Εμπόδια για τους καταναλωτές στην ψηφιακή αγορά της ΕΕ – Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Η διαφορετική προσέγγιση στα κράτη μέλη όχι μόνο δυσχεραίνει την αποτελεσματική επιβολή του κανονισμού, αλλά δημιουργεί και άνισους όρους ανταγωνισμού, πλήττοντας την ενιαία αγορά.
Ο γεωγραφικός αποκλεισμός, που περιορίζει την πρόσβαση των καταναλωτών σε αγαθά και υπηρεσίες μέσω διαδικτύου εντός της ΕΕ, παραμένει πρόβλημα παρά τον ευρωπαϊκό κανονισμό του 2018. Σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ), οι διακρίσεις βάσει ιθαγένειας ή τόπου διαμονής εξακολουθούν να υφίστανται, με σημαντικές αδυναμίες στην εφαρμογή των κανόνων. Η Ελλάδα, ως κράτος μέλος, έχει συμμετάσχει ενεργά στην προσπάθεια εξάλειψης αυτών των φραγμών, ωστόσο προκλήσεις, όπως το κόστος συμμόρφωσης παραμένουν.
Η πρακτική του γεωγραφικού αποκλεισμού συνίσταται, μεταξύ άλλων, στον αποκλεισμό ή στον περιορισμό πρόσβασης καταναλωτών από άλλες χώρες της ΕΕ σε διαδικτυακές πλατφόρμες ή στην εφαρμογή διαφορετικών όρων για αγορές και υπηρεσίες. Ο κανονισμός αναγνωρίζει ότι, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, τέτοιες πρακτικές μπορεί να δικαιολογούνται – για παράδειγμα, λόγω διαφορών στις νομικές απαιτήσεις μεταξύ κρατών μελών ή όταν οι έμποροι επιλέγουν να μην εξυπηρετούν πελάτες από άλλα κράτη. Ωστόσο, όταν δεν συντρέχουν τέτοιοι λόγοι, οι σχετικοί περιορισμοί απαγορεύονται από την ΕΕ.
Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου επισημαίνει αδυναμίες στην πρακτική εφαρμογή του κανονισμού, οι οποίες δημιουργούν εμπόδια στην ψηφιακή ενιαία αγορά της ΕΕ. Οι καταναλωτές, όπως διαπιστώνεται, συχνά δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, ούτε τους φορείς υποστήριξης που μπορούν να απευθυνθούν σε περιπτώσεις διαφωνιών, ειδικά όταν οι εμπλεκόμενοι έμποροι προέρχονται από τρίτες χώρες.
Παράλληλα, σημαντικές διαφορές παρατηρούνται στους τρόπους επιβολής του κανονισμού μεταξύ των κρατών μελών. Η έλλειψη σαφήνειας στους κανόνες περί δικαιοδοσίας –δηλαδή ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την επιβολή κυρώσεων– περιπλέκει την εφαρμογή των κυρώσεων, οι οποίες επίσης διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό: από ελάχιστα πρόστιμα των 26 ευρώ έως και εκατομμύρια ευρώ, ανάλογα με το κράτος.
Η διαφορετική προσέγγιση στα κράτη μέλη όχι μόνο δυσχεραίνει την αποτελεσματική επιβολή του κανονισμού, αλλά δημιουργεί και άνισους όρους ανταγωνισμού, πλήττοντας την ενιαία αγορά.
Η Ελλάδα υπήρξε μία από τις χώρες που αξιολογήθηκαν για την εφαρμογή του κανονισμού. Οι ελληνικές αρχές συμμετείχαν ενεργά στην υλοποίησή του, συνεργαζόμενες με ευρωπαϊκούς φορείς για την ενημέρωση και υποστήριξη των καταναλωτών, ειδικά για διαδικτυακές αγορές. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτών διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην επίλυση διαφορών.
Ωστόσο, σύμφωνα με την έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου οι προκλήσεις παραμένουν. Οι ελληνικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν υψηλά κόστη συμμόρφωσης στις απαιτήσεις διασυνοριακού εμπορίου, όπως οι φορολογικές διαφοροποιήσεις και οι απαιτήσεις παράδοσης. Επιπλέον, οι δυνατότητες υποστήριξης για επιχειρήσεις σε συναλλαγές B2B είναι περιορισμένες.
