Ακίνητα: Πολιτικά «παιχνίδια» με το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό εν αναμονή του ΣτΕ

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξέφρασε την πρόθεσή του να προστατεύσει όλες τις οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί νόμιμα μέχρι σήμερα, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων ρυθμίσεων για τη διασφάλιση της ισχύος τους, όπως δήλωσε ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού, Ευθύμιος Μπακογιάννης, στο συνέδριο GreenDealGreece 2024 που διοργανώθηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ).

Ωστόσο, αυτή η διαβεβαίωση, που ίσως καθησυχάζει κάποιους, είναι πιθανό να οδηγήσει σε νέες προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), περιπλέκοντας περαιτέρω την ήδη ευαίσθητη αγορά ακινήτων.

Η απόφαση για την ισχύ των αδειών ανήκει στην αρμοδιότητα της Ολομέλειας του ΣτΕ, η οποία θα εξετάσει το θέμα με βάση τη φάση κατασκευής κάθε κτιρίου.

Η δήλωση του γενικού γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού περί πλήρους προστασίας των οικοδομικών αδειών αποπνέει μια αίσθηση βιασύνης και μοιάζει περισσότερο με πολιτική κίνηση παρά με ουσιαστική λύση στο πρόβλημα.

Ενώ το ζήτημα βρίσκεται στα χέρια της Δικαιοσύνης, η οποία έχει τη μοναδική αρμοδιότητα να αποφασίσει για τη νομιμότητα αυτών των αδειών, η θέση του υπουργείου υποδηλώνει μια προσπάθεια να καθησυχάσει το κοινό αλλά και να ικανοποιήσει επιχειρηματικά συμφέροντα που πιέζουν για διασφάλιση των επενδύσεών τους.

Η κυβέρνηση φαίνεται να προσπαθεί να κερδίσει χρόνο και να αποφύγει πιθανές αντιδράσεις από μεγάλους επενδυτές, οι οποίοι, αν η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ακυρώσει τις άδειές τους, προειδοποιούν ήδη με αγωγές κατά του Δημοσίου για αποζημιώσεις.

Οι οικονομικές απώλειες από αυτές τις αγωγές θα είναι σημαντικές, κάτι που ασκεί επιπλέον πίεση στους κυβερνητικούς παράγοντες να λάβουν θέση που να εξυπηρετεί τα συμφέροντα των μεγάλων παικτών της αγοράς. Χαρακτηριστικά, μεγάλος ευρωπαϊκός όμιλος ακινήτων στην Ελλάδα φέρεται να έχει ήδη ξεκινήσει διερευνητικές ενέργειες για κατάθεση αγωγών εκατομμυρίων ευρώ, στην περίπτωση που οι άδειες ακυρωθούν.

Tοποθετεί τα συμφέροντα των επενδυτών πάνω από την προστασία του δημόσιου συμφέροντος

Η στρατηγική αυτή, ωστόσο, εκθέτει την κυβέρνηση σε κριτική ότι τοποθετεί τα συμφέροντα των επενδυτών πάνω από την προστασία του δημόσιου συμφέροντος και της νομιμότητας, προκαλώντας έντονη δυσαρέσκεια στην κοινωνία. Η θέση του υπουργείου να υπερασπιστεί όλες τις άδειες χωρίς να περιμένει την κρίση της Δικαιοσύνης, είναι όχι μόνο πρόωρη αλλά και δείχνει πολιτικό καιροσκοπισμό που υποσκάπτει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και στη διαφάνεια των διαδικασιών.

Τα παραδείγματα δείχνουν πώς οι «μπόνους» διατάξεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) έχουν οδηγήσει σε αυξήσεις όγκου και επιφάνειας σε περιοχές της Ελλάδας. Σε προάστια και τουριστικές περιοχές όπου η χαμηλή δόμηση ήταν παραδοσιακή, νέες κατασκευές εκμεταλλεύονται τις ευνοϊκές διατάξεις για αυξημένη δόμηση, προκαλώντας αισθητική αλλοίωση και κυκλοφοριακή επιβάρυνση, που πυροδοτούν διαμαρτυρίες των κατοίκων. Στις Κυκλάδες, ξενοδοχειακές μονάδες με μπόνους για πράσινα και τουριστικά καταλύματα ξεπερνούν σε όγκο την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, εντείνοντας ανησυχίες για αισθητική υποβάθμιση και έλλειψη υποδομών.

Στο κέντρο της Αθήνας, συνδυασμοί μπόνους για «πράσινα» κτίρια έχουν οδηγήσει σε υπερμεγέθεις κατασκευές, προκαλώντας σκίαση, αυξημένη θερμοκρασία και πίεση στις ήδη επιβαρυμένες υποδομές. Σε πολλές περιπτώσεις, περιορισμένα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, όπως μικρές πράσινες οροφές ή φωτοβολταϊκά, χρησιμοποιούνται απλώς για την επίτευξη αυξημένης δόμησης, χωρίς ουσιαστικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Επιπλέον, οι ευνοϊκές διατάξεις του ΝΟΚ αυξάνουν την αξία της γης, οδηγώντας σε «φούσκα» στις τιμές και απομακρύνοντας την προσιτή κατοικία από τους πολίτες.

Τέλος, σε παραδοσιακούς οικισμούς, ορισμένοι κατασκευαστές αξιοποιούν νομικά «παραθυράκια» για να υπερβαίνουν τους περιορισμούς δόμησης, αλλοιώνοντας τον χαρακτήρα του τοπίου. Στην ουσία, τα περιβαλλοντικά «μπόνους» χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για την αύξηση του ύψους κτιρίων σε περιοχές με χαρακτηριστικά χαμηλής και παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.