Όπως το έθεσαν οι Morris, Devlin Parkin και Spencer (2012):
«Τα οικονομικά υγείας είναι η εφαρμογή της οικονομικής θεωρίας, μοντέλων και εμπειρικών τεχνικών στην ανάλυση της λήψης αποφάσεων από άτομα, παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και κυβερνήσεις σε σχέση με την υγεία και την υγειονομική περίθαλψη» .
Τα οικονομικά της υγείας γενικά, χρησιμοποιούν βασικές αρχές και μεθόδους γενικής οικονομίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάλυση ζητημάτων υγείας και υγειονομικής περίθαλψης.
Θεωρητικά, το ελληνικό σύστημα υγείας μοιάζει πολύ με τη γαλλική «La Médecine liberale» ως λειτουργικό μείγμα κοινωνικοποιημένης πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη, η οποία εκπληρώνει τον ζωτικό στόχο της εθνικής αλληλεγγύης και ένα μωσαϊκό δημόσιας και ιδιωτικής ιατρικής. Η θέσπιση του ελληνικού συστήματος υγείας από το ΠΑΣΟΚ το 1983 θεμελιώθηκε σε τέσσερις μεγάλες ιδέες: (1) ελεύθερη επιλογή ιατρού από τον ασθενή, (2) ελευθερία συνταγογράφησης από τον ιατρό, (3) πληρωμή ανά υπηρεσία (Fee to Service System), (4) προσβασιμότητα κάθε πολίτη στην πρωτοβάθμια περίθαλψη.
Στην πραγματικότητα το Ελληνικό Εθνικό Σύστημα Υγείας παραδοσιακά υπέφερε από σοβαρή κακοδιαχείριση και υπερβολική σύγχυση σε πολιτικούς, οικονομικούς και επιχειρησιακούς όρους. Το 2010, η Ελλάδα αντιμετώπισε μια μεγάλη δημοσιονομική κρίση και έπρεπε να ζητήσει εξωτερική βοήθεια από την «τρόικα» των δανειστών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Στο παρόν πλαίσιο, οι περικοπές στις δαπάνες για τη δημόσια υγεία και η μετατόπιση του κόστους στους ασθενείς ήταν και είναι μεγάλες. Επίσης, ακόμα και σήμερα η «τρόικα» θέτει ως βασικό όρο την αποτελεσματική χάραξη πολιτικής στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, ως μία από τις προϋποθέσεις για την απομείωση των μη βιώσιμων δανείων της Ελλάδας. Ακόμα και σήμερα το υφιστάμενο σύστημα παρέχει στους παρόχους οικονομικά κίνητρα για να θεραπεύσουν περισσότερο, και όχι καλύτερα, στοχεύοντας στην ποσοτική και όχι ποιοτική φροντίδα ασθενών, συμβάλλοντας εν μέρει στο αυξανόμενο κόστος υγειονομικής περίθαλψης του έθνους. Για τον έλεγχο των δαπανών, οι εκπτώσεις και τα clawbacks που έχουν επιβληθεί σε επαγγελματίες υγείας υποβαθμίζουν ακόμα περισσότερο την προσβασιμότητα στην υγεία αυξάνοντας παράλληλα το μαύρο χρήμα στην αγορά της υγείας, καθώς και τις ιδιωτικές πληρωμές (out of pocket payments).
Έκδηλη είναι η απουσία εξειδικευμένων προγραμμάτων οικονομικών υγείας από τα ελληνικά προγράμματα σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ως εκ τούτου υπάρχει περιορισμένος και ανεπαρκής αριθμός εμπειρογνωμόνων που μπορούν να πραγματοποιήσουν υψηλής ποιότητας οικονομικές αξιολογήσεις υγείας. Καθώς στην Ελλάδα η τριτοβάθμια εκπαίδευσή είναι μόνο Δημόσια (στρεβλό, αλλά ελληνικό) υπάρχει ανάγκη από την κυβέρνηση να εισαγάγει μαθήματα οικονομικής υγείας τόσο σε προπτυχιακό, όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο.
Επί του παρόντος, δεν υπάρχει θεσμικό όργανο για την παροχή ανάλυσης και οικονομικής αξιολόγησης ιατρικών παρεμβάσεων και άλλων υπηρεσιών υγείας. Η ίδρυση εθνικού τμήματος Αξιολόγησης Τεχνολογίας Υγείας (HTA), όπως το NICE στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι απαραίτητη προκειμένου να δημιουργηθεί ένας ανεξάρτητος οργανισμός που θα παρέχει εθνική καθοδήγηση, χρησιμοποιώντας το HTA με σκοπό την αξιολόγηση σε υπάρχοντα φάρμακα, θεραπείες και γενικές υπηρεσίες υγείας. Στην Ελλάδα ο πληθυσμός της τρίτης ηλικίας αυξάνεται ραγδαία και γρηγορότερα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δημιουργώντας μια αυξανόμενη πίεση στον προϋπολογισμό για την υγειονομική περίθαλψη. Η κυβέρνηση πρέπει να στρέψει την προσοχή της στη συνεχή οικονομική ανάπτυξη, η οποία θα επιτρέψει στην Ελλάδα να έχει ένα βιοτικό επίπεδο παρόμοιο με τα πιο προηγμένα οικονομικά κράτη του Βορρά, μια μεταβλητή που θα βελτιώσει τη βιωσιμότητα του συστήματος υγείας.
Αρθρογράφος: Δημήτριος Φυλάτος Υποψήφιος Διδάκτωρ Οικονομικών Υγείας και Πολιτικής του Πανεπιστημίου του Lancaster στο Ηνωμένο Βασίλειο (d.fylatos@lancster.ac.uk)
