To σύστημα υγείας της χώρας μας καθορίζεται από πολιτικές που σχετίζονται περισσότερο με τις υπηρεσίες υγείας που προσφέρει, παρά από τις υπηρεσίες υγείας που χρειάζονται οι ασθενείς, βάσει των αναγκών και των προτιμήσεών τους.
Όμως για να διατηρηθεί το σύστημα υγείας, ώστε να είναι βιώσιμο και ανθεκτικό, χρειάζονται πολιτικές που θα εστιάζουν σε υπηρεσίες που χρειάζονται οι ασθενείς.
Την επισήμανση αυτή κάνει η επιστημονική ομάδα που ανέλαβε να συντάξει μελέτη για τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του Ελληνικού συστήματος υγείας, στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας για Βιωσιμότητα και Ανθεκτικότητα των Συστημάτων Υγείας», που δημιουργήθηκε το 2020 από το London School of Economics και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Στη συνέχεια, η Πρωτοβουλία ενισχύθηκε από το Ίδρυμα του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας, το Κέντρο Ανθεκτικότητας και Καινοτομίας Ασίας – Ειρηνικού, ο ΟΟΣΑ, το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, αλλά και σειρά επιχειρήσεων, όπως φαρμακευτικές, ιατρικού εξοπλισμού και οίκοι οικονομικών αναλύσεων.
Η σχετική μελέτη περιλαμβάνει κατ’ αρχήν 23 προτάσεις για ένα βιώσιμο και ανθεκτικό σύστημα υγείας, οποίες εγκρίθηκαν ομόφωνα από 20μελή ομάδα εμπειρογνωμόνων του συστήματος υγείας της χώρας μας επειδή είναι αποτελεσματικές, όμως ταυτόχρονα μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα.
Ο επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής Κώστας Αθανασάκης, ως επικεφαλής της μελέτης, πρόσθεσε πως παράλληλα υπάρχουν και άλλες 32 προτάσεις οι οποίες εγκρίθηκαν μεν ως αποτελεσματικές, όμως δεν μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα γιατί χρειάζονται μεταρρυθμίσεις του συστήματος υγείας.
Οι δυσκολίες
Μιλώντας στο in.gr, για τη μελέτη, ο κ. Αθανασάκης τόνισε ότι ο αυξημένος συγκεντρωτισμός στις αποφάσεις για τις πολιτικές υγείας, μεταρρυθμίσεις του συστήματος που «έμειναν στη μέση», απουσία των ασθενών από τη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν, στρεβλώσεις στη δαπάνη περίθαλψης που οδηγούν σε αυξημένες ιδιωτικές πληρωμές και μάλιστα άμεσα, αποτελούν απειλές για τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του συστήματος. Δυστυχώς, επίκεντρο της παροχής υπηρεσιών παραμένει το νοσοκομείο, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στη συνέχεια της φροντίδας μετά από αυτό και έξω από αυτό, ενώ ταυτόχρονα ο πληθυσμός εκτίθεται σε πολλούς παράγοντες κινδύνου για την υγεία τους, αντιμετωπίζει ανισότητες στην πρόσβαση προς τις υπηρεσίες υγείας, ενώ ταυτόχρονα η πολυνοσηρότητα είναι σύνηθες φαινόμενο.
Ευκαιρίες για βελτίωση
Στον αντίποδα, ο κ. Αθανασάκης υπογράμμισε ότι πρέπει να τεθεί ως προτεραιότητα η δημόσια υγεία, η οποία αποτελεί καταλύτη για μεταρρυθμίσεις με σημείο αναφοράς τον πολίτη. Χρειάζονται μεταρρυθμίσεις στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και στο ρόλο του κράτους στα θέματα πρόληψης. Παρά τα προβλήματα, αναδύθηκαν επιτυχημένες πρακτικές από την ανταπόκριση του συστήματος στην πανδημία, τις οποίες το σύστημα οφείλει να κεφαλαιοποιήσει. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες των τελευταίων ετών για την πρόσβαση των ανασφάλιστων στο σύστημα, αποτελούν ένα σημαντικό βήμα για την καθολική κάλυψη του πληθυσμού, ενώ η ψηφιοποίηση του συστήματος και οι επενδύσεις στον τομέα των δεδομένων, αποτελούν τη βάση για πολιτικές, που στηρίζονται σε δεδομένα και στοχεύουν να καλύψουν τη ζήτηση για την περίθαλψη των ασθενών.
Επτά τομείς της υγείας
Η Πρωτοβουλία προσδιόρισε επτά τομείς βάσει των οποίων λειτουργούν οι υπηρεσίες υγείας, προκειμένου οι ειδικοί να προχωρήσουν στην ανάλυση των δεδομένων που θα οδηγήσουν τα συστήματα υγείας διεθνώς, σε βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα. Οι τομείς αυτοί είναι η διοίκηση, χρηματοδότηση, το ανθρώπινο δυναμικό, τα φάρμακα και η τεχνολογία, η παροχή των υπηρεσιών υγείας, η υγεία του πληθυσμού και η περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
Για κάθε έναν από τους τομείς αυτούς, η μελέτη προτείνει την εφαρμογή των παρακάτω μέτρων:
Διοίκηση
- Διεξαγωγή διαλόγου για την αξιολόγηση τις αντίδρασης του συστήματος στην πανδημία και τα διδάγματα από αυτή. Το αποτέλεσμα του διαλόγου πρέπει να καταγραφεί σε ειδική, δημόσια διαθέσιμη, αναφορά.
- Για κάθε Εθνικό Σχέδιο για την Υγεία, το Υπουργείο Υγείας χρειάζεται να θεσμοθετεί μια ανεξάρτητη επιτροπή παρακολούθησης, η οποία θα εξετάζει περιοδικά την πρόοδο κάθε Σχεδίου/Πολιτικής, στη βάση προσυμφωνημένων στόχων και δεικτών μέτρησης.
- Δημιουργία ομάδων ανάλυσης των συλλεγόμενων δεδομένων από το σύστημα υγείας για επεξεργασία τους πριν τη λήψη αποφάσεων πολιτικής υγείας. Τα δεδομένα θα πρέπει να είναι δημοσίως διαθέσιμα.
Χρηματοδότηση
- Εισαγωγή φόρων κατανάλωσης βλαπτικών προϊόντων όπως καπνός, αλκοόλ, ζάχαρη (φόροι αμαρτίας), ως εργαλείων για την ενίσχυση της χρηματοδότησης του συστήματος υγείας και τον περιορισμό της έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου για την υγεία.
- Ανάπτυξη σχημάτων αποζημίωσης βάσει αποτελεσμάτων στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας.
- Θεσμοθέτηση περιοδικής επαναξιολόγησης του κανονισμού παροχών υγείας του ΕΟΠΥΥ με τη συμμετοχή των εμπλεκομένων μερών.
Ανθρώπινο δυναμικό
- Εισαγωγή διαδικασίας ετήσιου/μακροχρόνιου προγραμματισμού προσλήψεων στις δομές του συστήματος υγείας με βάση τις ανάγκες υγείας του πληθυσμού αναφοράς.
- Κατά προτεραιότητα αύξηση του αριθμού των υπηρετούντων νοσηλευτών στα δημόσια νοσοκομεία, με στόχο τη σύγκλιση με τον μέσο όρο στελέχωσης στην Ε.Ε.
- Εφαρμογή πολιτικών μέτρησης της ικανοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού του Εθνικού Συστήματος Υγείας από την εργασία, συστηματικά με την ευθύνη της διοίκησης.
- Εισαγωγή συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, υποχρεωτικής για τους υπηρετούντες επαγγελματίες υγείας στις δομές του συστήματος υγείας.
- Θεσμοθετημένη περιοδική αναπροσαρμογή των προπτυχιακών προγραμμάτων εκπαίδευσης των επαγγελματιών υγείας, σύμφωνα με τις επιστημονικές εξελίξεις.
Φάρμακα και τεχνολογία
- Κατάρτιση σχεδίου Εθνικής Πολιτικής Φαρμάκου, πενταετούς διάρκειας, με τη συμμετοχή του συνόλου των εμπλεκομένων μερών.
- Δημιουργία πλαισίου και μηχανισμού ανάλυσης δεδομένων από τη χρήση τεχνολογιών υγείας και τη διάθεσή τους στην επιστημονική κοινότητα.
- Δημιουργία κινήτρων για την τοπική παραγωγή τεχνολογιών υγείας (π.χ. φαρμάκων) μέσω κλαδικής/βιομηχανικής πολιτικής με στόχο τη βελτίωση της διεθνούς εμπορευσιμότητας των παραγόμενων προϊόντων και την ανταπόκριση σε έκτακτα συμβάντα ή κρίσεις.
- Δημιουργία αυτόνομου Οργανισμού και Διαδικασίας για την Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας.
- Δημιουργία διαδικασίας αξιολόγησης για τεχνολογίες υγείας εκτός των φαρμάκων (π.χ. βιοδείκτες, ψηφιακές εφαρμογές κλπ.).
- Δημόσια διαθεσιμότητα των δεδομένων της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης για τις καταναλώσεις φαρμάκων και σταδιακή προσπάθεια καταγραφής θεραπευτικών εκβάσεων, ώστε να συνδεθούν οι θεραπείες με τα αποτελέσματά τους.
Παροχή υπηρεσιών
- Καθορισμός συγκεκριμένων στόχων και κριτηρίων αξιολόγησης της εφαρμογής των προγραμμάτων πληθυσμιακού προσυμπτωματικού ελέγχου.
- Θεσμοθέτηση δεικτών προσβασιμότητας και ικανοποίησης των χρηστών από τις υπηρεσίες υγείας για την παρακολούθηση της επιχειρούμενης μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ.
Υγεία του πληθυσμού
- Εφαρμογή προγραμμάτων στα σχολεία και την οικογένεια για την αναγνώριση και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στα παιδιά.
- Δημιουργία πλαισίου εθνικής πολιτικής έναντι των ανισοτήτων στην υγεία (μέτρηση των ανισοτήτων στην υγεία στη βάση δεικτών, στόχοι, δράσεις, παρακολούθηση και αξιολόγηση των δράσεων, εκπόνηση σχετικής περιοδικής έκθεσης).
Περιβαλλοντική βιωσιμότητα
- Ενσωμάτωση των δράσεων βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας του νοσοκομείου στις διαστάσεις αξιολόγησης των Διοικητών των νοσηλευτικών ιδρυμάτων της χώρας.
- Δημιουργία Πολιτικής για την εκτίμηση των μελλοντικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στο σύστημα υγείας.
Σημειώνουμε ότι στην «Πρωτοβουλία για Βιωσιμότητα και Ανθεκτικότητα των Συστημάτων Υγείας» εντάχθηκαν κατ΄ αρχήν οκτώ χώρες, η Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Πολωνία, Ισπανία, Ρωσία και το Βιετνάμ, ενώ διενεργήθηκαν και μελέτες για μοντέλα βέλτιστης διαχείρισης τεσσάρων χρονίων παθήσεων, όπως η νεφρική ανεπάρκεια, οι αναπνευστικές παθήσεις, ο καρκίνος του πνεύμονα και η καρδιακή ανεπάρκεια.
Σε δεύτερο στάδιο εντάχθηκαν άλλες 13 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Οι υπόλοιπες 12 χώρες είναι το Βέλγιο, η Βραζιλία, ο Καναδάς, η Αίγυπτος, η Ινδία, η Ιρλανδία, η Ιαπωνία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Ελβετία, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
