Το βασικό πρόβλημα αφορά στην πρόσβαση των ίδιων των Ελλήνων στο καλοκαίρι της χώρας τους. Η αλματώδης αύξηση των τιμών σε διαμονή, εστίαση και ακτοπλοϊκά εισιτήρια καθιστά πλέον απαγορευτικό για πολλά νοικοκυριά να απολαύσουν διακοπές σε νησιά και άλλους δημοφιλείς προορισμούς.
Καθώς κλείνει η σεζόν του Αυγούστου, ο ελληνικός τουρισμός καταγράφει ακόμη μια χρονιά υψηλών αφίξεων και εσόδων, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύονται προβλήματα που απειλούν τη βιωσιμότητά του. Η Ελλάδα έχει εξελιχθεί σε κορυφαίο brand διεθνώς και ανταγωνίζεται ευθέως Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία, ενώ προσελκύει επισκέπτες υψηλής εισοδηματικής στάθμης. Ωστόσο, η διατήρηση του «success story» προϋποθέτει ουσιαστικές παρεμβάσεις.
Το βασικό πρόβλημα αφορά στην πρόσβαση των ίδιων των Ελλήνων στο καλοκαίρι της χώρας τους. Η αλματώδης αύξηση των τιμών σε διαμονή, εστίαση και ακτοπλοϊκά εισιτήρια καθιστά πλέον απαγορευτικό για πολλά νοικοκυριά να απολαύσουν διακοπές σε νησιά και άλλους δημοφιλείς προορισμούς. Οικογένειες μεσαίου εισοδήματος που πριν από λίγα χρόνια μπορούσαν να περάσουν ένα δεκαπενθήμερο σε Κυκλάδες ή Δωδεκάνησα, σήμερα αδυνατούν να καλύψουν το κόστος ακόμη και μίας εβδομάδας.
Κομβικό ρόλο σε αυτή την εξέλιξη παίζει η έκρηξη των βραχυχρόνιων μισθώσεων τύπου Airbnb. Η μαζική μετατροπή κατοικιών σε τουριστικά καταλύματα έχει περιορίσει δραματικά την προσφορά για τους μόνιμους κατοίκους και έχει εκτινάξει τα ενοίκια σε επίπεδα δυσβάσταχτα, τόσο για τους ντόπιους όσο και για τους Έλληνες επισκέπτες που αναζητούν οικονομικές επιλογές διαμονής. Σε συνδυασμό με την υψηλή ζήτηση από το εξωτερικό, οι τιμές ακολουθούν ανοδική πορεία ανεξάρτητα από την ποιότητα των υπηρεσιών.
Οι Έλληνες αισθάνονται ότι σταδιακά «εκτοπίζονται»
Αυτό το φαινόμενο έχει και βαθύτερη κοινωνική διάσταση: οι Έλληνες αισθάνονται ότι σταδιακά «εκτοπίζονται» από τους ίδιους τους τόπους τους, βλέποντας παραλίες, χωριά και νησιά να μετατρέπονται σε προορισμούς αποκλειστικά για τουρίστες υψηλού εισοδήματος. Η εικόνα του ελληνικού καλοκαιριού ως συλλογικής εμπειρίας –το ταξίδι με το καράβι, η φθηνή ταβέρνα, το κάμπινγκ στην παραλία– ξεθωριάζει, δημιουργώντας ένα αίσθημα πολιτισμικού και κοινωνικού αποκλεισμού.
Δεύτερο ζήτημα είναι οι υποδομές. Αεροδρόμια, λιμάνια, οδικά δίκτυα, ηλεκτροδότηση, ύδρευση και αποκομιδή απορριμμάτων δοκιμάζονται έντονα από την εκρηκτική αύξηση των επισκεπτών. Σε πολλά νησιά η φέρουσα ικανότητα έχει ξεπεραστεί, με αποτέλεσμα οι συνθήκες να υποβαθμίζουν την εμπειρία και να δημιουργούν κίνδυνο απώλειας της ελκυστικότητας.
Παράλληλα, το φαινόμενο του υπερτουρισμού αλλοιώνει τον χαρακτήρα των προορισμών. Η Μύκονος και η Σαντορίνη υπήρξαν ήδη παραδείγματα κορεσμού, ενώ φέτος ασφυκτική πίεση καταγράφηκε σε προορισμούς όπως η Σύμη, οι Παξοί και η Νάξος. Το τοπικό περιβάλλον και ο πολιτισμός κινδυνεύουν να θυσιαστούν στον βωμό της υπερεκμετάλλευσης, μετατρέποντας τα νησιά σε «τουριστικά πάρκα» αποκομμένα από τις κοινωνίες τους.
Η πρόκληση, λοιπόν, είναι τριπλή: να παραμείνει ο τουρισμός βασικός πυλώνας εισοδήματος, να διασφαλιστεί η πρόσβαση των Ελλήνων στους προορισμούς τους και να προστατευθεί όσο το δυνατόν περισσότερο το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Αν αυτά δεν αντιμετωπιστούν, η χώρα ρισκάρει να δει το σημερινό της πλεονέκτημα να εξανεμίζεται μέσα σε λίγα καλοκαίρια.
