To 40% των περιστατικών άνοιας εκτιμάται ότι μπορεί να προληφθούν με την τροποποίηση 12 παραγόντων κινδύνου στη διάρκεια της ζωής.
Οι παράγοντες αυτοί περιελάμβαναν το μορφωτικό επίπεδο, τα λιπίδια και τις λιποπρωτεΐνες (λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας -HDL χοληστερόλη, λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας – LDL χοληστερόλη, τριγλυκερίδια, απολιποπρωτεΐνη Β [apoB], και απολιποπρωτεΐνη Α1) , την κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, την υπέρταση (συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση) και τον διαβήτη τύπου ΙΙ.
Καθώς όμως δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για τους περισσότερους από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις κατά της νόσου θα πρέπει να στοχεύουν σε αιτιολογικούς παράγοντες κινδύνου που οδηγούν στην άνοια.
Στην κατεύθυνση αυτή, επιστήμονες από την Ευρωπαϊκή Βιοτράπεζα Alzheimer & Άνοιας (EADB), με επικεφαλής την Ρουθ Φρίκε – Σμίντ από το τμήμα Κλινικής Βιοχημείας του Πανεπιστημίου της Κοπενχάγης, εκπόνησαν έρευνα με στόχο τον πλήρη διαχωρισμό των πιθανών αιτιολογικών χαρακτηριστικών των τροποποιήσιμων παραγόντων κινδύνου για τη νόσο Alzheimer (AD) τόσο για καλύτερη πρόληψη όσο και για καλύτερο σχεδιασμό νέων φαρμάκων για αντιμετώπιση της άνοιας.
Η ανάλυση των δεδομένων έγινε μεταξύ 12 Απριλίου και 27 Οκτωβρίου 2022 και τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο JAMA.
H έρευνα
Στην μελέτη συμμετείχαν 39.106 ασθενείς με κλινικά διαγνωσμένη νόσο Alzheimer και 401.577 άτομα χωρίς νόσο Alzheimer ως ομάδα ελέγχου.
Η μέση ηλικία για τους συμμετέχοντες με νόσο Alzheimer κυμαινόταν από 72 – 83 έτη και 51 – 80 έτη για την ομάδα ελέγχου. Από τους συμμετέχοντες με νόσο Alzheimer, το 54- 75% ήταν γυναίκες και από την ομάδα ελέγχου, το 48- 60% ήταν γυναίκες.
Πίεση – χοληστερίνη
Οι γενετικά καθορισμένες συγκεντρώσεις HDL χοληστερόλης (λιποπρωτεΐνης υψηλής πυκνότητας ) συσχετίστηκαν με αυξημένες πιθανότητες νόσου Alzheimer κατά 10%.
Γενετικά καθορισμένη υψηλή συστολική αρτηριακή πίεση συσχετίστηκε με αυξημένο κίνδυνο νόσου Alzheimer μετά την προσαρμογή της διαστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 22%.
Σε μια δεύτερη ανάλυση οι πιθανότητες για νόσο Alzheimer ήταν παρόμοιες για την HDL χοληστερόλη κατά 8% και για τη συστολική αρτηριακή πίεση μετά από προσαρμογή για τη διαστολική αρτηριακή πίεση κατά 23%.
Οι εκτιμήσεις για την απολιποπρωτεϊνη 1 το κάπνισμα και τον Δείκτη Μάζας Σώματος δεν κατέληξαν σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα.
Οι υπόλοιποι παράγοντες κινδύνου
Η LDL χοληστερόλη, η απολιποπρωτεΐνη Β, τα τριγλυκερίδια, η κατανάλωση αλκοόλ και ο διαβήτης δεν συνδέθηκαν με την Αλτζχάιμερ με όλες τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για την ανάλυση των δεδομένων.
Γενετική προδιάθεση στην μόρφωση συνδέθηκε με χαμηλότερες πιθανότητες ανάπτυξης άνοιας, όπως επίσης και το κάπνισμα και ο υψηλότερος δείκτης μάζας σώματος, σε ποσοστό από 10% περίπου για την κάθε περίπτωση.
