Πλειστηριασμοί ακινήτων: Οι οφειλέτες χωρίς προστασία πρώτης κατοικίας

Τέσσερα χρόνια μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου, ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων παραμένει σε εκκρεμότητα, με τη διαγωνιστική διαδικασία για τη σύστασή του να αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2025.

Η καθυστέρηση έχει δημιουργήσει σημαντικό κενό στην προστασία των ευάλωτων οφειλετών, καθώς δεν υπάρχει ακόμα μηχανισμός που να διασφαλίζει τη δυνατότητα παραμονής τους στην κύρια κατοικία μέσω μίσθωσης μετά την απώλεια κυριότητας.

Το ζήτημα επανήλθε στο προσκήνιο κατά τη χθεσινή συνάντηση στην Τράπεζα της Ελλάδος, όπου συμμετείχαν το οικονομικό επιτελείο, εκπρόσωποι των συστημικών τραπεζών και οι εταιρίες διαχείρισης δανείων.

Η μη σύσταση του φορέα έως σήμερα επηρεάζει την εύρυθμη λειτουργία του πλαισίου ρευστοποίησης, καθώς δεν παρέχεται λύση για τις περιπτώσεις των πιο αδύναμων νοικοκυριών. Το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο προβλέπει ότι ο φορέας θα προσφέρει τη δυνατότητα στους ευάλωτους δανειολήπτες να παραμείνουν στα ακίνητά τους καταβάλλοντας ενοίκιο, κάτι που ωστόσο παραμένει θεωρητικό όσο δεν έχει δημιουργηθεί η σχετική οντότητα.

Παραδείγματα

1. Για παράδειγμα, μια τετραμελής οικογένεια με χαμηλό εισόδημα δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το στεγαστικό δάνειο για την πρώτη κατοικία της. Χωρίς τον φορέα, η κατοικία θα οδηγούνταν σε πλειστηριασμό και η οικογένεια θα κινδύνευε με έξωση. Με τη λειτουργία του φορέα, το ακίνητο θα αποκτάται από τον οργανισμό και η οικογένεια θα συνεχίζει να μένει στο σπίτι καταβάλλοντας ένα μίσθωμα προσαρμοσμένο στο εισόδημά της. Έτσι διασφαλίζεται η παραμονή στην κύρια κατοικία και αποφεύγεται η κοινωνική αποσταθεροποίηση.
2. Σε μια άλλη περίπτωση, ένας ηλικιωμένος συνταξιούχος έχει χρέη σε τράπεζα από καταναλωτικό δάνειο που δεν μπορεί να εξυπηρετήσει. Η κύρια κατοικία του κινδυνεύει με ρευστοποίηση. Σε περίπτωση που υπήρχε ο φορέας, το ακίνητο θα μεταβιβαζόταν σε αυτόν και ο συνταξιούχος θα είχε τη δυνατότητα να παραμείνει στο σπίτι του πληρώνοντας χαμηλό ενοίκιο, λαμβάνοντας και κρατική επιδότηση στέγασης για να καλύπτει το μίσθωμα.
3. Σε μια άλλη περίπτωση, μια μητέρα με δύο παιδιά, εργαζόμενη με μερική απασχόληση, αδυνατεί να εξυπηρετήσει το δάνειο της κατοικίας της λόγω απώλειας εισοδήματος. Χωρίς προστασία, η κατοικία θα εκποιηθεί και η οικογένεια θα χρειαστεί να αναζητήσει ενοικιαζόμενη στέγη σε υψηλές τιμές. Με τον φορέα, η κατοικία θα περάσει στην ιδιοκτησία του οργανισμού, αλλά η μητέρα θα συνεχίσει να μένει στο ίδιο σπίτι με μισθωτήριο συμβόλαιο, αποφεύγοντας τον ξεριζωμό και τη μετακίνηση των παιδιών σε άλλο σχολείο.