Δέκα χρόνια σε «εκκρεμότητα» η εξόφληση του φόρου κληρονομίας σε είδος
Το νομοθετικό κενό συνεχίζει να προκαλεί σοβαρά προβλήματα στους κληρονόμους που δεν μπορούν να καλύψουν τον φόρο κληρονομίας. Η δυσκολία αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη σε περιπτώσεις όπου τα κληρονομιαία περιουσιακά στοιχεία, κυρίως ακίνητα, έχουν μεγάλη αξία και οι κληρονόμοι δεν διαθέτουν επαρκή ρευστά περιουσιακά στοιχεία για να εξοφλήσουν τον φόρο. Το αδιέξοδο αυτό επιχείρησε να επιλύσει ο νομοθέτης με τον ν. 4261/2014, ο οποίος προβλέπει τη δυνατότητα εξόφλησης του φόρου κληρονομίας μέσω της μεταβίβασης ακινήτου στο Δημόσιο. Συγκεκριμένα, το άρθρο 82 παρ. 6 του ν. 2961/2001, όπως τροποποιήθηκε με τον ν. 4276/2014, ορίζει ότι:
«Με πράξη της φορολογικής διοίκησης επιτρέπεται η εξόφληση του συνόλου ή μέρους οφειλόμενου φόρου κληρονομιάς από τον οφειλέτη, που βρίσκεται σε αδυναμία να τον καταβάλει σε μετρητά, μετά από αίτησή του, με μεταβίβαση στο Ελληνικό Δημόσιο της πλήρους κυριότητας ολόκληρου αξιόλογου ακινήτου, το οποίο βρίσκεται εντός σχεδίου πόλης και δεν βαρύνεται με οποιοδήποτε εμπράγματο δικαίωμα, αγωγή ή άλλο βάρος. Σε καμία περίπτωση δεν αποδίδεται στον οφειλέτη η τυχόν διαφορά μεταξύ της αξίας του ακινήτου, που προσφέρεται και του φόρου κληρονομιάς που οφείλεται. Με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών καθορίζεται η διαδικασία εξόφλησης του φόρου και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου.»
Παρά την πρόβλεψη αυτή, η απαραίτητη Υπουργική Απόφαση δεν εκδόθηκε ποτέ, αφήνοντας την εν λόγω νομοθετική διάταξη ανενεργή. Το Ελληνικό Δημόσιο, παρά τις προτάσεις των παραγωγικών τάξεων και τις εισηγήσεις, δεν δέχθηκε ακίνητα φορολογούμενων έναντι οφειλών, παρατείνοντας το πρόβλημα.
Έτσι, το Συμβούλιο της Επικρατείας, με την απόφαση υπ’ αριθ. ΣτΕ 278/2023, έκρινε ότι το Δημόσιο παρανομεί λόγω της καθυστέρησης στην έκδοση της Υπουργικής Απόφασης. Συνεπεία των ανωτέρω και προς αντιμετώπιση της τρέχουσας παράλειψης, το δικαστήριο διέταξε τις φορολογικές αρχές όπως προβαίνουν στη λήψη απόφασης για κάθε αίτημα εξόφλησης φόρου κληρονομίας µε μεταβίβαση ακινήτου υπέρ του Δημοσίου όσο χρόνο διαρκεί η παράλειψη του υπουργού Οικονομικών για τον πλήρη και λεπτομερή καθορισμό των όρων µμεταβίβασης.
