Είναι αστείο. Ένα μήνα πριν, η κυβέρνησή τους ουσιαστικά εκχωρούσε δωρεάν τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ μαζί με πλήθος διευκολύνσεων στους υποψήφιους επενδυτές! Και αγοραστής δεν βρέθηκε -σε τόσο δεινή θέση έφτασε η επιχείρηση με ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ. Και τώρα, οι βουλευτές του ξεδίπλωσαν πάλι τα λάβαρα! Γιώργος Στρατόπουλος 25 ΙΟΥΛΙΟΥ 2019.
Ξεπούλημα χαρακτήρισαν πολλοί βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ τα κυβερνητικά σχέδια για τη ΔΕΗ στη συζήτηση επί των προγραμματικών δηλώσεων στη Βουλή. Και είναι αστείο, μιας και ένα μήνα πριν η κυβέρνησή τους ουσιαστικά εκχωρούσε δωρεάν τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ μαζί με πλήθος διευκολύνσεων στους υποψήφιους επενδυτές! Και αγοραστής δεν βρέθηκε- σε τόσο δεινή θέση έφτασε η ΔΕΗ με ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ. Και τώρα οι βουλευτές του ξεδίπλωσαν πάλι τα λάβαρα! Πέραν τώρα της μικροπολιτικής μυωπίας, η ΔΕΗ χρειάζεται εξυγίανση, εκσυγχρονισμό και επειγόντως φρέσκα κεφάλαια. Κανείς δεν αμφιβάλλει γι΄αυτό. Και, όπως έγινε ήδη φανερό, το μεγαλύτερο εμπόδιο σε αυτήν τη προσπάθεια θα είναι πολιτικό, οι αντιδράσεις κάθε λογής συνδικαλιστών και λαϊκιστών πολιτικών. Κι επειδή θα ακούσουμε πάλι πολλά ψέματα καλό είναι να γνωρίζουμε τα βασικά.
Ο λιγνίτης δεν είναι πια φθηνό καύσιμο Remaining Time-0:00 Fullscreen Mute Ο λιγνίτης δεν είναι δωρεάν. Έχει κόστος εξόρυξης. Στην Ελλάδα το κόστος εξόρυξης & επεξεργασίας είναι υψηλό, πολύ υψηλότερο από την Πολωνία και τη Γερμανία. Επειδή ο ελληνικός λιγνίτης έχει χαμηλότερη θερμογόνο δύναμη, στην Ελλάδα πρέπει να κάψεις –άρα και να εξορύξεις- μεγαλύτερη ποσότητα λιγνίτη για να παράξεις την ίδια ποσότητα ενέργειας. Αυτό αυξάνει το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη, εξακολουθεί, ωστόσο, να είναι σημαντικά χαμηλότερο από το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από πετρέλαιο. Με την έλευση, όμως, του φυσικού αερίου στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 και τη σταδιακή αύξηση του εργατικού κόστους, άλλαξε αυτός ο συσχετισμός. Έτσι, η ηλεκτροπαραγωγή από φυσικό αέριο είχε πλέον συγκρίσιμο κόστος με το λιγνίτη. Και λίγα χρόνια αργότερα (2013) ενεργοποιήθηκαν οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κλιματική αλλαγή, που υποχρεώνουν εκείνους που ρυπαίνουν να πληρώνουν ανάλογα με τη ρύπανση που προκαλούν. Και καθώς ο λιγνίτης είναι το πιο ρυπογόνο καύσιμο, με τα πρόσθετα περιβαλλοντικά κόστη κατέληξε τελικά να είναι ακριβότερο καύσιμο ηλεκτροπαραγωγής από το φυσικό αέριο.
Γιατί η ΔΕΗ αντιμετωπίζει σήμερα ζήτημα επιβίωσης κι όχι πριν από 15 χρόνια, που πουλούσε το ρεύμα πολύ φθηνότερα;;;
Επειδή ο λιγνίτης έπαψε να είναι φθηνός. Παλαιότερα η ΔΕΗ είχε ένα μεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, το χαμηλό κόστος παραγωγής των λιγνιτικών μονάδων. Αυτό πια δεν ισχύει. Η ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη καθίσταται διαρκώς πιο ασύμφορη. Γι’ αυτό, άλλωστε, την εγκαταλείπει και η ΔΕΗ. Παρήγαγε 32 TWh ενέργεια από λιγνίτη σε σύνολο εγχώριας παραγωγής 48 TWh το 2001 (67%), και μόλις 11 από τις 51 TWh το 2018 (22%). Για τον ίδιο λόγο έμειναν στα αζήτητα οι μονάδες της Μεγαλόπολης και του Μελίτη, που προσπαθεί να πουλήσει η ΔΕΗ μέσω διεθνών διαγωνισμών εδώ κι ένα χρόνο.
Επιπλέον, επαναπαυμένη στο πλεονέκτημα του φθηνού λιγνίτη και στο προστατευμένο μονοπώλιο, η ΔΕΗ μετατράπηκε σταδιακά σε επιχείρηση χαμηλής ανταγωνιστικότητας. Τα υψηλά λειτουργικά κόστη καθιστούν τη λειτουργία της προβληματική σε περιβάλλον ελεύθερης αγοράς ενώ έχασε και το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του φθηνού λιγνίτη. Πώς γίνεται μια εταιρεία με οικονομικά προβλήματα να δίνει τους υψηλότερους μισθούς στη χώρα; Όπως προκύπτει από τις οικονομικές καταστάσεις της, η ΔΕΗ έχει πολύ υψηλό κόστος μισθοδοτούμενου προσωπικού. Δεν αναφέρομαι στο υπεράριθμο προσωπικό. Αυτό δεν μπορώ να το υπολογίσω. Όλοι βέβαια πληροφορηθήκαμε ότι η ΔΕΗ, στα πλαίσια του διαγωνισμού πώλησης των λιγνιτικών μονάδων, προχώρησε σε δραστική μείωση του προσωπικού των εν λόγω μονάδων (εδώ) που, προφανώς, δεν ήταν και τόσο απαραίτητο για την αποτελεσματική λειτουργία τους. Όμως, το μέσο μισθολογικό κόστος είναι υψηλό, ανεξαρτήτως αν είναι πλεονάζον ή όχι το προσωπικό.
Για τη μισθοδοσία ανά εργαζόμενο η ΔΕΗ δαπανά 50% περισσότερα από το ελληνικό Δημόσιο, το οποίο γενικά θεωρείται «καλός» εργοδότης. Αλλά και με την ΟΤΕ Α.Ε. συγκρινόμενη, η μισθολογική δαπάνη ανά εργαζόμενο στον όμιλο ΔΕΗ το 2017 ήταν 37% υψηλότερη. (Συγκρίνουμε με την εταιρεία ΟΤΕ Α.Ε. και όχι με τον όμιλο, διότι ο όμιλος ΟΤΕ απασχολεί πολλούς εργαζόμενους σε Ρουμανία & Αλβανία, όπου το μισθολογικό κόστος είναι πολύ χαμηλότερο, οπότε μια τέτοια σύγκριση θα «αδικούσε» τη ΔΕΗ.) Για να είμαστε ακριβείς, 2-3% της διαφοράς είναι απολύτως δικαιολογημένο, αφού μέρος του προσωπικού της ΔΕΗ εντάσσεται στα βαρέα επαγγέλματα και η εταιρεία καταβάλλει υψηλότερες εισφορές. Το υπόλοιπο 35% όμως;;;
Πίνακας Ι: Επιλεγμένα στοιχεία για τη μισθοδοσία στον όμιλο ΔΕΗ και στην εταιρεία ΟΤΕ Α.Ε. Πηγή: Ετήσια δελτία ΔΕΗ 2018 σελ.16 & σελ.201, 2017 σελ.13 & σελ.124, 2009 σελ.11 & σελ.58, Οικονομικές Καταστάσεις ΟΤΕ 2017 σελ.87 και προφίλ εταιρείας εδώ. (Σημ. Στα στοιχεία για το 2018 δεν περιλαμβάνονται 149 εκατ.€ έκτακτα έξοδα που αφορούν πρόβλεψη αποζημίωσης προσωπικού, καθώς και το προσωπικό και η μισθολογική δαπάνη των προς πώληση λιγνιτικών μονάδων.)
Αξιοθαύμαστο είναι και το γεγονός ότι τη δεκαετία της κρίσης οι μισθοί στη ΔΕΗ παρέμειναν στα επίπεδα του 2008-2009, ενώ παντού στην Ελλάδα υποχώρησαν λόγω της μεγάλης ύφεσης. Αν η εταιρεία διένυε ανθηρή οικονομική φάση, αν οι πωλήσεις και τα κέρδη κάλπαζαν, η διαφοροποίηση της ΔΕΗ από την υπόλοιπη χώρα θα ήταν κατανοητή. Όμως τη δεκαετία αυτή ο τζίρος στη ΔΕΗ διαρκώς συρρικνώνεται, τα λειτουργικά κέρδη μειώνονται, οι ζημιές αυξάνονται και η εταιρεία δέχεται πιέσεις από τους πιστωτές της! Γιατί η ΔΕΗ αποφασίζει τεράστιες επενδύσεις, γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι είναι ζημιογόνες; Δεν είναι μόνο το υψηλό μισθολογικό κόστος που καθιστά τη ΔΕΗ λιγότερο ανταγωνιστική. Το πρόβλημά της είναι ευρύτερο. Παντού δαπανά και επενδύει σα να μην την αφορά το κόστος λειτουργίας & παραγωγής. Ενδεικτικό παράδειγμα η λιγνιτική μονάδα «Πτολεμαΐδα V».
Για τη δημιουργία της η ΔΕΗ επενδύει 1,4 δισ. €, παραβλέποντας ότι ήδη είναι μη ανταγωνιστική η ηλεκτροπαραγωγή από χαμηλής θερμογόνου δύναμης ελληνικό λιγνίτη. Και αδιαφορώντας για το μέλλον, που η ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη θα καταλήξει ακόμη λιγότερο ανταγωνιστική, καθώς η πολιτική για την κλιματική αλλαγή επιβάλλει διαρκώς αυξανόμενα περιβαλλοντικά βάρη στις ρυπογόνες δραστηριότητες. Και την ίδια στιγμή, οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ στην ελεύθερη αγορά επενδύουν σε μονάδες ίδιας δυναμικότητας με καύσιμο φυσικό αέριο, εξασφαλίζοντας πολύ χαμηλότερο κόστος κατασκευής (300 εκατ.€ – Μυτιληναίος, Τέρνα, και άλλοι παραγωγοί) και χαμηλότερο κόστος λειτουργίας & παραγωγής.
Ο ίδιος ο απερχόμενος πρόεδρος της ΔΕΗ Μ. Παναγιωτάκης – στα χρόνια του ξεκίνησε και υλοποιήθηκε το μεγαλύτερο μέρος της επένδυσης –είχε δηλώσει ότι με βάση το συμφέρον της, η ΔΕΗ έπρεπε να κατασκευάσει μονάδα με καύσιμο φυσικό αέριο αντί για την Πτολεμαΐδα V, διότι θα είχε πολύ χαμηλότερο κόστος επένδυσης, πολύ συντομότερο χρόνο αποπεράτωσης και χαμηλότερο κόστος λειτουργίας. (Συνέδριο Economist, Νοέμβριος 2016 εδώ και εδώ). Αφού, λοιπόν, ήταν γνωστό ότι η Πτολεμαΐδα V δεν ήταν συμφέρουσα, γιατί χτίστηκε; Η απάντηση είναι μια δολοφονία της λογιστικής. Η ΔΕΗ έχτισε την Πτολεμαΐδα V (1,4 δισ. €) για να προστατεύσει θέσεις εργασίας στη λιγνιτοπαραγωγή. Πόσες θέσεις; Το πολύ 750. Όπως προκύπτει από το ετήσιο δελτίο της ΔΕΗ (2018 σελ. 16), στις δύο προς πώληση μονάδες της Μεγαλόπολης, αθροιστικά ίσης δυναμικότητας με την Πτολεμαΐδα V, απασχολούνται 996 άτομα (παραγωγή & ορυχεία). Η Πτολεμαΐδα V λογικά θα απασχολεί λιγότερους – μία μονάδα αντί για δύο, πολύ σύγχρονη, πιο αποδοτική- αλλά χάριν της συζήτησης, υποθέτουμε ότι θα απασχολεί τον ίδιο αριθμό (996). Αν η ΔΕΗ κατασκεύαζε μονάδα φυσικού αερίου αντί της λιγνιτικής , θα απασχολούνταν μόνο 250 εργαζόμενοι στην παραγωγή και 0 στα ορυχεία αλλά η εταιρεία θα εξοικονομούσε 1,1 δις.€ μόνο από το κόστος κατασκευής. Δηλαδή ξοδεύτηκαν 1,1 δισ. για να δημιουργηθούν 750 θέσεις εργασίας! Ποσόν επαρκές για την αμοιβή 750 πολιτών με 2000€ μεικτά (+500€ εργοδοτικές εισφορές) για 12 μήνες επί 50 χρόνια. Δεδομένου, μάλιστα, ότι ο μέσος όρος ηλικίας του προσωπικού της ΔΕΗ είναι 52 έτη, 1,1 δισ.€ είναι ποσό αρκετό, ώστε κάθε εργαζόμενος της ΔΕΗ στα ορυχεία (περίπου 3400 εργαζόμενοι) να λαμβάνει 33.000 € ετησίως μέχρι τη συνταξιοδότησή του – στα βαρέα επαγγέλματα οι εργαζόμενοι λαμβάνουν πλήρη σύνταξη στα 62, αν όχι νωρίτερα.
Η νέα λιγνιτική μονάδα «Πτολεμαΐδα V» μικτής ισχύος 660 MW Και να ‘ ταν μόνο το ποσόν που σπατάλησε η ΔΕΗ για να δημιουργήσει 750 θέσεις εργασίας! Το εξοργιστικό είναι ότι πολύ σύντομα, ίσως και αμέσως, η λειτουργία της Πτολεμαΐδας V θα είναι ζημιογόνα. Άρα θα επιδοτείται έμμεσα από άλλες δραστηριότητες της ΔΕΗ. Και σε λιγότερο από 20 χρόνια από την έναρξη της κατασκευής της – ίσως και πολύ νωρίτερα- η Πτολεμαΐδα V δεν θα λειτουργεί, τα ορυχεία θα έχουν ερημώσει. Νομίζετε πως υπερβάλλω; Η ετήσια λιγνιτική παραγωγή μειώθηκε από 32 σε 11 TWh σε 17 χρόνια. Σε πόσο χρόνο νομίζετε ότι θα μηδενίσει; Τα οικονομικά προβλήματα της ΔΕΗ δεν είναι επινόηση της νέας κυβέρνησης αλλά μια οφθαλμοφανής και ευεξήγητη πραγματικότητα. Και οι ευθύνες της απερχόμενης κυβέρνησης είναι τεράστιες. Πέντε χρόνια σταμάτησε οποιαδήποτε προσπάθεια εξυγίανσης και εξορθολογισμού της λειτουργίας της εταιρείας. Ακύρωσε το σχέδιο της μικρής ΔΕΗ, εισήγαγε τις ζημιογόνες ΝΟΜΕ ως εργαλείο απελευθέρωσης της αγοράς, καθυστέρησε δραματικά τη λιγνιτική αποεπένδυση, προχώρησε στην υλοποίηση της επένδυσης στην Πτολεμαΐδα V, ενθάρρυνε και στήριξε το κίνημα «Δεν πληρώνω» κ.ά. Τώρα οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ μιλούν για ξεπούλημα αλλά το ερώτημα είναι: μπορείς να ξεπουλήσεις κάτι που κανείς δεν παίρνεις ούτε καν τζάμπα; (δες Άνθρακες ο θησαυρός). Μπορείς να ξεπουλήσεις κάτι που δεν αποδίδει κέρδη; Στον πίνακα ΙΙ φαίνονται τα μερίσματα που απέδωσε η ΔΕΗ στο Δημόσιο και στον έλληνα φορολογούμενο από το 2004 ως το 2018. Το μέρισμα της 15ετίας φτάνει στα 400 εκατ.€. Ελάχιστα παραπάνω, δηλαδή, από τα 360 εκατ.€ που κατέβαλε ο φορολογούμενος στη ΔΕΗ το 2017, προκειμένου να ενισχύσει τη ρευστότητα της εταιρείας. Και, όπως διαβάζουμε, ο φορολογούμενος θα καταβάλει σύντομα στην εταιρεία άλλα 200 εκατ.€ στα πλαίσια εξόφλησης εκκρεμών οφειλών ΥΚΩ. Πίνακας ΙΙ: Ετήσια καταβολή μερίσματος ΔΕΗ προς το ελληνικό δημόσιο. Πηγή: Ετήσια δελτία ΔΕΗ 2004-2018. Μπορεί μια εταιρεία με ανταγωνιστικό μειονέκτημα να πουλά φθηνότερα; Κάποιοι θα σκέφτονται ήδη πως η κοινωνική αξία της ΔΕΗ είναι το φθηνό ρεύμα που εξασφαλίζει στους πολίτες. Αυτό, πράγματι, ίσχυε στο παρελθόν, όταν ο λιγνίτης ήταν ανταγωνιστικός. Τώρα, όμως, η ηλεκτροπαραγωγή από λιγνίτη είναι πιο ακριβή από το φυσικό αέριο. Γι’ αυτό όλοι οι ανταγωνιστές της ΔΕΗ προτιμούν να χτίζουν μονάδες με φυσικό αέριο αντί να αγοράσουν την άδεια της λιγνιτικής μονάδας «Μελίτης ΙΙ» που προσφέρεται δωρεάν μαζί με τα ορυχεία. Οπότε, πώς θα καταφέρει η ΔΕΗ να πουλά φθηνότερα από τους ανταγωνιστές της; Η ΔΕΗ που, όπως εξηγήσαμε νωρίτερα, είναι μια εταιρεία με υψηλό κόστος λειτουργίας και παραγωγής. Πόσο ωφελήθηκε ο καταναλωτής από τα υδροηλεκτρικά της ΔΕΗ; Όλα τα υδροηλεκτρικά της ΔΕΗ μαζί, αν εξαιρέσουμε το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων που πιθανόν συνδέονται με την κατασκευή ή την αγορά των μονάδων, παράγουν 180 εκατ.€ προ φόρων κέρδη για τον παραγωγό ετησίως¹. Το αποτέλεσμα προκύπτει ως εξής: τα υδροηλεκτρικά παράγουν 4,76 εκατ. Μεγαβατώρες ετησίως (μέσος όρος 2009-2018) με πολύ χαμηλό κόστος. Ο παραγωγός μπορεί να πουλά στη χονδρική αγορά ενέργειας σε τιμή 52€/Μεγαβατώρα (μ.ο. χονδρικής τιμής ρεύματος 2013-2018) για να εισπράξει 250 εκατ.€. Από τα έσοδα πρέπει να αφαιρέσουμε 70 εκατ.€ για ετήσια κόστη συντήρησης & λειτουργίας² των μονάδων. Ισοδύναμα, αν η ΔΕΗ δεν είχε τα υδροηλεκτρικά θα χρειαζόταν να ξοδέψει 180 εκατ.€ επιπλέον για να αγοράσει την αντίστοιχη ποσότητα ενέργειας. Και προφανώς το κόστος αυτό θα το επιβαρυνόταν ο καταναλωτής. Αν όμως δώσουμε βάση στην μελέτη της McKinsey για λογαριασμό της ΔΕΗ όπου αναφέρει πως η ΔΕΗ πρέπει να μειώσει δραστικά τις λειτουργικές δαπάνες της και πως πρέπει να μειώσει το προσωπικό της σχεδόν στο μισό (εδώ), τότε αντιλαμβανόμαστε πως η εταιρεία μισθοδοτούσε πολύ περισσότερο προσωπικό απ’ όσο χρειαζόταν για τη λειτουργία της και πως η προίκα των υδροηλεκτρικών μάλλον δε χρηματοδότησε φθηνότερο ρεύμα για τον καταναλωτή αλλά υψηλότερη μισθολογική δαπάνη για το πλεονάζον προσωπικό. ΥΚΩ, το τίμημα της αδράνειας στο λογαριασμό της ΔΕΗ Τα μη διασυνδεδεμένα νησιά ηλεκτροδοτούνται με θερμικές μονάδες πετρελαίου. Πανάκριβες, πολύ υψηλό κόστος παραγωγής! Καθώς, όμως, το ρεύμα στα νησιά κοστίζει για τους καταναλωτές όσο και στην ηπειρωτική Ελλάδα, η ΔΕΗ ζημιώνεται –πουλάει το ρεύμα πολύ φθηνότερα απ’ όσο κοστίζει η παραγωγή του. Και αποζημιώνεται μέσω των ΥΚΩ (Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας) που πληρώνουν όλοι οι καταναλωτές ρεύματος στη χώρα. Ουσιαστικά, μέσω των χρεώσεων ΥΚΩ, οι καταναλωτές αποζημιώνουν τη ΔΕΗ για το υπερβάλλον κόστος παραγωγής και έμμεσα επιδοτούν την παροχή φθηνού ρεύματος στους νησιώτες. Όπως καταλαβαίνετε, δεν θα είχαμε αυτό το πρόσθετο κόστος, αν τα νησιά είχαν διασυνδεθεί με το ηπειρωτικό δίκτυο. Το συνολικό κόστος των ΥΚΩ είναι 600-700 εκατ.€ ετησίως. Μόνον η μη-διασύνδεση της Κρήτης επιβαρύνει τους καταναλωτές μέσω των ΥΚΩ με 300 εκατ.€ ετησίως. (Για περισσότερα για τις ΥΚΩ και τις διασυνδέσεις δες Το κόστος της ενεργειακής απομόνωσης) Πόσο αξίζουν τα υδροηλεκτρικά για τους καταναλωτές ρεύματος; Λιγότερο από μια Πτολεμαΐδα V3! Αν δεν υπήρχαν τα υδροηλεκτρικά, η ΔΕΗ θα δαπανούσε επιπλέον 180 εκατ.€ για να προμηθευτεί ή να παράξει ισοδύναμη ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας. Κι αν όλο το κόστος επιβάρυνε τους καταναλωτές, θα κατέβαλλαν επιπλέον 180 εκατ.€ στους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Είδαμε νωρίτερα πως με την Πτολεμαΐδα V η ΔΕΗ πέταξε 1,1 δισ.€. Αν χρησιμοποιούσε το 1 δισ.€ για να ποντίσει το καλώδιο και να διασυνδέσει την Κρήτη –τόσο είναι το κόστος της μεγάλης διασύνδεσης- σήμερα η Κρήτη θα ήταν διασυνδεδεμένη και οι έλληνες καταναλωτές θα πλήρωναν 300 εκατ.€ λιγότερες ΥΚΩ στους λογαριασμούς του ρεύματος. Με άλλα λόγια, αν η ΔΕΗ έκανε επενδύσεις προς όφελος του καταναλωτή και της ίδιας της επιχείρησης, ο καταναλωτής θα εξοικονομούσε από το λογαριασμό της ΔΕΗ αρκετά περισσότερα απ’ όσα εξοικονομεί από την ύπαρξη των υδροηλεκτρικών. Πρέπει να πωλούνται τα δίκτυα; Μεγάλωσα, όπως όλη η γενιά μου, με το αξίωμα ότι τα δίκτυα έχουν εθνική και στρατηγική σημασία.
Τελικά, όμως, ο ΟΤΕ πουλήθηκε χωρίς κανένα πρόβλημα για τη χώρα ή τους καταναλωτές. Και, πρόσφατα, οι θεωρητικοί του ξεπουλήματος (ΣΥΡΙΖΑ) πούλησαν το 50% του ΑΔΜΗΕ, του δικτύου υψηλής τάσης της ΔΕΗ. Αν ο ΑΔΜΗΕ είχε φύγει νωρίτερα από το στενό εναγκαλισμό της ΔΕΗ, ίσως η διασύνδεση της Κρήτης με το ηπειρωτικό δίκτυο να είχε επιτευχθεί εδώ και χρόνια. Και τότε εμείς, οι καταναλωτές, θα πληρώναμε λιγότερα για ΥΚΩ, άρα θα είχαμε φθηνότερο ρεύμα. Η διασύνδεση της Κρήτης, όμως, δεν ήταν προτεραιότητα της ΔΕΗ. Είχε άλλες. Όπως το να χρησιμοποιεί την αξία των δικτύων της ως εγγύηση, για να λαμβάνει δάνεια και να χρηματοδοτεί φαραωνικά έργα όπως η Πτολεμαΐδα V. Άλλωστε, υπήρχαν πάντα κι εκείνοι – και είχαν τη δυνατότητα να επηρεάζουν τις αποφάσεις της ΔΕΗ- που δεν καλόβλεπαν τη διασύνδεση της Κρήτης, επειδή ….«κάποιοι συνάδελφοι στο νησί θα έχαναν τη δουλειά τους». Ήταν οι χρήσιμοι ηλίθιοι, γιατί στους ώμους τους και στα μικροσυμφέροντα τους πατούσαν εκείνοι που είχαν πραγματικό και μεγάλο συμφέρον να λειτουργούν οι θερμοηλεκτρικές μονάδες στο νησί. Πρέπει να πουληθεί μερίδιο του ΔΕΔΔΗΕ; Ο βέλτιστος τρόπος εξυγίανσης και αντιμετώπισης των πολλών προβλημάτων της ΔΕΗ ξεπερνά το σκοπό της παρούσας ανάλυσης. Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι πολλά πράγματα στη ΔΕΗ πρέπει να αλλάξουν. Και ότι η χειρότερη επιλογή, η σίγουρη συνταγή χρεοκοπίας είναι η αδράνεια – την ακολούθησαν ευλαβικά οι Π. Λαφαζάνης, Π. Σκουρλέτης και Γ. Σταθάκης. Η εξυγίανση πρέπει να προχωρήσει γρήγορα, πρέπει να είναι δίκαιη. Σίγουρο, επίσης, είναι ότι οι άνθρωποι που θεωρούσαν χρυσωρυχεία τα λιγνιτικά, σήμερα θεωρούν ξεπούλημα των ασημικών την πώληση του ΔΕΔΔΗΕ. Είναι ίδιοι με εκείνους που καλόβλεπαν την επένδυση στην Πτολεμαΐδα V, με εκείνους που αδιαφόρησαν για τη διασύνδεση της Κρήτης. Ιδιοτελείς ή αφελείς, πάντως εραστές της ακινησίας. Ποιοι λαμβάνουν τις υψηλότερες συντάξεις στη χώρα; Είδαμε νωρίτερα ότι οι πιο καλοπληρωμένοι υπάλληλοι της χώρας είναι οι εργαζόμενοι στη ΔΕΗ. Αλλά και οι πιο καλοπληρωμένοι συνταξιούχοι της χώρας από τη ΔΕΗ προέρχονται. Η μέση κύρια σύνταξη στη ΔΕΗ είναι 40% υψηλότερη από τη μέση σύνταξη του Δημοσίου και 20% υψηλότερη από τη μέση σύνταξη στον ΟΤΕ. Γιατί είναι τόσο προνομιούχοι οι συνταξιούχοι της ΔΕΗ; Πολλοί εργάστηκαν σκληρά στα ορυχεία μια ζωή. Σύμφωνοι, αλλά έχετε δει τις συντάξεις των οικοδόμων και των εργατών της γης, που δούλεψαν εξίσου σκληρά; Άλλοι ήταν επιστήμονες καταρτισμένοι, εξειδικευμένοι. Εντάξει, αλλά γιατί λαμβάνουν 25-40% υψηλότερες συντάξεις από τους γιατρούς (ΤΣΑΥ), τους νομικούς (ΤΑΝ), τους μηχανικούς (ΤΣΜΕΔΕ); Μήπως κατέβαλαν περισσότερες εισφορές; Μπα, η ΔΕΗ μέχρι το 1999 δεν απέδιδε καθόλου εισφορές. Υποτίθεται πως οι εισφορές τους επενδύονταν στα πάγια της ΔΕΗ. Μέρος της εταιρείας, δηλαδή, ανήκε στους εργαζόμενους/ συνταξιούχους. Αλίμονο, όλη η εταιρεία σήμερα (πάγια & δάνεια μαζί) αξίζει στο χρηματιστήριο όσο το 50% της ετήσιας δαπάνης για τις συντάξεις της ΔΕΗ! Πίνακας ΙΙΙ: Μέση μηνιαία κύρια σύνταξη ανά Ταμείο4 Πηγή: Μηνιαία έκθεση ΗΛΙΟΣ Δεκέμβριος 2018. Πώς θα μειωθεί δίκαια και αλληλέγγυα το προσωπικό της ΔΕΗ; Η εξυγίανση της ΔΕΗ όπως τη σχεδίασε η McKinsey για λογαριασμό της ΔΕΗ, περιλαμβάνει δραστική μείωση προσωπικού εδώ. Επιπλέον, η εξυγίανση συνδέεται με την ταχεία απόσυρση των λιγνιτικών μονάδων, κι αυτό οδηγεί σε απώλεια θέσεων εργασίας. Διότι με τη νέες υψηλότερες τιμές των δικαιωμάτων ρύπων (δες εδώ-διάγραμμα Ι) η λειτουργία σχεδόν όλων των λιγνιτικών μονάδων είναι βαθιά ζημιογόνα για την εταιρεία –εξαιρείται, ίσως, ο Μελίτης Ι. Και, οπωσδήποτε, η απόσυρση πρέπει να γίνει με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και αλληλεγγύης προς τους εργαζόμενους στη βιομηχανία του λιγνίτη (περίπου 6-6.5 χιλ. εργαζόμενοι στα ορυχεία και στις λιγνιτικές μονάδες παραγωγής). Αλλά θέλουμε η αλληλεγγύη να εκδηλώνεται με όρους λογικής, όχι χτίζοντας νέες Πτολεμαΐδες και πετώντας τα χρήματα των φορολογουμένων ή των καταναλωτών. Η πρόωρη συνταξιοδότηση φαίνεται πρόσφορη και σχετικά εύκολη λύση, λόγω του υψηλού μέσου όρου ηλικίας (52 έτη) των εργαζομένων στη ΔΕΗ. Το 2018 οι μισοί από τους απασχολούμενους στη λιγνιτική παραγωγή ήσαν άνω των 52 ετών. Δεν είναι μεγάλη η απόσταση από την ηλικία πλήρους συνταξιοδότησης των εργαζόμενων στα βαρέα και ανθυγιεινά (≤ 62 έτη). Κι αν θέλουμε να είμαστε τίμιοι και ειλικρινείς, η αλληλεγγύη είναι δίκαιη, όταν το κόστος της μοιράζεται δίκαια στην κοινωνία. Κοιτώντας τα νούμερα, η αλληλεγγύη προς τους εργαζομένους της ΔΕΗ φαίνεται δικαιότερο να χρηματοδοτηθεί από τους συνταξιούχους της ΔΕΗ. Αν σήμερα έβγαιναν πρόωρα στη σύνταξη 3000 εργαζόμενοι στη λιγνιτική παραγωγή, το πλήθος των συνταξιούχων της ΔΕΗ θα αυξανόταν κατά 8,7%. Κι αν οι συνταξιούχοι της ΔΕΗ εισέφεραν το 8% της σύνταξής τους ως εισφορά αλληλεγγύης στους νεότερους συναδέλφους που πλήττονται από τις δυσμενείς εξελίξεις στη λιγνιτική παραγωγή, τότε η δαπάνη για συντάξεις ΔΕΗ δεν θα αυξανόταν. Άλλωστε, ακόμη και μετά την εισφορά αλληλεγγύης 8% , πάλι οι συνταξιούχοι της ΔΕΗ θα είχαν την υψηλότερη σύνταξη απ’ όλους. Αυτή είναι δίκαιη αλληλεγγύη. Αυτό σημαίνει δίκαιη κατανομή των βαρών. Αλλιώς ο φορολογούμενος και ο καταναλωτής θα συνεχίσει να βάζει το χέρι στην τσέπη, για να πληρώνει τα προνόμια που εξασφάλισαν κάποιοι τον καιρό της αμεριμνησίας, όταν η χώρα τα μετρούσε όλα λάθος και λάθος τα μοίραζε. Σημειώσεις 1Ο υπολογισμός είναι χονδρικός. Δε γίνεται για να αποτιμήσει την αξία μεταπώλησης των υδροηλεκτρικών μονάδων, αλλά για να μπορούν να γίνουν συγκρίσεις με την υπερβάλλουσα δαπάνη μισθοδοσίας ή το κόστος των ΥΚΩ. 2Δε γνωρίζω το πραγματικό κόστος της ΔΕΗ. Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία το κόστος συντήρησης & λειτουργίας υδροηλεκτρικών μονάδων ισχύος 100-500 MW στις ΗΠΑ είναι της τάξης των 22$/kW εγκατεστημένης ισχύος (εδώ σελ.58). Η εγκατεστημένη ισχύς υδροηλεκτρικών της ΔΕΗ είναι 3.000.000 kW. 3Προσοχή, δεν υπονοείται εδώ πως η αξία πώλησης των υδροηλεκτρικών είναι μικρότερη από 1,1 δις.€. 4Από τον πίνακα έχουν εξαιρεθεί 10 ταμεία που έχουν λίγους δικαιούχους (<1000). Ένα εξ’ αυτών, το οποίο όμως αριθμεί μόνον 21 συνταξιούχους, έχει υψηλότερη μέση σύνταξη από τη ΔΕΗ.
