Ένα μικρόβιο με παράξενα μικροσκοπικό γονιδίωμα κρυμμένο μέσα σε έναν άλλο οργανισμό μπορεί να εξελίσσεται σε ιό.
Κρυμμένο μέσα στο δινομαστιγωτό (ένα μικροσκοπικό μικρόβιο προσωρινά αποκαλούμενο ως Sukunaarchaeum, δεν είναι ιός, αλλά είναι τόσο εξαρτημένο από τον ξενιστή του που οι επιστήμονες λένε ότι είναι ο πιο ιοειδής κυτταρικός οργανισμός που είναι γνωστός μέχρι σήμερα, σύμφωνα με το επιστημονικό περιοδικό Science.
Από όσο μπορούν να καταλάβουν οι επιστήμονες από το γονιδίωμά του, τη μόνη απόδειξη της ύπαρξής του μέχρι στιγμής, πρόκειται για ένα παράσιτο που δεν προσφέρει απολύτως τίποτα στο μονοκύτταρο πλάσμα που χρησιμοποιεί ως σπίτι του.
Τα περισσότερα από τα μόλις 189 γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες του Sukunaarchaeum mirabile (όνομα εμπνευσμένο από τη Sukuna-biko-na, μια θεότητα μικρού αναστήματος στην ιαπωνική μυθολογία) επικεντρώνονται στην αντιγραφή μόνο του δικού του γονιδιώματος και το ίδιο, πρέπει να κλέψει από τον ξενιστή του, το δινομαστιγοφόρο Citharistes regius, που ζει σε ωκεάνια νερά σε όλο τον κόσμο, όλα τα άλλα στοιχεία που χρειάζεται.
Ορισμένες από τις γενετικές αλληλουχίες του μικροοργανισμού το προσδιορίζουν ως Αρχαίο, μια γενεαλογία απλών κυτταρικών οργανισμών που σχετίζονται στενότερα με σύνθετους οργανισμούς όπως εμείς, παρά με βακτήρια όπως το Escherichia coli.
Η ανακάλυψη του παράξενα ιογενούς τρόπου ζωής του Sukunaarchaeum, «αμφισβητεί τα όρια μεταξύ της κυτταρικής ζωής και των ιών», λένε οι επιστήμονες. Αυτός ο οργανισμός μπορεί να είναι ένα συναρπαστικό ζωντανό απολίθωμα, ένα εξελικτικό σημείο αναφοράς που κατάφερε να επιβιώσει.
Το Sukunaarchaeum βρέθηκε τυχαία όταν ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Tsukuba στην Ιαπωνία προσπαθούσαν να εντοπίσουν την αλληλουχία όλου του γενετικού υλικού που βρίσκεται μέσα στα κύτταρα του C. regius, επειδή αυτό το δινομαστιγωτό είναι ήδη γνωστό ότι φιλοξενεί συμβιωτικά κυανοβακτήρια. Ωστόσο, παράλληλα με το αναμενόμενο DNA των δινομαστιγωτών και των κυανοβακτηρίων, εντόπισαν ένα παράξενο κυκλικό DNA μήκους μόνο 238.000 ζευγών βάσεων, που αντιστοιχεί σε 5% του μήκους του γονιδιώματος του κολοβακτηριδίου E. coli.
Όταν οι ερευνητές χρησιμοποίησαν διάφορες μεθόδους για την αλληλούχηση και τη συναρμολόγηση του γονιδιώματος που εντόπισαν μέσα στα κύτταρα του C. regius, συνέχισαν να συναντούν αυτόν τον βρόχο DNA. Η ομάδα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κάποια άλλη οντότητα, φαινομενικά ένα Αρχαίο, πιθανώς ζούσε μέσα στο C. regius.
Με μια φαινομενική αδυναμία να ζήσει έξω από τον ξενιστή του και με ένα γονιδίωμα μικρότερο από το μισό του προηγουμένως μικρότερου γονιδιώματος ενός Αρχαίου (490.000 βάσεις), το Sukunaarchaeum είναι διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο γνωστό Αρχαίο.
Ωστόσο, δεν διεκδικεί το ρεκόρ του μικρότερου μικροβιακού γονιδιώματος. Αυτό το ρεκόρ κατέχει ένα βακτήριο που ζει μέσα σε έντομα που τρέφονται με χυμούς και των οποίων το γονιδίωμα έχει μήκος μόλις 160.000 ζεύγη βάσεων. Μάλιστα, το συμβιωτικό αυτό βακτήριο περιέχει γονίδια που κωδικοποιούν την παραγωγή μορίων που είναι χρήσιμα στα έντομα που το φιλοξενούν.
Οι επιστήμονες λένε ότι το Sukunaarchaeum δεν διαθέτει «όλες τις αναγνωρίσιμες μεταβολικές οδούς», δεν μπορεί να παράγει απαραίτητα μόρια, όπως αμινοξέα που αποτελούν πρωτεΐνες ή τα νουκλεοτίδια που αποτελούν το DNA από μόνο του, υποδηλώνοντας ότι ο μικροοργανισμός έχει μια «παρασιτική ή μονομερώς σχέση εκμετάλλευσης» με τον δινομαστιγωτό ξενιστή του και μια «σχεδόν πλήρη εξάρτηση» από τον κυτταρικό μηχανισμό του.
Το Sukunaarchaeum όμως ξεχωρίζει από τους ιούς με έναν αξιοσημείωτο τρόπο. Μπορεί να αναπαράγει το δικό του γενετικό υλικό, αντίθετα με τους ιούς που πρέπει να εισβάλουν στους ξενιστές τους για να δημιουργήσουν αντίγραφα του εαυτού τους. Σχεδόν όλα τα αναγνωρισμένα γονίδια του Sukunaarchaeum εμπλέκονται στην αντιγραφή, τη μεταγραφή και τη μετάφραση του DNA του.
Παρόλα αυτά οι ειδικοί συμφωνούν πως αυτός ο μικροοργανισμός είναι «συναρπαστικός» και πιστεύουν ότι το Sukunaarchaeum θα επιτρέψει σημαντικές, θεμελιώδεις δοκιμές για το πώς εξελίσσονται τα γονιδιώματα.
