Πριν 71 χρόνια, τις μέρες αυτές (28-8-1949) ,έκλεισε για την Ελλάδα και την Δυτική Μακεδονία ο εμφύλιος Εθνικός σπαραγμός ,ένα από τα πιο τραγικά κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας μας.
Σε πείσμα των ελάχιστων νοσταλγών της μελανής αυτής σελίδας που εργαλιοποιείται με διχαστική λογική, και που δυστυχώς ο διχασμός αναβαθμίστηκε τόσο με την παρουσία για πρώτη φορά επίσημου εκπροσώπου της Ελληνικής κυβέρνησης ,όσο με αντίστοιχες εκδηλώσεις της άλλης πλευράς στο Γράμμο, άλλο είναι το μήνυμα που εκπέμπει, και έτσι πρέπει, το ΠΕΣ, που δημιουργήθηκε στο χώρο αυτό όπου παίχθηκε η τελευταία πράξη του εμφύλιου δράματος.
Το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης Γράμμου ήταν μία ιδέα του για πολλά χρόνια Βουλευτή Καστοριάς ,π. Υπουργού και Προέδρου της Βουλής των Ελλήνων Φίλιππου Πετσάλνικου που σήμερα δυστυχώς δεν βρίσκεται μαζί μας.
Συμβολικό έργο όπως μαρτυρά και η ονομασία του, κυρίως αφιερωμένο στην πρόσφατη ιστορία μας και ιδιαίτερα στον αδελφοκτόνο πόλεμο 1948-9, με τους περισσότερους νεκρούς από όλους τους πολέμους που προηγήθηκαν.
Οραματική η σύλληψη της ιδέας από τον αείμνηστο πολιτικό Φ. Πετσάλνικο αλλά και η υλοποίησή της ,που έγινε πραγματικότητα σε συνεργασία με τούς Δήμους της Π.Ε. Καστοριάς .
Συγχρόνως με την υπαγωγή του ΠΕΣ το 2011 στο « Ίδρυμα της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και την Δημοκρατία» εξασφαλίστηκε η βιωσιμότητα και η επιστημονική καταξίωσή του και όχι μόνο.
Η εμπνευσμένη αυτή πράγματι προσπάθεια μπορεί ν ’ αποτελέσει τη μαγιά για την ανάδειξη και αξιοποίηση συνολικά της ιστορικής εκείνης περιόδου για το σύνολο της Δυτικής Μακεδονίας. Ιστορικής περιόδου που έκλεισε με επίκεντρο το Γράμμο και το Βίτσι αλλά εξελίχτηκε σε όλη την περιοχή, τις Πρέσπες ,το Μάλι Μάδι, την Μάχη της Φλώρινας, τα Γρεβενά, τον Βαθύλακο ,με τα κατεστραμμένα χωριά που σβήστηκαν από το χάρτη μαζί με την μαζική φυγή και τον αφανισμό τελικά του τόπου.
Η ιστορική αυτή όμως περίοδος δεν εξαντλείται μόνο στον Εμφύλιο, αλλά περιλαμβάνει και όσα προηγήθηκαν ξεκινώντας με το έπος της Αλβανίας το 1940 και στην συνέχεια την κατοχή και το δεύτερο έπος της Εθνικής Αντίστασης. Η μάχη στο Φαρδύκαμπο, η ελεύθερη Ελλάδα στον Πεντάλοφο και στο Επταχώρι και η δράση των ανταρτών και της Εθνικής αντίστασης σε όλη την Δυτική Μακεδονία, οι εκτελέσεις και η πυρπόληση οικισμών (Πύργοι, Λέχοβο, Αετός , Κωσταράζι , Γέρμα, Κλαδοράχη κ.α.).
Ο διχασμός στον Εμφύλιο Πόλεμο απλά έφτασε στην κορύφωσή του ,επομένως δεν είναι αποκομμένος όσων προηγήθηκαν σε αυτήν την ίδια ιστορική περίοδο στην οποία συγχρόνως ο Ελληνικός Λαός μεγαλουργούσε ενωμένος μπρός στον κοινό εχθρό.
Το Ίδρυμα της Βουλής και μπορεί και έχει το κύρος να διευρύνει το πεδίο δράσης του συμπεριλαμβάνοντας στην δραστηριότητά του το σύνολο αυτής της ιστορικής περιόδου (… γιατί όχι και από αρχές του 20ου αιώνα).
Όπως αναφέρεται στους σκοπούς του Ιδρύματος για το ΠΕΣ βασικοί στόχοι του είναι:
- «να φέρει σε επαφή τους πολίτες με τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία, καθώς και τον λαϊκό πολιτισμό της περιοχής
- να αποτελέσει βήμα επιστημονικού διαλόγου, ένα κέντρο μνήμης και έρευνας της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας (με έμφαση στην τοπική ιστορία και την περίοδο του Εμφυλίου)
- να καταγράψει την ιστορία της περιοχής και να βοηθήσει στον εντοπισμό και τη διάσωση ιστορικών τεκμηρίων
- να λειτουργήσει ως σημείο συνάντησης ερευνητών, εκπαιδευτικών και πολιτών, καθώς και επιστημόνων από διάφορες χώρες
- να απευθυνθεί ιδιαίτερα σε μαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικούς, μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα, σεμινάρια και εκδηλώσεις
- να αναδείξει τον φυσικό πλούτο και την οικολογική σημασία του Γράμμου, καθώς και της ευρύτερης περιοχής.
Η συμφιλίωση αποτελεί ιδρυτικό στόχο του ΠΕΣ, όπως φανερώνει και το όνομά του. Η συμφιλίωση, όμως, δεν συνεπάγεται τη λήθη των δύσκολων και τραυματικών στιγμών της ιστορίας· αντίθετα, επιτυγχάνεται μέσα από την κατανόησή τους. Μακριά από εύκολες καταδίκες ή ωραιοποιήσεις, το ΠΕΣ επιδιώκει την κριτική προσέγγιση του παρελθόντος και του παρόντος, η οποία μπορεί να αποτελέσει αφετηρία γόνιμου αναστοχασμού (ιστορικού, κοινωνικού, πολιτικού) και διαλόγου μεταξύ επιστημόνων και πολιτών.»
Ως σύγχρονοι πολίτες πρέπει να χαιρετίσουμε την προσπάθεια ,που συμβάλλει στην αντικειμενική προσέγγιση των γεγονότων της δύσκολης αυτής περιόδου ,προσφορά σε αυτούς που την έζησαν αλλά και προετοιμάζοντας τους μελλοντικούς πολίτες της Χώρας αυτής με κύριο συστατικό την «Εθνική Συμφιλίωση».
Η διεύρυνση όμως της περιόδου μελέτης από το Ίδρυμα της Βουλής θα συμβάλλει αποφασιστικά στην συνολική καταγραφή και αξιοποίηση της σύγχρονης ιστορίας μας ολοκληρωμένα. Έχουμε χρέος ως πολιτεία να διατυπώσουμε αυτή την ιστορία στα παιδιά μας ,στον επισκέπτη ,στο νέο που συνήθως αγνοεί πως πίσω από το φυσικό κάλος και τη γραφικότητα κρύβονται η ιστορική μνήμη και οι ιστορίες των ανθρώπων του κάθε τόπου.
Επί πλέον η αξιοποίηση της προσπάθειας αυτής μπορεί να δημιουργήσει μια νέα οικονομική δυνατότητα (ιστορικός τουρισμός, περιβαλλοντικός κ.α.) ,σε μία περίοδο που υπάρχει απόλυτη ανάγκη αξιοποίησης κάθε δραστηριότητας που μπορεί να συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της Δυτικής Μακεδονίας.
Είναι μία νέα πρόκληση ,που όπως στην ανέγερση του ΠΕΣ , η Αυτοδιοίκηση Αου και Βου βαθμού μπορούν να την αξιοποιήσουν λειτουργώντας παράλληλα και δημιουργώντας τις κατάλληλες υποδομές ανάδειξης, προσομοίωσης και τελικά επισκεψιμότητας στις περιοχές εξέλιξης των ιστορικών γεγονότων.
Του Γιάννη Στρατάκη π. Νομάρχη φλώρινας Περ. Συμβούλου- Συνδ.ΕΛΠΙΔΑ
