Δωρεές προς το Δημόσιο – Τι αλλάζει σε φορολογία και διαδικασίες – Αναλυτικά παραδείγματα
Με τις νέες ρυθμίσεις, καθιερώνεται το Εθνικό Μητρώο Ευεργετών και Δωρητών.
Σε παρεμβάσεις ουσίας για τη διευκόλυνση των δωρεών προς το Δημόσιο προχωρά η κυβέρνηση, επιχειρώντας να αντιμετωπίσει τη γραφειοκρατία που μέχρι σήμερα αποθάρρυνε τους υποψήφιους δωρητές. Με τις αλλαγές, η κυβέρνηση επιδιώκει να καταστήσει τις δωρεές προς το Δημόσιο πιο προσιτές και διαφανείς, ενισχύοντας την αξιοπιστία της διαδικασίας, με στόχο την ταχύτερη κάλυψη κοινωνικών και αναπτυξιακών αναγκών.
Με τις νέες ρυθμίσεις, καθιερώνεται το Εθνικό Μητρώο Ευεργετών και Δωρητών, το οποίο θα λειτουργήσει μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας, επιτρέποντας τη γρήγορη και διαφανή διαχείριση των δωρεών.
Το νέο σύστημα εξαλείφει τα πολλαπλά στάδια έγκρισης, καθώς η αποδοχή της δωρεάς θα γίνεται αποκλειστικά από τον δωρεοδόχο φορέα, χωρίς να απαιτείται η παρέμβαση του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Επιπλέον, η διαδικασία γίνεται πιο διαφανής, καθώς οι ανάγκες του Δημοσίου θα είναι διαθέσιμες στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, επιτρέποντας στους ενδιαφερόμενους δωρητές να γνωρίζουν σε ποιους τομείς χρειάζονται ενίσχυση.
Η νέα πλατφόρμα θα παρέχει πλήρη υποστήριξη στους δωρητές, διευκολύνοντας τη διαδικασία αποδοχής και υλοποίησης των δωρεών. Οι ενδιαφερόμενοι θα έχουν πρόσβαση σε πρότυπες συμβάσεις για αγαθά, υπηρεσίες και έργα, επιταχύνοντας έτσι τη νομική διεκπεραίωση. Παράλληλα, ρυθμίζεται το νομικό πλαίσιο για τις χρηματικές δωρεές που αφορούν την προμήθεια συγκεκριμένων αγαθών ή έργων, ενώ δίνεται η δυνατότητα στους δωρητές να καθορίζουν τη διαδικασία επιλογής αναδόχου, όταν η δωρεά καλύπτει τουλάχιστον το 75% του κόστους.
Για τη διαφάνεια του συστήματος, προβλέπεται η δυνατότητα δημόσιας αναγνώρισης των δωρητών, χωρίς όμως να επιτρέπεται η εμπορική διαφήμιση των προϊόντων τους. Στο τέλος κάθε έτους θα εκδίδεται ανακοίνωση με τις δωρεές και τα ονόματα των ευεργετών. Εξαίρεση από τη δημόσια καταγραφή θα υπάρχει για ειδικές περιπτώσεις, όπως οι δωρεές προς το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, όπου απαιτείται τήρηση απορρήτου.
Ακόμη, ενισχύεται η εποπτεία των δωρεών, καθώς η Αρχή Καταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες θα έχει πλήρη και διαρκή πρόσβαση στα στοιχεία της πλατφόρμας. Επιπλέον, οι δωρεές άνω των 500.000 ευρώ θα παρακολουθούνται αυτόματα, εξασφαλίζοντας την πρόληψη παράνομων χρηματοδοτήσεων.
Σύμφωνα με τις διατάξεις του προτεινόμενου σχεδίου νόμου, καταργείται σταδιακά ο φόρος εισοδήματος ύψους 22% για τα ιδρύματα και τα κληροδοτήματα που είναι εγγεγραμμένα ως ενεργά στο μητρώο κληροδοτημάτων. Η μείωση θα γίνει σε δύο φάσεις: το 2026 ο φόρος θα μειωθεί κατά 50%, ενώ το 2027 θα καταργηθεί πλήρως.
Παράλληλα, το σχέδιο νόμου καταργεί τον φόρο δωρεάς 0,5% για τις δωρεές προς κοινωφελή ιδρύματα, ενισχύοντας έτσι την οικονομική τους βιωσιμότητα. Επιπλέον, διευρύνεται η δυνατότητα έκπτωσης των δωρεών από το φορολογητέο εισόδημα των νομικών προσώπων – δωρητών. Μέχρι σήμερα, η έκπτωση ισχύει για τις δωρεές προς το Δημόσιο, ωστόσο με τις νέες ρυθμίσεις θα καλύπτει και τις δωρεές προς τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου – ιδρύματα.
Μία ακόμα σημαντική αλλαγή αφορά τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) στις δωρεές. Πλέον, η απαλλαγή από τον ΦΠΑ θα ισχύει αυτόματα με την κατάρτιση της σύμβασης δωρεάς, χωρίς να απαιτείται ειδική έγκριση από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Παράλληλα, το νομοσχέδιο εισάγει αυστηρότερες ρυθμίσεις για τη διαχείριση των ιδρυμάτων. Συγκεκριμένα, απαγορεύεται η σύναψη συμβάσεων με πρόσωπα που διοικούν το ίδρυμα ή διαχειρίζονται την περιουσία του, καθώς και με τους συζύγους και τους συγγενείς τους, εκτός αν η συστατική πράξη του ιδρύματος προβλέπει διαφορετικά. Επιπλέον, εισάγονται τεκμήρια που θα επιτρέπουν στις αρχές να διαπιστώνουν αν ένα ίδρυμα δεν εξυπηρετεί κοινωφελείς σκοπούς, αλλά λειτουργεί ως όχημα φοροδιαφυγής. Στα κριτήρια περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, το ποσοστό των εσόδων που κατευθύνεται σε διοικητικές δαπάνες και η χρήση ακινήτων ή πολυτελών οχημάτων από ιδρυτές και συγγενείς τους.
Παραδείγματα
-Ένας ιδιώτης ή μια εταιρεία που επιθυμούσε να δωρίσει έναν αξονικό τομογράφο σε δημόσιο νοσοκομείο έπρεπε μέχρι πρόσφατα να περάσει από ένα πολύπλοκο σύστημα εγκρίσεων, το οποίο περιλάμβανε αποδοχή από το νοσοκομείο, έγκριση από το Υπουργείο Υγείας, γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Κοινωφελών Περιουσιών και τελική έγκριση από το υπουργείο Οικονομικών. Επιπλέον, ακόμα και αν ο δωρητής είχε προτείνει συγκεκριμένο προμηθευτή, η διαδικασία προμήθειας γινόταν μέσω διαγωνισμού, προκαλώντας καθυστερήσεις που μπορούσαν να ξεπεράσουν τον έναν χρόνο. Με το νέο πλαίσιο, η δωρεά υποβάλλεται ηλεκτρονικά, το νοσοκομείο την εγκρίνει χωρίς παρεμβάσεις άλλων φορέων και ο δωρητής μπορεί να επιλέξει τον προμηθευτή, εφόσον καλύπτει τουλάχιστον το 75% της αξίας. Η παράδοση του εξοπλισμού πλέον ολοκληρώνεται σε λίγες εβδομάδες αντί για μήνες ή χρόνια, ενώ ο δωρητής λαμβάνει δημόσια αναγνώριση μέσω σχετικής πινακίδας ή αναφοράς στην ιστοσελίδα του νοσοκομείου.
-Οι ιδιώτες που επιθυμούσαν να χρηματοδοτήσουν την ανακαίνιση ενός σχολικού κτιρίου αντιμετώπιζαν σημαντικές καθυστερήσεις, καθώς η διαδικασία απαιτούσε εγκρίσεις από το σχολείο, τον δήμο, το υπουργείο Παιδείας και το υπουργείο Οικονομικών. Η επιλογή εργολάβου έπρεπε να γίνει μέσω διαγωνιστικής διαδικασίας, ακόμα και αν ο δωρητής είχε συγκεκριμένο προτιμώμενο συνεργάτη, με αποτέλεσμα η έναρξη των εργασιών να καθυστερεί από έναν έως δύο χρόνια. Με τις νέες ρυθμίσεις, η δωρεά δηλώνεται άμεσα μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας και ο δωρητής έχει τη δυνατότητα να επιλέξει τον ανάδοχο, εφόσον χρηματοδοτεί πάνω από το 75% του έργου. Το έργο μπορεί να ξεκινήσει μέσα σε λίγους μήνες, χωρίς εμπλοκή πολλαπλών υπουργείων, ενώ ο δωρητής λαμβάνει δημόσια αναγνώριση για τη συμβολή του.
-Μέχρι σήμερα, ένα ίδρυμα με ετήσια έσοδα 100.000 ευρώ από ενοίκια και επενδύσεις κατέβαλε φόρο εισοδήματος 22%, δηλαδή 22.000 ευρώ. Με την εφαρμογή των νέων ρυθμίσεων, ο φόρος μειώνεται στο μισό το 2026 και καταργείται πλήρως το 2027, δίνοντας έτσι μεγαλύτερη οικονομική ευχέρεια στα ιδρύματα να επενδύσουν στους σκοπούς τους.
-Μέχρι πρότινος, ένας πολίτης που δώριζε 1.000.000 ευρώ σε ένα ίδρυμα όφειλε να καταβάλει φόρο δωρεάς 0,5%, δηλαδή 5.000 ευρώ. Πλέον, με την αλλαγή του νόμου, ο δωρητής δεν επιβαρύνεται με επιπλέον ποσά, και το ίδρυμα λαμβάνει το σύνολο της δωρεάς.
-Μέχρι σήμερα, αν μια εταιρεία έκανε δωρεά 50.000 ευρώ στο Δημόσιο, μπορούσε να αφαιρέσει το ποσό αυτό από τη φορολογική της βάση, αλλά αν η δωρεά κατευθυνόταν σε ένα κοινωφελές ίδρυμα, δεν απολάμβανε την ίδια φορολογική ελάφρυνση. Με τη νέα ρύθμιση, η εταιρεία θα μπορεί να εκπέσει το ποσό ανεξάρτητα από τον αποδέκτη της δωρεάς, διευκολύνοντας έτσι τη χρηματοδότηση κοινωφελών δράσεων.
-Μέχρι τώρα, αν ένας επιχειρηματίας δώριζε εξοπλισμό αξίας 100.000 ευρώ σε ένα ίδρυμα, έπρεπε να περιμένει έγκριση από το υπουργείο Οικονομικών για να απαλλαγεί από τον αναλογούντα ΦΠΑ, ύψους 24.000 ευρώ. Με το νέο καθεστώς, η απαλλαγή θα ισχύει αυτόματα με την υπογραφή της σύμβασης δωρεάς, περιορίζοντας τις χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες.
