑ απαγορεύουν την εξαγωγή κινητήρων αεροσκαφών, χημικών προϊόντων για ημιαγωγούς και των αερίων βουτάνιο και αιθάνιο. Η αμερικανική κυβέρνηση απείλησε επίσης να αφαιρέσει τις βίζες από τους Κινέζους φοιτητές. Μετά τις συνομιλίες με τον Σι, ωστόσο, ο Τραμπ διαβεβαίωσε ότι οι φοιτητές από τη Λαϊκή Δημοκρατία θα συνεχίσουν να είναι ευπρόσδεκτοι στις ΗΠΑ.
Οι κινεζικές εταιρείες εξήγαγαν πέρυσι στις ΗΠΑ αγαθά αξίας 525 δισ. δολαρίων, σύμφωνα με στοιχεία της κινεζικής τελωνειακής αρχής. Οι εισαγωγές, από την άλλη πλευρά, ανήλθαν μόλις σε 164 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ΗΠΑ επικρίνουν εδώ και καιρό αυτή την ανισορροπία.
Για την Κίνα, οι ΗΠΑ, με τα 340 εκατομμύρια καταναλωτές τους, αποτελούν την πιο σημαντική ενιαία αγορά της. Ωστόσο, παρά την παύση των δασμών που συμφωνήθηκε τον Μάιο, οι κινεζικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ έχουν καταρρεύσει πρόσφατα. Ο λόγος για αυτή την απότομη πτώση πιθανότατα δεν είναι μόνο η αβεβαιότητα πολλών Αμερικανών πελατών.
Υψηλοί δασμοί εξακολουθούν να ισχύουν για πολλές κινεζικές εισαγωγές. Η παύση των δασμών που συμφωνήθηκε στη Γενεύη ισχύει μόνο για τις επιβαρύνσεις που επέβαλε ο Τραμπ μετά την αποκαλούμενη «Ημέρα της Απελευθέρωσης» στις 2 Απριλίου. Οι δασμοί που επιβλήθηκαν από την προηγούμενη κυβέρνηση υπό τον Τζο Μπάιντεν, για παράδειγμα, παραμένουν σε ισχύ, συμπεριλαμβανομένης μιας επιβάρυνσης 100% στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα από την Κίνα.
Κατά μέσο όρο, οι κινεζικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ εξακολουθούν να υπόκεινται σε δασμούς περίπου 40%, εκτιμούν οι ειδικοί. Δεδομένου ότι το μέσο περιθώριο κέρδους για πολλά προϊόντα μαζικής εξαγωγής, όπως τα παιχνίδια, είναι περίπου 30%, οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ δεν είναι πλέον κερδοφόρες για πολλές εταιρείες χωρίς αυξήσεις τιμών.
3. Εξαγωγή Προδρόμων Ουσιών για το Φάρμακο Φαιντανύλη από την Κίνα
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων της Γενεύης, η Κίνα και οι ΗΠΑ συμφώνησαν να αναστείλουν προσωρινά πολλούς από τους προηγουμένως επιβληθέντες αμοιβαίους τιμωρητικούς δασμούς. Ωστόσο, αυτό δεν ίσχυε για τους τιμωρητικούς δασμούς 20%, τους οποίους ο Τραμπ δικαιολόγησε από το γεγονός ότι οι κινεζικές εταιρείες εξάγουν πρόδρομες ουσίες για το θανατηφόρο φάρμακο φαιντανύλη στις ΗΠΑ. Περίπου 450.000 άνθρωποι στις ΗΠΑ έχουν ήδη πεθάνει από υπερβολικές δόσεις του εξαιρετικά εθιστικού, φθηνού ναρκωτικού. Δεν είναι ακόμη γνωστό εάν αυτό το ζήτημα θα συζητηθεί και στο Λονδίνο.
Σε αντίθεση με την κυβέρνηση του προκάτοχου του Τραμπ, Τζο Μπάιντεν, οι εξαγωγές της Κίνας προς τον εταίρο της, τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων προϊόντων με στρατιωτικό δυναμικό, δεν φαίνεται πλέον να αποτελούν κεντρικό σημείο διαμάχης. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς (CDU) στην Ουάσινγκτον την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ συνέκρινε τη Ρωσία και την Ουκρανία με μικρά παιδιά: «Μερικές φορές είναι καλύτερο να τις αφήσουμε να τσακωθούν για λίγο και μετά να τις διαλύσουμε».
