Ο Γεώργιος Μπαμπινιώτης, διακεκριμένος Έλληνας φιλόλογος, γλωσσολόγος, καθηγητής πανεπιστημίου και λεξικογράφος, καθώς και πρώην υπουργός Παιδείας, προχώρησε σε ανάρτηση στο Facebook εκφράζοντας τη δυσαρέσκειά του για τη χρήση του αγγλικού όρου «influencer» στην ελληνική γλώσσα.
Ο κ. Μπαμπινιώτης έγραψε χαρακτηριστικά:
«Γλωσσικά πάει να εξελιχθεί σε. .. ινφλουέντσα!
Επιδραστές, όχι “influencerS”!
Φίλες και φίλοι,
Φτάνει πια με τους influencerS! (προσέξτε τον αγλλικό πληθυντικό, τρομάρα μας!). Άσε που θυμίζει -μακριά από μάς- την ινφλουέντσα, την ισπανική γρίπη!
Επιδραστές είναι οι άνθρωποι και επιδράστριες, αν είναι γυναίκες. Γνωστοί, παραγωγικοί και δημιουργικοί.
Γι’ αυτό και ας αποφύγουμε το επηρεαστές και επηρεάστριες (που θα ήταν μια άλλη απόδοση), γιατί αυτό “επηρεάζεται” ως παράγωγο από την επήρεια που δεν έχει και την καλύτερη φήμη (η επήρεια έχει πάντοτε αρνητικό περιεχόμενο και αναφέρεται στα δυσμενή επακόλουθα που προκαλούνται από ορισμένες ουσίες ή καταστάσεις. “Οδηγούσε υπό την επήρεια αλκοόλ και προκάλεσε ατύχημα” – “Ήμουν ακόμη υπό την επήρεια τής νάρκωσης” – “Η απόφαση ελήφθη βιαστικά, υπό την επήρεια μιας λανθασμένης εντύπωσης”)».
Η ανάρτηση στο Facebook
Η ιστορία της λέξης «influencer»
Σύμφωνα την ιστοσελίδα etymology.net, η λέξη «influencer» προέρχεται από τον Άγγλο φιλόσοφο Henry More, ο οποίος το 1664 χρησιμοποίησε τον όρο για να περιγράψει μια μορφή εξουσίας που επηρεάζεται από το λατινικό ρήμα «influĕre» («εισρέω» ή «επηρεάζω»).
Στη σύγχρονη μορφή του, ο όρος καθιερώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 2000 με την άνοδο των blogs και των ψηφιακών πλατφορμών όπως το MySpace, το YouTube και αργότερα το Instagram.
Οι άνθρωποι που τότε αποκαλούνταν bloggers ή δημιουργοί ψηφιακού περιεχομένου μετεξελίχθηκαν στους σημερινούς «social media influencers», οι οποίοι έχουν τη δύναμη να επηρεάζουν τις αγοραστικές επιλογές και τον τρόπο ζωής των ακολούθων τους, συχνά μέσα από συνεργασίες με brands.
Η εκτόξευση του όρου
Η έναρξη λειτουργίας της πλατφόρμας Vamp το 2015 θεωρείται καθοριστική για τη διάδοση του όρου «influencer» στον χώρο του digital marketing.
Πριν από αυτό, η αγορά ήταν κατακερματισμένη και οι εταιρείες δυσκολεύονταν να εντοπίσουν, να συντονίσουν και να πληρώσουν δημιουργούς περιεχομένου.
Το Vamp δημιούργησε μια πλατφόρμα που συνέδεε άμεσα τα brands με ελεγμένους content creators, διευκολύνοντας τη διαδικασία από την επιλογή συνεργατών έως την έγκριση περιεχομένου και την πληρωμή.
Από τον Σαίξπηρ και τον Ουάιλντ στο Instagram
Η έννοια της επιρροής απασχολούσε τη δημόσια σφαίρα πολύ πριν την εποχή των social media, είχε σχολιάσει σε άρθρο της στο περιοδικό New Yorker η Laurence Scott, συγγραφέας και λέκτορας στο New York University του Λονδίνου.
Όπως αναφέρει, η λέξη «influence» εμφανίζεται σε αρκετά έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, σχεδόν πάντα με αρνητική χροιά.
Για παράδειγμα, στο «Measure for Measure» (Με το Ίδιο Μέτρο), ο Vincentio υποστηρίζει ότι είναι μάταιο να φοβάται κανείς τον θάνατο, αφού η ανθρώπινη ζωή είναι «υποταγμένη σε όλες τις ουράνιες επιρροές» που «κάθε ώρα βασανίζουν» τη γη.
Στο «All’s Well that Ends Well» (Τέλος Καλό, Όλα Καλά), ο στρατιώτης Parolles παροτρύνει τον νεαρό κόμη Bertram να εκμεταλλευτεί τη θέση του στο παλάτι, λέγοντας πως οι αυλικοί εκεί «τρώνε, μιλούν και κινούνται, υπό την επιρροή του πιο αποδεκτού άστρου».
Ο όρος «σταρ», που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα για να δηλώσει κάποιον με μεγάλη επιρροή, φαίνεται να διατηρεί την ίδια εννοιολογική ρίζα.
Αν και η οπτική του Σαίξπηρ μπορεί να μοιάζει παρωχημένη, έχει ανατριχιαστικές ομοιότητες με τη σημερινή πραγματικότητα, όπου η επιρροή στο διαδίκτυο δεν ασκείται πάντοτε από ανθρώπους.
Οι αλγόριθμοι, σχολιάζει η Scott, που επιλέγουν ποια βίντεο θα προβληθούν στο YouTube ή ποια δημοσιεύσεις θα εμφανιστούν στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης λειτουργούν σαν τα σύγχρονα ισοδύναμα των «ουράνιων επιρροών»: απρόβλεπτοι, αόρατοι, μεταβαλλόμενοι.
Ακόμη και οι ίδιοι οι influencer υπόκεινται στις ιδιοτροπίες αυτών των μηχανισμών, σαν να υπηρετούν θεότητες.
Η ιδέα της επιρροής ως υποταγής εντείνεται στο «Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι» του Όσκαρ Ουάιλντ, όπου ο λόρδος Χένρι, παρασύρει τον Ντόριαν με «λανθασμένες, συναρπαστικές, δηλητηριώδεις, απολαυστικές θεωρίες».
Ο ίδιος δηλώνει: «Κάθε επιρροή είναι ανήθικη. […] Να επηρεάζεις ένα άτομο σημαίνει να του δίνεις τη δική σου ψυχή. Δεν σκέφτεται τις φυσικές του σκέψεις, ούτε καίγεται από τα φυσικά του πάθη. Οι αρετές του δεν είναι αληθινές γι’ αυτόν. Οι αμαρτίες του, αν υπάρχουν τέτοια πράγματα όπως οι αμαρτίες, είναι δανεικές».
Για τον Ουάιλντ, λοιπόν, το να επηρεάζεται κανείς σημαίνει να χάνει την αυθεντικότητα και την προσωπική του βούληση, αναφέρει η Scott στο άρθρο της.
