Με το θερμόμετρο να ανεβαίνει σταδιακά όλο και περισσότερο, και τις παραλίες να ασφυκτιούν από κόσμο, η θάλασσα πολλές φορές μετατρέπεται εύκολα σε μία «παγίδα» θανάτου για δεκάδες λουόμενους. Σχεδόν καθημερινά, νέα περιστατικά πνιγμών καταγράφονται σε διάφορες περιοχές της χώρας, φωτίζοντας ξανά ένα χρόνιο και επικίνδυνο κενό – αυτό της ναυαγοσωστικής κάλυψης, που μέχρι στιγμής παραμένει εξαιρετικά χαμηλή, αφού δεν ξεπερνά το 23%, ενώ η έλλειψη υπευθυνότητας και η μη τήρηση των κανόνων ασφαλείας για κολύμβηση, κυρίως από ηλικιωμένους, φαίνεται πως εντείνει το πρόβλημα.
της Μαρίας Πασαλίδου
Το φαινόμενο δεν είναι καινούριο, αλλά επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα ακόμη και σήμερα, παρότι βρισκόμαστε στα μέσα Ιουνίου, πολυσύχναστες παραλίες τουριστικών νησιών, όπως της Κέρκυρας, της Ρόδου και της Κω, να παραμένουν «γυμνές», παρά την νομοθετική πρόβλεψη για υποχρεωτική ναυαγοσωστική παρουσία από την 1η Ιουνίου έως και τις 30 Σεπτεμβρίου.
«Οι διαδικασίες των προσλήψεων καθυστερούν υπερβολικά κάθε χρόνο, και φέτος ακόμη περισσότερο», λέει στο enikos.gr ο Μάριος Μυρωνάκης, πρόεδρος της Ένωσης Ναυαγοσωστικών Σχολών, ενώ από την πλευρά τους οι δήμοι που έχουν την αρμοδιότητα, αποδίδουν το πρόβλημα, μεταξύ άλλων, στην καθυστέρηση της καταβολής της χρηματοδότησης από το κράτος και στο γεγονός ότι πολλοί διαγωνισμοί, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, βγαίνουν άγονοι και επαναλαμβάνονται, με αποτέλεσμα να φτάνει… Αύγουστος για να είναι όλοι στις θέσεις τους.
Πού οφείλονται οι καθυστερήσεις στη ναυαγοσωστική κάλυψη
Ο νόμος προβλέπει ότι κατά την περίοδο αυτή, οι παραλίες που χαρακτηρίζονται ως πολυσύχναστες, οφείλουν να διαθέτουν επαρκή ναυαγοσωστική κάλυψη, για 8 ώρες ημερησίως και συγκεκριμένα από τις 10:00 έως τις 18:00. Τι γίνεται λοιπόν τόσο λάθος;
«Την υποχρέωση για ναυαγοσωστική κάλυψη την έχουν ως επί το πλείστον οι δήμοι, οι οποίοι το γνωρίζουν από την προηγούμενη χρονιά. Δυστυχώς, εδώ έχουμε να κάνουμε με το θέμα της χρηματοδότησής τους. Οι ναυαγοσώστες κοστίζουν περίπου 17 -18 εκατομμύρια ευρώ, τα 1.500 άτομα δηλαδή, που πρέπει να προσληφθούν. Το συνολικό κόστος ανέρχεται γύρω στα 30 εκατομμύρια» τονίζει ο κ. Μυρωνάκης, εξηγώντας ότι, οι δήμοι δεν κινούν τις διαδικασίες των διαγωνισμών εγκαίρως, έτσι ώστε στην έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου να υπάρχει επαρκής κάλυψη.
Σύμφωνα με τον ίδιο, για να ολοκληρωθούν οι διαγωνισμοί και οι προσλήψεις απαιτείται τουλάχιστον ένας μήνας, οπότε εύλογα διερωτάται πως μπορούν οι ναυαγοσώστες να είναι στο πόστο τους τον Ιούνιο, όταν οι διαδικασίες αρχίζουν στα τέλη Μαΐου.
«Δεν μπορούμε να αφήνουμε τον κόσμο να πνίγεται»
Η καθυστέρηση έναρξης των αρχικών διαδικασιών, αποτελεί σύμφωνα με τον κ. Μυρωνάκη, την αρχή ενός φαύλου κύκλου περαιτέρω αργοποριών, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα να φτάνουμε στη μέση του καλοκαιριού για να καλυφθούν επαρκώς οι ανάγκες.
«Φέτος θα έχουμε έναν Ιούνιο ”κουτσό” και θα μπούμε στον Ιούλιο και τον Αύγουστο, για να έχουμε μια κάλυψη 90%. Αυτό γίνεται κάθε φορά. Θα πρέπει να υπάρξει κάποια παρέμβαση για να μπορέσει να οργανωθεί όλη η διαδικασία, συνδυαστικά από όλους τους φορείς», είπε ακόμη, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Δεν μπορούμε να αφήνουμε τον κόσμο να πνίγεται, περιμένοντας πότε θα έρθουν τα χρήματα».
Μάλιστα, σύμφωνα με τον ίδιο, ακόμα και να τελειώσουν σχετικά νωρίς οι διαγωνισμοί, είναι εξίσου χρονοβόρα η διαδικασία για το στήσιμο του εξοπλισμού, πχ των βάθρων, για την μετακίνηση των ναυαγοσωστών στην περιοχή όπου θα εργαστούν, για την εξασφάλιση της διαμονής τους και τη γενικότερη ενημέρωσή τους για τα καθήκοντά τους και τον τρόπο εργασίας τους. «Μπορεί να χρειαστεί τουλάχιστον άλλος ένας μήνας» εκτιμά.
«Έχει τριπλασιαστεί το κόστος», λένε οι δήμοι
Από την πλευρά του, ο αντιπρόεδρος της Κ.Ε.Δ.Ε., και Δήμαρχος Βάρης, Βούλας, Βουλιαγμένης, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, υποστηρίζει ότι τα κονδύλια για να ξεκινήσουν οι διαγωνισμοί φτάνουν στους δήμους με καθυστέρηση, και δυστυχώς το ύψος της χρηματοδότησης καλύπτει μόλις το 50% του συνολικού προϋπολογισμού, με αποτέλεσμα να καλούνται οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης να «βάλουν το χέρι στην τσέπη», ενώ ο τρόπος με τον οποίο το προεδρικό διάταγμα 71 του 2020 περιγράφει την ναυαγοσωστική κάλυψη, έχει στην πράξη σχεδόν τριπλασιάσει το κόστος της τα τελευταία χρόνια.
«Έχει δημιουργηθεί ένα δίκτυο με ανούσιες δαπάνες, οι οποίες αυξάνουν τον προϋπολογισμό, χωρίς να βελτιώνουν το αποτέλεσμα», αναφέρει χαρακτηριστικά, εξηγώντας πως «ενώ έχουμε αυξήσει (το κόστος) κατά 3,5 φορές, η βελτίωση στην μείωση των πνιγμών, είναι μόλις 2%. Αυξήσαμε, δηλαδή, κατά 350% το κόστος, και βελτιώσαμε το αποτέλεσμα κατά 2%. Αυτό είναι κάτι που δεν έχει λογική».
Ο κ. Κωνσταντέλλος κάνει λόγο για λάθος σχεδιασμό, ο οποίος, όπως υποστηρίζει, έχει γίνει για ιδιοτελείς λόγους και σκοπούς. «Οι ναυαγοσώστες ελέγχουν την αγορά και το κράτος τους επιτρέπει να επιδεικνύουν αυτή την συμπεριφορά. Έχουμε φτάσει και ξεπεράσει τα όρια μας με αυτό το θέμα», καταγγέλλει ο αντιπρόεδρος της Κ.Ε.Δ.Ε., σημειώνοντας πως οι απαιτήσεις σε εξοπλισμό είναι πλέον υψηλές με αποτέλεσμα το κόστος να εκτινάσσεται. «Υπάρχει εξοπλισμός, ο οποίος αντί να μπορέσει να αγοραστεί από τους Δήμους και να χρεωθεί μια φορά, αναγκαζόμαστε να τον μισθώνουμε από τις ναυαγοσωστικές επιχειρήσεις κάθε χρόνο».
Ταυτόχρονα, υπογραμμίζει τον ρόλο που παίζει το γεγονός ότι έχει γίνει δυσκολότερη η απόκτηση του ναυαγοσωστικού πτυχίου, καθώς συμπαρασύρει προς τα πάνω τις αποδοχές και άρα τα κονδύλια που απαιτούνται για την ναυαγοσωστική κάλυψη. «Οι ναυαγοσωστικές σχολές είναι αυτές που μπορούν να εκδώσουν άδειες ναυαγοσώστη, κάνουν την εκπαίδευση και δίνουν τις πιστοποιήσεις. Παράγουν όσους επιθυμούν. Η προσφορά της αγοράς και της ζήτησης, αυξάνει τις απολαβές. Άρα, και το κόστος για τους δήμους, της συγκεκριμένης υπηρεσίας. Το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, αποφεύγει να διορθώσει τα λάθη που έχουμε εντοπίσει και στείλει πάρα πολλές φορές».
Οι καταγγελίες για τους διαγωνισμούς που βγαίνουν άγονοι
Οι καταγγελίες – «φωτιά» του κ. Κωνσταντέλλου δεν τελειώνουν εδώ, καθώς αφήνει να εννοηθεί πως επίτηδες οι περισσότεροι διαγωνισμοί – που ξεκινούν κατά βάση τον Μάιο, όταν δηλαδή έχουν φτάσει στα ταμεία των δήμων τα σχετικά κονδύλια- κηρύσσονται άγονοι, ρίχνοντας το «μπαλάκι» των ευθυνών για την απουσία ενδιαφέροντος στις ναυαγοσωστικές σχολές.
«Στους διαγωνισμούς δεν εμφανίζεται κανείς ή εμφανίζεται ένας, γιατί με τον τρόπο αυτό, οι ναυαγοσωστικές Σχολές, θέλουν να ρυθμίσουν την αγορά, μέσω της τιμής», τονίζει, εξηγώντας ότι «υπάρχουν δεκάδες δήμοι που ανεβάζουν διαγωνισμούς, αλλά επειδή οι τιμές δεν είναι οι αρεστές, οι ναυαγοσώστες συνεννοούνται και δεν κατεβαίνει κανείς στον διαγωνισμό. Επαναλαμβάνοντας τον διαγωνισμό, φτάνουμε στον Αύγουστο. Αν βρεις και τότε ναυαγοσώστη».
«Δεν θέλουμε την αρμοδιότητα για τους ναυαγοσώστες με αυτούς τους όρους»
«Κανείς δεν έρχεται να λύσει το πρόβλημα», επισημαίνει ο αντιπρόεδρος της Κ.Ε.Δ.Ε., κάτι που, όπως σημειώνει, αποδεικνύεται από τους θανάτους, που ήδη καταγράφει το παρατηρητήριο, το οποίο έχει συστήσει το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και που είναι αυτό, το οποίο «μας λέει ότι δεν έχει βελτιωθεί η κατάσταση».
«Ως δήμοι, αυτή την αρμοδιότητα, με τους όρους και τις προϋποθέσεις ότι νομοθετεί ο ναυαγοσώστης εις βάρος του δήμου εμείς δεν την θέλουμε, εκτός αν καθίσουν και μας ακούσουν. Αισθανόμαστε ότι είμαστε αυτοί, στους οποίους έρχεται μόνο η ευθύνη και ο λογαριασμός. Μας την έδωσαν χωρίς να έχουμε όλους τους πόρους και χωρίς να μας ακούνε», αναφέρει χαρακτηριστικά, εκτιμώντας ότι με το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο δεν θα επιτευχθεί ποτέ ναυαγοσωστική κάλυψη σε ποσοστό 100%, από τις αρχές Ιουνίου, όπως ορίζει ο νόμος. «Αυτό μπορεί να γίνεται μετά τις 20-25 Ιουλίου», υποστηρίζει.
«Μάστιγα» οι πνιγμοί
Σημειώνεται ότι το Safe Water Sports έχει αναπτύξει και λειτουργεί σε συνεργασία με το Λιμενικό Σώμα και την Ελληνική Αστυνομία, το «ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ», που συλλέγει, επεξεργάζεται και αναλύει τα στοιχεία που αφορούν σε συμβάντα απώλειας ανθρώπινης ζωής και τραυματισμού στο υδάτινο περιβάλλον της χώρας (θάλασσα και εσωτερικά ύδατα). Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του οργανισμού, για το χρονικό διάστημα 2020-2024, 8 στους 10 ανθρώπους χάνουν τη ζωή τους στη θάλασσα από πνιγμό, ενώ το 83% των θανάσιμων ατυχημάτων αφορούν άτομα άνω των 60 ετών.
Όπως λέει ο πρόεδρος της Ένωσης Ναυαγοσωστικών Σχολών, «το πρόβλημα είμαστε εμείς στην Ελλάδα και κυρίως οι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας που η υγεία τους είναι επιβαρυμένη και παρ’ όλα αυτά αδιαφορούν», τονίζοντας ότι «τον περσινό Ιούλιο, είχαμε το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων, καθώς λόγω του καύσωνα, πήγαιναν όλοι στην παραλία, αγνοώντας τους κινδύνους. Οι Έλληνες δεν συμμορφώνονται». Τα λεγόμενά του επιβεβαιώνουν και τα στατιστικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία το 64% των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους στη θάλασσα είναι ελληνικής καταγωγής. Είναι δε ενδεικτικό, πως το 2024, οι 100 από τους 350 πνιγμούς καταγράφηκαν σε πολυσύχναστες παραλίες, με τα υπόλοιπα περιστατικά να σημειώνονται σε λιγότερο δημοφιλείς παραλίες ή σε ώρες που δεν υπάρχει ναυαγοσωστική κάλυψη.
Η σημασία της πρόληψης
Ο κ. Μυρωνάκης δεν παραλείπει να αναφερθεί και στη σημασία της πρόληψης, με αφορμή τον θάνατο του 30χρονου στη Λευκάδα στα τέλη Μαΐου, ο οποίος βρισκόταν στο νησί για το bachelor πάρτι του και έχασε τη ζωή του στην παραλία Κάθισμα, όπου βεβαίως δεν υπήρχε ναυαγοσωστική κάλυψη, καθώς ακόμα δεν είχε μπει ο Ιούνιος.
«Τοποθετούμε τις σημάνσεις, δηλαδή τις σημαίες επικινδυνότητας, που είναι η κόκκινη, η οποία σημαίνει ότι απαγορεύεται το κολύμπι, η κίτρινη, που επισημαίνει την προσοχή των πολιτών εάν θέλουν να εισέλθουν στο νερό και την πράσινη, η οποία σηματοδοτεί το ελεύθερο κολύμπι, χωρίς κίνδυνο. Στη συνέχεια, ο ναυαγοσώστης ενημερώνει τον κόσμο ότι δεν επιτρέπεται να κολυμπήσει. Επομένως, πρωτίστως μιλάμε για πρόληψη. Τώρα, εάν γίνει κάτι και πρέπει να επέμβουμε, έχουμε όλη την επάρκεια και εκπαίδευση, ώστε να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε κατάσταση», καταλήγει.
