Τρία βασικά σενάρια παίζουν στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ – EΕ σε σχέση με τις εμπορικές σχέσεις του.
Το «καλό» σενάριο προβλέπει μία «πρώιμη συμφωνία» (με δασμούς 10% – 25%), το δεύτερο -κακό- προβλέπει μία διαδικασία «καθαρτηρίου» (με δασμούς 50%) και το τρίτο και χείριστο σενάριο προβλέπει τον ανοιχτό και ανεξέλεγκτο εμπορικό – οικονομικό πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ (με δασμούς).
Η ανάλυση αυτή δημοσιοποιήθηκε χθες (14.7.2025) -η οποία συνδέεται ευθέως με τις εξελίξεις στο μέτωπο της αύξησης των εξοπλισμών του ΝΑΤΟ- από το κρατικό επιχορηγούμενο και εξαιρετικά ενημερωμένο για θέματα ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ινστιτούτο για την Επιστήμη και την Πολιτική (SWP), ενώ σημειωνόταν η πρώτη αντίδραση οργάνου των Βρυξελλών (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων για το Εμπόριο) για τους δασμούς 30% που ανακοίνωσε ο Τραμπ στις 12 Ιουλίου 2025 κατά της ΕΕ.
Ο κοινοτικός επίτροπος εμπορίου, Μάρος Σέφκοβιτς, χαρακτήρισε αυτούς τους δασμούς ντε φάκτο απαγόρευση εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ – ΕΕ.
Σενάριο 1: Πρώιμη «Συμφωνία»
Στο σενάριο της «Πρώιμης «Συμφωνίας», οι συνομιλίες, με την προθεσμία να παρατείνεται έως την 1η Αυγούστου 2025, οδηγούν σε μια χαλαρή εμπορική συμφωνία συγκρίσιμη με τη συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου.
Τα βασικά σημεία της θα μπορούσαν να ήταν εξής:
- Πρώτον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναστέλλει τους ήδη επιβληθέντες αντιδασμούς σε εμπορικό όγκο 21,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, οι οποίοι προορίζονταν ως απάντηση στους δασμούς χάλυβα και αλουμινίου που επέβαλε ο Τραμπ.
- Δεύτερον, αποφεύγει να επιβάλει περαιτέρω αντιδασμούς σε εμπορικό όγκο 95 δισεκατομμυρίων ευρώ (σ.σ. 72 δισ. ευρώ σύμφωνα με τις ανακοινώσεις της Κομισιόν στις 14 Ιουλίου 2025), τους οποίους απείλησε στις αρχές Μαΐου σε απάντηση στους δασμούς σε αυτοκίνητα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων που επέβαλε ο Τραμπ.
Οι Βρυξέλλες δείχνουν καλή θέληση και δεν υποβάλλουν καταγγελία στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) κατά των δασμών χάλυβα και αλουμινίου που επέβαλε ο Τραμπ, ούτε κατά των δασμών στα αυτοκίνητα.
Στο πλαίσιο της πρώιμης συμφωνίας, η ΕΕ αποδέχεται έναν γενικό εισαγωγικό δασμό των ΗΠΑ ύψους 10% στα περισσότερα αγαθά από την ΕΕ, αλλά της χορηγούνται σταθερές ποσοστώσεις για την αδασμολόγητη εισαγωγή ορισμένων αγαθών (δασμολογικές ποσοστώσεις, TRQs), όπως για τις εισαγωγές ορισμένων προϊόντων χάλυβα και αλουμινίου.
Ωστόσο, οι δασμοί στα περισσότερα προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου παραμένουν στο 25%. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει δηλώσει ότι θα μπορούσε να μειώσει τους δασμούς 25% στα αυτοκίνητα που ισχύουν από τις αρχές Απριλίου στο 10%, υπό την προϋπόθεση ότι η ΕΕ είναι πρόθυμη να κάνει παραχωρήσεις στη ρύθμιση των ψηφιακών εταιρειών.
Οι δασμοί 25% των ΗΠΑ στα ελαφρά φορτηγά, οι οποίοι ισχύουν εδώ και δεκαετίες, θα παραμείνουν σε ισχύ.
Επιπλέον, η Επιτροπή θα ανανέωνε τη συμφωνία της με την κυβέρνηση Τραμπ σχετικά με τους στόχους για αυξημένες εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και γεωργικών προϊόντων από τις ΗΠΑ.
Οι Βρυξέλλες ακολουθούν το παράδειγμα της συμφωνίας ΗΠΑ-Ηνωμένου Βασιλείου και προσφέρουν στον Τραμπ στενό συντονισμό σε θέματα οικονομικής ασφάλειας έναντι της Κίνας.
Η Κομισιόν εξηγεί ότι βρίσκεται στη διαδικασία αυστηροποίησης του ελέγχου των επενδύσεων σε ολόκληρη την ΕΕ και χρησιμοποιεί το μέσο κατά των επιδοτήσεων για να λάβει αποφασιστικά μέτρα κατά των μαζικών κινεζικών εξαγωγών από επιδοτούμενη υπερπαραγωγή.
Επιπλέον, θα ετοιμάζονταν σε αυτή την περίπτωση, να χρησιμοποιήσουν το Μέσο Κατά του Καταναγκασμού (ACI) κατά της Κίνας για να αμυνθούν έναντι οικονομικών καταναγκαστικών μέτρων, όπως ένα ανανεωμένο εμπάργκο στις σπάνιες γαίες.
Για να ηρεμήσουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές και να αντιμετωπιστεί μια προσέγγιση μεταξύ ΕΕ και Κίνας στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ στα τέλη Ιουλίου, ο Τραμπ θα δεχόταν τη συμφωνία. Και οι δύο πλευρές δήλωσαν ότι επιθυμούν να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις για εκκρεμή ζητήματα, όπως η ρύθμιση των ψηφιακών εταιρειών.
Για την ΕΕ, παραμένει σημαντικός κίνδυνος μια γρήγορη «συμφωνία» με τον Τραμπ να της προσφέρει μόνο μια ανάπαυλα.
Περαιτέρω δασμοί διαφαίνεται το φθινόπωρο και υπάρχει ο κίνδυνος οι Βρυξέλλες να κάνουν πάρα πολλές παραχωρήσεις πολύ σύντομα – χωρίς να γλιτώσουν έτσι οριστικά την ΕΕ από τους δασμούς των ΗΠΑ.
Μια θεμελιώδης αντίρρηση σε τέτοιες παραχωρήσεις είναι η ασυμβατότητα μιας διμερούς δασμολογικής συμφωνίας με τους κανόνες του ΠΟΕ.
Εάν η ΕΕ συμφωνήσει σε αυτό, νομιμοποιεί έμμεσα την εγκατάλειψη της αρχής του μάλλον ευνοούμενου έθνους (MFN) από τις ΗΠΑ.
Η ΕΕ θα μπορούσε, ωστόσο, να συμφωνήσει σε μια πρόωρη συμφωνία για δύο λόγους:
- Πρώτον, οι οικονομικά ισχυρές χώρες εξαγωγής της ΕΕ πιέζουν να αποφύγουν μεγαλύτερες απώλειες από μια κλιμάκωση των δασμών με τον Τραμπ.
- Δεύτερον, η πλειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ θα μπορούσε να αντιταχθεί στη διεξαγωγή σύγκρουσης με τον Τραμπ σε «δύο μέτωπα» – το εμπόριο και την ασφάλεια. Ένας ολοκληρωμένος, οικονομικά και πολιτικά δαπανηρός εμπορικός πόλεμος έρχεται σε αντίθεση με την επιθυμία της ΕΕ να βρεθεί γρήγορα σε θέση να χαράξει θεμελιώδη πολιτική ασφάλειας. αποφάσεις και να χρηματοδοτήσουν ανεξάρτητες στρατιωτικές δυνατότητες. Μια «οικονομική εκεχειρία» θα μπορούσε να αγοράσει χρόνο στα κράτη μέλη και να τα γλιτώσει αμέσως από το υψηλό κόστος μιας κλιμάκωσης των δασμών.
Σενάριο 2: Στο «Καθαρτήριο»
Το σενάριο του «Καθαρτηρίου» περιγράφει λίγο-πολύ αγωνιώδεις διαπραγματεύσεις χωρίς κανέναν αισθητό συμβιβασμό.
Σε αυτήν την περίπτωση, ο Τραμπ είναι δυσαρεστημένος με τις προσφορές της ΕΕ και επιβάλλει «αμοιβαίους δασμούς» 50% την 1η Αυγούστου 2025.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάνει ό,τι μπορεί για να συνάψει μια «συμφωνία» με τον Τραμπ πριν από την 1η Αυγούστου 2025, κάνοντας μικρές παραχωρήσεις στους δασμούς, συμφωνώντας να αυξήσει τις εισαγωγές LNG και γεωργικών προϊόντων από τις ΗΠΑ και δίνοντας μια γενική υπόσχεση για χαλάρωση της ρύθμισης των εταιρειών πλατφορμών στην ΕΕ.
Λίγο πριν επιτευχθεί συμφωνία, ωστόσο, οι Αμερικανοί διαπραγματευτές απαιτούν περαιτέρω κατάργηση της ψηφιακής νομοθεσίας, η οποία, σύμφωνα με την κυβέρνηση Τραμπ, καταστέλλει την ελευθερία του λόγου και χρησιμεύει μόνο για να βλάψει τις αμερικανικές εταιρείες.
Για παράδειγμα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ απαιτεί τον τερματισμό των απαιτήσεων εποπτείας περιεχομένου της ΕΕ, καθώς πιστεύει ότι αυτοί οι κανόνες έχουν δημιουργήσει ένα μη δασμολογικό εμπορικό εμπόδιο εις βάρος των αμερικανικών ψηφιακών εταιρειών.
Σε απάντηση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεννόηση με τους αρχηγούς κυβερνήσεων των κρατών μελών, θα επέβαλε αρχικά μόνο τους αντιδασμούς που είχαν ήδη συμφωνηθεί σε απάντηση στους δασμούς χάλυβα και αλουμινίου των ΗΠΑ.
Για να ασκήσει πίεση στον Τραμπ, ανακοίνωσε δασμό 25% σε αγαθά αξίας 21,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, με ισχύ από την 1η Αυγούστου 2025.
Ωστόσο, θα απέφευγε να υποβάλει καταγγελία στον ΠΟΕ. Θα συνέχιζε τις πρόσφατα εντατικές διαπραγματεύσεις με την κυβέρνηση των ΗΠΑ καθ’ όλη τη διάρκεια του Ιουλίου.
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων με σταματημό, ο Τραμπ χρησιμοποίησε αρκετές πολιτικές προκλήσεις για να διχάσει τα προηγουμένως ενωμένα κράτη μέλη της ΕΕ: Αφού ανέλαβε την Προεδρία του Συμβουλίου τον Ιούλιο, η δανική κυβέρνηση συνεργάστηκε με άλλα μέλη της ΕΕ σε μια πρόταση για μια «καλύτερη «συμφωνία» με τον Τραμπ» αντί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του Τραμπ.
Ο Τραμπ και άλλα μέλη της κυβέρνησής του ανακοίνωσαν στη συνέχεια για άλλη μια φορά ότι θα ενίσχυαν τους οικονομικούς δεσμούς της Γροιλανδίας με τις ΗΠΑ για λόγους εθνικής τους ασφάλειας.
Οι εικασίες επιστρέφουν σχετικά με τη σχεδιαζόμενη, φερόμενη ως παράνομη, εδαφική επέκταση των ΗΠΑ στο δανικό έδαφος.
Η δανική κυβέρνηση έχει απασχολήσει την έκκληση στην αλληλεγγύη άλλων κρατών μελών της ΕΕ και του ΝΑΤΟ σε περίπτωση που ο Τραμπ πάρει στα σοβαρά την κίνησή του. Τα εμπορικά ζητήματα τίθενται σε δεύτερη μοίρα.
Επιπλέον, ο Τραμπ εκφράζεται κατά της αυστηροποίησης των κυρώσεων των ΗΠΑ κατά της Ρωσίας και αναστέλλει για άλλη μια φορά τις παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία.
Η Πολωνία, η Γερμανία και οι χώρες της Βαλτικής φοβούνται ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα μπορούσε στη συνέχεια να ανακοινώσει νέα σχέδια για την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στη Γερμανία. Φοβούνται ότι αυτό θα έστελνε ένα μήνυμα «ανοιχτής πλευράς» στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Ως εκ τούτου, καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει γρήγορα στον Τραμπ μια νέα, πιο ελκυστική διαπραγματευτική προσφορά στην εμπορική διαμάχη. Μια ομάδα κρατών που τάσσονται υπέρ αυστηρότερων εμπορικών μέτρων, με επικεφαλής τη Γαλλία, από την άλλη πλευρά, ζητά μεγαλύτερη ευρωπαϊκή κυριαρχία.
Σε μια ad hoc συνεδρίαση του Συμβουλίου, ορισμένα μέλη της ΕΕ κάλεσαν την Επιτροπή να επανεξετάσει τη χρήση του ACI κατά των ΗΠΑ.
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Τραμπ σχετικά με τους δασμούς πληρούσαν με το παραπάνω το κριτήριο της «απειλής οικονομικού καταναγκασμού».
Ο Τραμπ αντέδρασε οργισμένα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις συζητήσεις των κρατών μελών της ΕΕ σχετικά με τη χρήση του ACI. Μετά από έντονες συζητήσεις μεταξύ των χωρών της ΕΕ, διεξήχθη ψηφοφορία: Τα βέτο αρκετών κρατών μελών εμπόδισαν την επίτευξη της ειδικής πλειοψηφίας που απαιτείται για την έναρξη της Συμφωνίας για την Ειρηνική Συνεργασία (ACI) (τουλάχιστον 15 από τα 27 κράτη μέλη που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της ΕΕ).
Ο Τραμπ ανακοίνωσε στη συνέχεια ότι θα χρησιμοποιήσει το πλήρες φάσμα των δασμολογικών μέτρων – τομεακούς και ειδικούς ανά χώρα δασμούς – κατά της ΕΕ.
Η Επιτροπή συνεχίζει τις διαπραγματεύσεις με τον Τραμπ. Αντί της ACI, σκοπεύει να εφαρμόσει τους εκκρεμείς αντιδασμούς σε αγαθά που εισάγονται από τις ΗΠΑ, αξίας 95 δισεκατομμυρίων ευρώ, από την 1η Σεπτεμβρίου 2025.
Η ΕΕ έθεσε για πρώτη φορά σε εφαρμογή αυτούς τους δασμούς τον Μάιο σε απάντηση στους δασμούς αυτοκινήτων του Τραμπ. Ωστόσο, έχουν έκτοτε προκύψει σημαντικές αμφιβολίες σχετικά με την ενότητα των χωρών της ΕΕ στη δασμολογική διαμάχη με τον Τραμπ.
Για την ΕΕ, το οικονομικό κόστος των δασμών που έχουν ήδη επιβληθεί αυξάνεται και συνεχίζει να «σέρνεται» στη δασμολογική διαμάχη με τον Αμερικανό πρόεδρο.
Ωστόσο, η πίεση για δράση δεν επαρκεί για την εφαρμογή πρωτοβουλιών που έχουν ήδη ξεκινήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι οποίες αποσκοπούν στη συμβολή σε μεγαλύτερη κυριαρχία στην εξωτερική πολιτική – όπως η ReArm Europe, η Ένωση Κεφαλαιαγορών, η ενίσχυση του παγκόσμιου ρόλου του ευρώ, η Παγκόσμια Πύλη και οι εμπορικές συμφωνίες με άλλες χώρες.
Σενάριο 3: Εμπορικός και Οικονομικός Πόλεμος
Στο σενάριο του «Εμπορικού και Οικονομικού Πολέμου», η δασμολογική διαμάχη μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ κλιμακώνεται πλήρως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Η ΕΕ θα είχε αποδεχτεί έναν γενικό δασμό εισαγωγών των ΗΠΑ ύψους 10%, αλλά δεν θα είχε καταργήσει τους ψηφιακούς της νόμους και, επιπλέον, θα είχε αναστείλει τον CBAM – τον μηχανισμό προσαρμογής των συνόρων για αγαθά έντασης άνθρακα από τρίτες χώρες – που έχει προγραμματιστεί για το 2026.
Ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δηλώνει ότι η Ευρώπη θα διαπραγματευτεί με τις ΗΠΑ μόνο ισότιμα «ή καθόλου».
Ο Τραμπ αποφασίζει να δώσει παράδειγμα στην ΕΕ για όλα τα άλλα κράτη. Θα πρέπει να δουν πόσο σκληρά τιμωρεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ακόμη και στενούς συμμάχους εάν δεν αποδεχτούν τα αιτήματά του: Αυξάνει τον «αμοιβαίο» δασμό εισαγωγών στην ΕΕ στο 75%.
Από την οπτική γωνία των χωρών της ΕΕ, η εχθρότητα και οι απειλές του Τραμπ ξεπερνούν αρκετές «κόκκινες γραμμές» στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφαλείας.
Αρκετά μέλη της κυβέρνησης των ΗΠΑ καταγγέλλουν τους κανόνες εποπτείας περιεχομένου της ΕΕ στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι καταστέλλουν το δικαίωμα των «συντηρητικών» κομμάτων στην ελευθερία της έκφρασης.
Σε κοινές συνομιλίες, η ΕΕ δεν έχει δείξει καμία προθυμία να καταργήσει τους «μεροληπτικούς» νόμους της, όπως ζητήθηκε.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δηλώνει ότι ο Νόμος περί Ψηφιακών Αγορών (DMA) και ο Νόμος περί Ψηφιακών Υπηρεσιών (DSA) της ΕΕ θεσπίστηκαν μόνο για να «κλέψουν» τις αμερικανικές εταιρείες. Απαιτεί την «κατάργηση των νόμων».
Ο Τραμπ ισχυρίζεται επίσης ότι η ΕΕ εμποδίζει την «ειρήνη στην Ουκρανία». Μπλοκάρει το σχέδιο του Κογκρέσου για την αυστηροποίηση των οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Αντί να συναντηθεί με την ΕΕ, κανονίζει μια συνάντηση με τον Πούτιν. Για να εξυπηρετήσει τον Ρώσο πρόεδρο, ο Τραμπ σταματά την περαιτέρω σημαντική στρατιωτική υποστήριξη προς την Ουκρανία.
Αυξάνεται η πίεση στα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ να αναπτύξουν μια στρατηγική για το πώς μπορούν να συνεχίσουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία χωρίς τις ΗΠΑ.
Την ίδια στιγμή που οι αρχηγοί κυβερνήσεων της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Μεγάλης Βρετανίας και της Πολωνίας συναντήθηκαν με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ανακοίνωσε σχέδια για σημαντική απόσυρση στρατευμάτων από την Ευρώπη μέχρι το τέλος του έτους.
Λίγο αργότερα, ο Τραμπ μίλησε για σχέδια για μια «όμορφη οικονομική ζώνη» με τη Γροιλανδία. Υποστήριξε ότι οι δραστηριότητες της Κίνας γύρω από το νησί απειλούσαν την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.
Η ΕΕ ήταν πολύ αδύναμη για να εγγυηθεί την ασφάλεια της Γροιλανδίας, επομένως οι ΗΠΑ θα έπρεπε να αναλάβουν τον έλεγχο της περιοχής.
Δεδομένου ότι η Γροιλανδία ανήκει στη Δανία, η ΕΕ ερμήνευσε αυτήν την ανακοίνωση ως πράξη αντίθετη με το διεθνές δίκαιο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει επομένως ότι υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να χρησιμοποιηθεί το μέσο κατά των καταναγκαστικών μέτρων κατά των Ηνωμένων Πολιτειών.
Όπως δείχνει το Παράρτημα 1 του Κανονισμού 2023/2675 της ΕΕ, η διαδικασία ACI θα επέτρεπε μια ολόκληρη σειρά αντιμέτρων: Αυτά δεν περιορίζονται σε δασμούς, αλλά θα μπορούσαν επίσης να επηρεάσουν τις ψηφιακές υπηρεσίες και τη χρήση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στην ΕΕ.
Σε συνεδρίαση του Συμβουλίου στα τέλη Ιουλίου, τα κράτη μέλη της ΕΕ συζήτησαν την ανάκληση τραπεζικών αδειών και θεωρήσεων για τους πολίτες των ΗΠΑ.
Το Συμβούλιο ενέκρινε τη χρήση της ACI με την απαιτούμενη ειδική πλειοψηφία. Η Επιτροπή ενημέρωσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την απόφαση και πρότεινε συνομιλίες.
Ταυτόχρονα, ξεκίνησε μια διαδικασία διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη – ιδίως με εταιρείες από τα κράτη μέλη που θα μπορούσαν να επηρεαστούν σοβαρά από τα μέτρα της ΕΕ και τα πιθανά αντίμετρα των ΗΠΑ.
Για να ασκήσει πίεση στην ΕΕ, ο Τραμπ απείλησε με οικονομικές κυρώσεις βάσει της IEEPA κατά του Προέδρου της Επιτροπής, του Προέδρου του Συμβουλίου και άλλων κορυφαίων αξιωματούχων της ΕΕ. Ο Τραμπ ανακοίνωσε επίσης τη διακοπή των προμηθειών LNG και ξεκίνησε ελέγχους στις εξαγωγές λογισμικού από Αμερικανούς κατασκευαστές. Η εμπορική διαμάχη έχει από καιρό μετατραπεί σε πλήρη οικονομική σύγκρουση και σε διπλωματική κρίση.
Αυξημένη επιφυλακή
Η έκβαση της εμπορικής σύγκρουσης της ΕΕ με τον Τραμπ μένει να φανεί. Τα τρία σενάρια που περιγράφονται δεν αλληλοαποκλείονται, σημειώνει το SWP.
Είναι πιθανή μια «ολίσθηση» από το ένα σενάριο στο άλλο – από το καθαρτήριο στον οικονομικό πόλεμο – ή μια απότομη μετατόπιση – για παράδειγμα, από μια πρώιμη συμφωνία σε οικονομικό πόλεμο.
Οι ασταθείς αποφάσεις του Τραμπ δυσκολεύουν την προετοιμασία για την περαιτέρω πορεία της σύγκρουσης και την εύρεση «ασφαλών» οδών προς μια λύση.
Μια σημαντική δυσκολία είναι ότι οι στόχοι της δασμολογικής πολιτικής του Τραμπ είναι ασαφείς.
Εάν ο μοναδικός του στόχος είναι να επιβάλει εισαγωγικούς δασμούς από πεποίθηση για να αντισταθμίσει τα εμπορικά ελλείμματα, η ΕΕ θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτρέψει έναν δασμολογικό πόλεμο αυξάνοντας τις εισαγωγές της από τις ΗΠΑ και παρέχοντας στις αμερικανικές εταιρείες ακόμη μεγαλύτερη πρόσβαση στην ενιαία αγορά.
Θα μπορούσε να μειώσει περαιτέρω τους δασμούς της και να εξαλείψει ορισμένα μη δασμολογικά εμπορικά εμπόδια που επιβαρύνουν τις αμερικανικές εταιρείες εδώ και πολλά χρόνια.
Τέλος, υπάρχει η επιλογή εισαγωγής περισσότερου LNG ή/και περισσότερων ή πιο ακριβών στρατιωτικών αγαθών από τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, το αν η εξισορρόπηση των εμπορικών ισοζυγίων είναι ο μοναδικός ή ο αποφασιστικός στόχος της κυβέρνησης Τραμπ παραμένει ασαφές για τους εμπορικούς της εταίρους – πρόκειται επίσης για τη βελτίωση των εθνικών ταμείων, την προστασία των δικών της βιομηχανιών ή και για λίγο και τα δύο;
Η ΕΕ και η Γερμανία, ως το οικονομικά ισχυρότερο κράτος μέλος και πολιτικό βάρος, πρέπει να είναι προετοιμασμένες για την περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία στη δασμολογική διαμάχη με την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Αυτό σημαίνει, πάνω απ’ όλα, ότι πρέπει να εξετάσουν πότε και πού έχουν ευκαιρίες να ασκήσουν επιρροή.
Διότι ακόμη και αν επιτευχθεί μια ειρηνική συμφωνία για μια πρόωρη «συμφωνία», πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψη ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να αμφισβητήσει ξανά το αποτέλεσμα.
Διαφαίνονται αρκετές συνθήκες για την αντιπαράθεση με τον Τραμπ που, αν και δεν είναι θετικές, είναι σχετικά προβλέψιμες. Έτσι, παρέχουν καθοδήγηση για την ανάπτυξη των δικών τους πολιτικών προσεγγίσεων:
Οι ΗΠΑ θα διατηρήσουν τους δασμούς τους σε υψηλό επίπεδο
Η οικονομική πολιτική των ΗΠΑ πιθανότατα θα παραμείνει προστατευτική για το άμεσο μέλλον, καθώς αυτό αντιστοιχεί στις πολιτικές προτιμήσεις και των δύο κομμάτων, Ρεπουμπλικανών και Δημοκρατικών.
Οι δασμοί που έχουν ήδη επιβληθεί, οι έλεγχοι των εξαγωγών και άλλα οικονομικά μέτρα καταναγκασμού, τα οποία έχουν ήδη αρνητικό αντίκτυπο στο ελεύθερο εμπόριο, είναι απίθανο να είναι τα τελευταία.
Νομοθετικές προτάσεις που ζητούν ακόμη πιο αυστηρά οικονομικά μέτρα κατά της Κίνας κερδίζουν υποστήριξη στο Κογκρέσο των ΗΠΑ.
Φαίνεται πλέον αδιαμφισβήτητο ότι οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την αρχή του πλέον ευνοούμενου έθνους του ΠΟΕ και επιδιώκουν μια νέα οικονομική τάξη στην οποία, ως κέντρο του παγκόσμιου εμπορικού συστήματος, χορηγούν σε άλλα κράτη προτιμησιακή πρόσβαση στην αγορά των ΗΠΑ κατά περίπτωση.
Η διάκριση των εξουσιών δεν εμποδίζει τον πρόεδρο να χρησιμοποιεί «ανορθόδοξα» οικονομικά καταναγκαστικά μέσα
Ούτε το Κογκρέσο ούτε τα δικαστήρια έχουν ακόμη καταφέρει να εμποδίσουν τον Τραμπ να επικαλεστεί τον Διεθνή Νόμο περί Οικονομικής και Χρηματοοικονομικής Προστασίας (IEEPA) για να επιβάλει αυτό που φαίνεται να είναι αυθαίρετοι «αμοιβαίοι δασμοί».
Τελικά, το Ανώτατο Δικαστήριο, με τη συντηρητική πλειοψηφία του, θα μπορούσε να ταχθεί υπέρ του προέδρου των ΗΠΑ. Ακόμη και μεταξύ των εκτελεστικών συμβουλίων των μεγαλύτερων αμερικανικών εταιρειών, καμία ηγετική προσωπικότητα δεν έχει ακόμη τολμήσει να έρθει σε ανοιχτή σύγκρουση με τον Τραμπ σε αυτό το θέμα.
Η ΕΕ δεν μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά στις χρηματοπιστωτικές αγορές
Έμπειροι διαπραγματευτές έχουν συμβουλεύσει την ΕΕ τους τελευταίους μήνες να περιμένει τις δασμολογικές αποφάσεις του Τραμπ και να μην βιάζεται να κάνει πάρα πολλές παραχωρήσεις.
Θα ήταν καλύτερο να βασιστεί κανείς στις έντονες αντιδράσεις της αγοράς για να τον αποτρέψει από την επιβολή υπερβολικών δασμών.
Στην πραγματικότητα, ήταν κυρίως οι – ανώνυμοι – παράγοντες της χρηματοπιστωτικής αγοράς των οποίων οι πωλήσεις ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου και δολαρίων στις αρχές Απριλίου έπεισαν τον πρόεδρο να εγκαταλείψει τις ακραίες δασμολογικές απαιτήσεις.
Η αντίδρασή τους εξέφρασε αμφιβολίες για τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα και την ισχύ της αμερικανικής οικονομίας.
Αλλά το αν οι αντιδράσεις της αγοράς θα αποτρέψουν τον πρόεδρο των ΗΠΑ από το να ξεκινήσει έναν δασμολογικό πόλεμο με ολόκληρο τον κόσμο μένει να φανεί. Η συνέχιση της αναμονής και η αποτυχία προετοιμασίας αποτελεσματικών αντιμέτρων θα ήταν μια επικίνδυνη στρατηγική.
Το κόστος ενός δασμολογικού πολέμου με τον Τραμπ κατανέμεται άνισα εντός της ΕΕ και απειλεί να τη διχάσει
Το άμεσο οικονομικό κόστος των δασμών των ΗΠΑ κατανέμεται άνισα εντός της ΕΕ, επειδή τα κράτη μέλη της ποικίλλουν ως προς την εξάρτησή τους από τις εξαγωγές.
Οι βιομηχανικές και οι χώρες μέλη με ισχυρές εξαγωγές και υψηλές πωλήσεις στις ΗΠΑ, όπως η Γερμανία, η Ιρλανδία και η Ιταλία, επηρεάζονται ιδιαίτερα. Εάν πειστούν να συνάψουν διμερείς συμφωνίες με τον Τραμπ, η δύναμη της ενιαίας αγοράς θα μειωθεί και Το μέλλον της ΕΕ θα διακυβευόταν.
Ο Τραμπ δεν θα σταματήσει να συνδέει την οικονομική πολιτική με την πολιτική ασφαλείας με σκοπό να διχάσει την ΕΕ
Πέρα από τη χρήση διαφόρων εμπορικών μέσων, είναι επίσης πιθανή περαιτέρω πολιτική κλιμάκωση.
Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μοχλούς πολιτικής ασφαλείας – όπως η υποστήριξή τους στο ΝΑΤΟ ή η πυρηνική ομπρέλα – για να προωθήσουν τα οικονομικά τους συμφέροντα.
Το πρόβλημα για την ΕΕ είναι ότι τα μεμονωμένα κράτη μέλη αντιλαμβάνονται την στρατιωτική απειλή που θέτουν η Ρωσία και άλλοι παράγοντες πολύ διαφορετικά.
Ενώ τα κράτη στην ανατολική πλευρά αντιλαμβάνονται μια πιθανή αποχώρηση των ΗΠΑ από την Ευρώπη ως υπαρξιακή απειλή, άλλα αξιολογούν τις επιπτώσεις στην πολιτική ασφαλείας ως λιγότερο δραματικές. Αυτή η ετερογένεια προτεραιοτήτων εντός της ΕΕ αποδυναμώνει περαιτέρω την ικανότητα της Ευρώπης να ανταποκριθεί στις απειλές του Τραμπ.
