Η στόχευση των παρεμβάσεων της ΔΕΘ θα αφορά κυρίως σε φορολογικές ελαφρύνσεις για φορολογούμενους μεσαίων εισοδημάτων.
Το οικονομικό πακέτο που πρόκειται να ανακοινώσει ο Πρωθυπουργός στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο αναμένεται να κινηθεί κοντά στα 2 δισ. ευρώ. Η στόχευση των παρεμβάσεων θα αφορά κυρίως σε φορολογικές ελαφρύνσεις για φορολογούμενους μεσαίων εισοδημάτων, σε συνδυασμό με περιορισμένες παρεμβάσεις στον ΕΝΦΙΑ και ενδεχομένως με εφάπαξ ενισχύσεις προς ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Ωστόσο, η δημοσιονομική στόχευση παραβλέπει τη σκληρή πραγματικότητα που αποτυπώνεται στις φορολογικές δηλώσεις της πλειονότητας των Ελλήνων. Τα επίσημα στοιχεία της ΑΑΔΕ για το οικονομικό έτος 2023 αποκαλύπτουν μια κοινωνία όπου πάνω από τα δύο τρίτα των φορολογουμένων επιβιώνουν με εισοδήματα κάτω από 10.000 ευρώ ετησίως, ενώ σχεδόν 9 στους 10 δηλώνουν έως 20.000 ευρώ. Αντί να σχεδιάζονται παρεμβάσεις για αυτούς που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη, το οικονομικό πακέτο της ΔΕΘ θα εστιάζει σε ένα πολύ στενότερο τμήμα του πληθυσμού, αφήνοντας εκτός κάδρου τους οικονομικά ασθενέστερους.
Σύμφωνα με τις έως τώρα πληροφορίες, ο Πρωθυπουργός θα παρουσιάσει ένα πακέτο με επίκεντρο τη μεσαία τάξη και κυρίως τους φορολογούμενους με εισοδήματα από 20.000 έως 50.000 ευρώ. Το δημοσιονομικό περιθώριο προκύπτει από τρεις βασικές πηγές: την υπεραπόδοση του περσινού προϋπολογισμού, τη ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες και τα αυξημένα έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Ωστόσο, ενώ η κυβέρνηση προβλέπει ότι τα έσοδα από περιορισμό της φοροδιαφυγής θα διαμορφώνονται πλέον σταθερά στα 3 δισ. ετησίως, τα χρήματα αυτά φαίνεται να μην διοχετεύονται στη βάση της κοινωνικής πυραμίδας, αλλά στην κορυφή της μεσαίας τάξης, την οποία προφανώς στοχεύει πολιτικά.
Τι αλλάζει στην κλίμακα φορολογίας
Την ίδια στιγμή, η ανακοίνωση πιθανών αλλαγών στην κλίμακα φορολογίας εισοδήματος, μείωσης του δεύτερου συντελεστή από 22% σε 15% ή τιμαριθμοποίησης των φορολογικών κλιμακίων, αφορά αποκλειστικά όσους ξεπερνούν τα 10.000 ευρώ ετησίως, δηλαδή ένα ποσοστό μικρότερο από το 35% του πληθυσμού. Το ίδιο ισχύει για τα σενάρια ελαφρύνσεων στον ΕΝΦΙΑ ή παροχής κινήτρων σε ιδιοκτήτες κλειστών ακινήτων. Αντί να υπάρξει άμεση ενίσχυση των φτωχότερων ή των ενοικιαστών που πλήττονται από την έκρηξη των τιμών, τα μέτρα φαίνεται να αποβλέπουν σε περιορισμένα οφέλη για μια συγκεκριμένη οικονομική ομάδα, αφήνοντας πίσω τους πραγματικά ευάλωτους.
Η φορολογική εικόνα που προκύπτει από τις περσινές δηλώσεις είναι αποκαλυπτική. Το 65,6% των φορολογουμένων δήλωσε ετήσιο εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ, ενώ ποσοστό 87,2% δήλωσε κάτω από 20.000 ευρώ. Την ίδια ώρα, το μεγαλύτερο φορολογικό βάρος επωμίζονται περίπου 1 εκατομμύριο φορολογούμενοι με εισοδήματα μεταξύ 20.000 και 36.000 ευρώ, οι οποίοι πλήρωσαν φόρο άνω των 3,2 δισεκατομμυρίων ευρώ – δηλαδή το 26,5% των συνολικών φόρων φυσικών προσώπων. Αν και αυτή η ομάδα αντιμετωπίζει πράγματι σημαντικές πιέσεις, δεν μπορεί να παραγνωριστεί ότι οι χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι υφίστανται δυσανάλογα μεγάλη επιβάρυνση, κυρίως μέσω της έμμεσης φορολογίας και των τεκμηρίων διαβίωσης.
Η στρέβλωση των τεκμηρίων είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της αστοχίας του υφιστάμενου συστήματος. Το 56% των ελεύθερων επαγγελματιών φορολογήθηκε με βάση τα τεκμήρια, με επίκληση πως η φοροδιαφυγή στις τάξεις τους είναι μεγάλη (κάτι που είναι αναμφίβολο). Το αποτέλεσμα ήταν η επιβολή πρόσθετου φόρου 470 εκατ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι δεκάδες χιλιάδες πολίτες –κυρίως μικρομεσαίοι, επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι με χαμηλά ή μεσαία εισοδήματα– κατέβαλαν μεγαλύτερο φόρο εξαιτίας τεκμαρτών υπολογισμών που αγνοούν την πραγματική φοροδοτική ικανότητα. Άλλωστε για το λόγο αυτό η κυβέρνηση εξετάζει διορθώσεις στην τεκμαρτή φορολόγηση.
Οι στατιστικές της ΑΑΔΕ αποκαλύπτουν επίσης ότι οι δηλώσεις εισοδημάτων παραμένουν συμπιεσμένες: το 34,4% των επαγγελματιών δήλωσε εισόδημα κάτω των 10.000 ευρώ, ενώ το 82% δήλωσε εισόδημα έως 20.000 ευρώ. Ταυτόχρονα, η πλειονότητα των εσόδων από ενοίκια, τόκους και μερίσματα συγκεντρώνεται σε εισοδηματικές κατηγορίες κάτω των 10.000 ευρώ. Αν και αυτά τα στοιχεία αντανακλούν μερικώς και τη φοροδιαφυγή, είναι προφανές ότι η πραγματική εικόνα είναι ακόμη πιο άνιση, και απαιτεί ένα φορολογικό σύστημα που θα ενισχύει την προοδευτικότητα.
