Συμφώνησαν χθες (22.6.25) σε έναν στόχο 5% για την άμυνα οι χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ (ενόψει της συνόδ, σύμφωνα τα πρακτορεία ειδήσεων dpa και Reuters, τα οποία επικαλέστηκαν εμπιστευτικές πληροφορίες.
Ποσό τουλάχιστον 3,5% του ΑΕΠ για την άμυνα πρέπει να διατίθεται από τις χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ για τις παραδοσιακές στρατιωτικές δαπάνες. Θα είναι επίσης δυνατόν, για παράδειγμα, να συμπεριληφθούν δαπάνες για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και υποδομές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει, για παράδειγμα, επενδύσεις σε σιδηροδρομικές γραμμές, θωρακισμένες γέφυρες και διευρυμένα λιμάνια.
Η προθεσμία για την επίτευξη του νέου στόχου για τις αμυντικές δαπάνες είναι το 2035, σύμφωνα με το κείμενο της προγραμματισμένης τελικής δήλωσης της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, αναφέρει το γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων (dpa). Ως εκ τούτου, η γραπτή διαδικασία λήψης αποφάσεων έχει οριστικοποιηθεί.
Ισπανία: Συμβιβασμός σε δύο επιστολές
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη 19 Ιουνίου 2025 ότι η χώρα του δεν επιθυμεί να ενταχθεί στον στόχο του 5% και αντ’ αυτού ζήτησε μια «πιο ευέλικτη φόρμουλα».
Η ισπανική κυβέρνηση είχε υποστηρίξει ότι έπρεπε να δαπανήσει μόνο το 2,1% της οικονομικής της παραγωγής προκειμένου να επιτύχει τους στόχους για τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ που συμφωνήθηκαν τον Ιούνιο.
Την Κυριακή 22 Ιουνίου, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε και ο Σάντσεθ συμφώνησαν στη συνέχεια σε έναν συμβιβασμό σε δύο επιστολές, οι οποίες είναι στη διάθεση της Handelsblatt: Η ισπανική κυβέρνηση λέει τώρα ότι «οι σύμμαχοι» θα επιτύχουν τον στόχο και όχι ότι όλοι οι σύμμαχοι θα επιτύχουν τον στόχο να δαπανούν το 5% της οικονομικής τους παραγωγής για την άμυνα.
Το σχέδιο είναι να διατηρηθεί ο στόχος του 5%, αλλά να ερμηνεύεται με ευελιξία, εφόσον η Μαδρίτη πληροί τους στόχους των δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ. Στις αρχές Ιουνίου, οι υπουργοί Άμυνας του ΝΑΤΟ αποφάσισαν ένα πρόγραμμα επανεξοπλισμού που καθορίζει τους νέους στόχους για τις αποτρεπτικές και αμυντικές ικανότητες της συμμαχίας.
«Υπό το πρίσμα της επιστολής σας, μπορώ με το παρόν να επιβεβαιώσω ότι η συμφωνία στην επικείμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ παρέχει στην Ισπανία την ευελιξία να καθορίσει τη δική της κυρίαρχη πορεία για την επίτευξη του στόχου της χωρητικότητας και των απαιτούμενων ετήσιων πόρων σε σχέση με το ΑΕΠ και να παρουσιάσει τα δικά της ετήσια σχέδια», αναφέρεται στην επιστολή που έστειλε ο Ρούτε στον Σάντσεθ την Κυριακή.
Ο Sánchez απάντησε ότι η Ισπανία αποδέχεται το σχέδιο δήλωσης στην επικείμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ «με την κατανόηση ότι η δέσμευση της Ισπανίας αναφέρεται στην έγκαιρη και πλήρη επίτευξη του στόχου των δυνατοτήτων, ανεξαρτήτως του ποσοστού του ΑΕΠ, και ότι παρουσιάζουμε τα δικά μας ετήσια σχέδια αναλόγως».
Το βράδυ, ο Sánchez μίλησε επίσης στην ισπανική τηλεόραση και εξήγησε ότι η Ισπανία δεν είχε δεσμευτεί να αυξήσει τις αμυντικές της δαπάνες στο 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. «Ένα τέτοιο επίπεδο δαπανών θα ήταν ασυμβίβαστο με το κράτος πρόνοιας και την κοσμοθεωρία μας», είπε σε τηλεοπτική ομιλία του.
Η Ισπανία κατάφερε να αλλάξει τη συναίνεση στο ΝΑΤΟ, σχολιάζει η Handelsblatt. Η επιθυμία της πλειοψηφίας των κρατών μελών της συμμαχίας να δεσμευτούν για αμυντικές δαπάνες ύψους 5% του ΑΕΠ έχει πλέον συμβιβαστεί με το δικαίωμα των άλλων εθνών να μην είναι υποχρεωμένα να το πράξουν, δήλωσε ο Sánchez.
Ο επικεφαλής της κυβέρνησης, ο οποίος ηγείται μιας κυβέρνησης μειοψηφίας με έναν εναλλακτικό αριστερό εταίρο συνασπισμού, υπολόγισε ότι μια αύξηση από το δύο στο πέντε τοις εκατό θα σήμαινε πρόσθετες δαπάνες ύψους 350 δισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2035. Αυτό θα καθιστούσε αναγκαία την αύξηση των φόρων κατά μέσο όρο 3.000 ευρώ ετησίως για κάθε εργαζόμενο, την κατάργηση ορισμένων επιδομάτων ανεργίας, ασθένειας και μητρότητας και τη δραστική περικοπή των επενδύσεων στην εκπαίδευση.
Ως κυρίαρχες χώρες, όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν το δικαίωμα και το καθήκον να αποφασίσουν οι ίδιοι αν θέλουν να κάνουν τέτοιες θυσίες ή όχι. «Και εμείς, ως κυρίαρχη χώρα, αποφασίσαμε να μην το κάνουμε», δήλωσε ο Sánchez.
Ωστόσο, το ερώτημα είναι ποια θα είναι η θέση των ΗΠΑ σχετικά με τη συμφωνία. «Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να ασχοληθεί με την Ισπανία», δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τραμπ στους δημοσιογράφους την Παρασκευή 20 Ioυνίου 2025. «Η Ισπανία είναι ένας πολύ κακός πληρωτής. Νομίζω ότι η Ισπανία θα πρέπει να πληρώσει ό,τι πρέπει να πληρώσουν όλοι οι άλλοι».
Στόχος του ΝΑΤΟ: Ο Τραμπ οδηγεί τη συζήτηση
Ο στόχος του ΝΑΤΟ για τις αμυντικές δαπάνες προβλέπει επί του παρόντος μόνο ετήσιες εθνικές δαπάνες τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ. Ο λόγος για την αύξηση που συμφωνήθηκε τώρα είναι κυρίως οι απειλές που θέτει η Ρωσία, αλλά και η απαίτηση του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να αναλάβουν οι Ευρωπαίοι στο μέλλον την κύρια ευθύνη για τη συμβατική αποτροπή και άμυνα στην ήπειρό τους.
Κατά τη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Τουρκία τον Μάιο, η Γερμανία είχε ήδη υποστηρίξει το αίτημα του προέδρου των ΗΠΑ Τραμπ για μαζική αύξηση των αμυντικών δαπανών των συμμάχων στο 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Για πολλά κράτη του ΝΑΤΟ, ο νέος στόχος αποτελεί τεράστια πρόκληση – ακόμη και αν δεν πρέπει να επιτευχθεί πριν από το 2035. Πέρυσι, η Γερμανία πέτυχε μόνο ένα ποσοστό της τάξης του 2,1% και, σύμφωνα με τον καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς (CDU), κάθε ποσοστιαία μονάδα παραπάνω θα σήμαινε επί του παρόντος περίπου 45 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερες αμυντικές δαπάνες για τη Γερμανία.
Σε ποσοστό 5%, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Merz, θα ήταν επί του παρόντος αναγκαίες αμυντικές δαπάνες ύψους 225 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Για να αντιληφθεί κανείς το ύψος αυτών των δαπανών αρκεί να δει πως οι συνολικές δαπάνες του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού ανήλθαν πέρυσι σε περίπου 466 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αμυντικές δαπάνες: Η Πολωνία προηγείται
Ο νέος στόχος είναι πιθανό να είναι συγκριτικά απρόσκοπτος μόνο για τις ίδιες τις ΗΠΑ και για χώρες όπως η Εσθονία, η Λετονία και η Ελλάδα. Αυτές έχουν ήδη παραδοσιακές αμυντικές δαπάνες άνω του 3%. Η Πολωνία ήταν πρωτοπόρος πέρυσι με ποσοστό 4,1% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της συμμαχίας, οι ΗΠΑ είχαν πιο πρόσφατα αναλογία ΑΕΠ περίπου 3,4%.
Το κείμενο για την τελική διακήρυξη της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ είναι πιθανό να είναι απογοητευτικό για την Ουκρανία. Σύμφωνα με το κείμενο που έχει πλέον συμφωνηθεί, η Ουκρανία υπόσχεται μόνο αόριστα τη συνέχιση της υποστήριξης.
Στη σύνοδο κορυφής του περασμένου έτους στην Ουάσινγκτον, το ΝΑΤΟ διαβεβαίωσε την Ουκρανία ότι θα παράσχει στήριξη ασφαλείας συνολικού ύψους 40 δισεκατομμυρίων ευρώ. Τότε δηλώθηκε επίσης ότι η πορεία της προς την ένταξη ήταν μη αναστρέψιμη. Λόγω της αντίστασης κυρίως των ΗΠΑ, τέτοιες διατυπώσεις δεν μπορούσαν πλέον να επαναληφθούν.
