Η ΑΑΔΕ υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 46 του ν. 4172/2013, οι φορείς της γενικής κυβέρνησης απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος, με εξαίρεση τα έσοδα από κεφάλαιο και υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου.
Με νέα εγκύκλιο η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) παρέχει σημαντικές διευκρινίσεις σχετικά με τη φορολογική μεταχείριση κερδών παρελθουσών χρήσεων που διανέμονται ή κεφαλαιοποιούνται από νομικά πρόσωπα της περ. α΄ του άρθρου 45 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ), όταν τα κέρδη αυτά προέρχονται από χρόνια στα οποία τα συγκεκριμένα νομικά πρόσωπα απαλλάσσονταν από τη φορολογία εισοδήματος.
Η εγκύκλιος έρχεται ως απάντηση σε σειρά ερωτημάτων που είχαν τεθεί προς την ΑΑΔΕ σχετικά με το αν και υπό ποιες προϋποθέσεις φορολογούνται τα διανεμόμενα ή κεφαλαιοποιούμενα κέρδη αυτών των φορέων, ιδίως σε περιπτώσεις όπου τα εν λόγω νομικά πρόσωπα έχουν μεταβάλει καθεστώς – όπως για παράδειγμα μετά από ιδιωτικοποίηση ή μεταβίβαση μετοχών τους από το ΤΑΙΠΕΔ.
Σύμφωνα με τις διευκρινίσεις της ΑΑΔΕ, οι διατάξεις του άρθρου 47 του ΚΦΕ, που προβλέπουν φορολόγηση κερδών όταν αυτά διανέμονται ή κεφαλαιοποιούνται χωρίς να έχει καταβληθεί φόρος εισοδήματος, δεν εφαρμόζονται στις περιπτώσεις που τα κέρδη προέρχονται από φορολογικά έτη κατά τα οποία τα νομικά πρόσωπα απαλλάσσονταν νόμιμα από τη φορολογία. Αυτό σημαίνει ότι τα συγκεκριμένα ποσά δεν υπόκεινται σε επιπλέον φορολόγηση κατά τη διανομή ή την κεφαλαιοποίησή τους, αφού προέρχονται από απαλλασσόμενες περιόδους.
Ωστόσο, η απαλλαγή αυτή δεν επεκτείνεται στους μετόχους των εταιρειών. Κατά τη διανομή ή την κεφαλαιοποίηση των εν λόγω κερδών, παρακρατείται φόρος 5% επί των μερισμάτων, σύμφωνα με τα άρθρα 62 και 64 του ΚΦΕ, εκτός εάν ο μέτοχος καλύπτεται από ειδική απαλλαγή (όπως αυτή του άρθρου 46 του ΚΦΕ).
Η ΑΑΔΕ υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με το άρθρο 46 του ν. 4172/2013, οι φορείς της γενικής κυβέρνησης απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος, με εξαίρεση τα έσοδα από κεφάλαιο και υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου. Αντίστοιχα, το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), βάσει του ν. 3986/2011, απολαμβάνει πλήρους φορολογικής απαλλαγής, όπως και οι εταιρείες των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει εξ ολοκλήρου σε αυτό.
Στην πράξη, η εγκύκλιος καλύπτει περιπτώσεις εταιρειών που στο παρελθόν υπήρξαν δημόσιες ή κρατικά ελεγχόμενες και επομένως απαλλάσσονταν από τη φορολογία εισοδήματος, αλλά πλέον έχουν μεταβιβαστεί σε ιδιώτες ή έχουν αλλάξει φορολογικό καθεστώς. Για τα κέρδη που σχηματίστηκαν στις απαλλασσόμενες περιόδους, η φορολογική μεταχείριση παραμένει ευνοϊκή — δεν επανυπολογίζονται ούτε επιβάλλεται φόρος εκ των υστέρων.
Η ΑΑΔΕ επικαλείται επίσης τη γνωμοδότηση 116/2019 του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, η οποία είχε ξεκαθαρίσει ότι οι διατάξεις του άρθρου 47 του ΚΦΕ δεν ισχύουν για διανεμόμενα ή κεφαλαιοποιούμενα κέρδη απαλλασσόμενων νομικών προσώπων, εφόσον αυτά απολαμβάνουν των φορολογικών προνομίων του Δημοσίου ή ειδικών νομοθετικών εξαιρέσεων.
Με την εγκύκλιο αποσαφηνίζεται οριστικά ένα θέμα που είχε δημιουργήσει αβεβαιότητα σε εταιρείες που προέρχονται από το Δημόσιο ή από ειδικά καθεστώτα φορολογικής απαλλαγής. Η εγκύκλιος επιβεβαιώνει ότι δεν προβλέπεται φορολόγηση των παλαιών κερδών όταν αυτά προέρχονται από περιόδους κατά τις οποίες οι εταιρείες απαλλάσσονταν νόμιμα από τον φόρο εισοδήματος, ενώ διατηρείται η υποχρέωση παρακράτησης φόρου επί της διανομής προς τους μετόχους.
