Το μέτρο έρχεται σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα κατατάσσεται προτελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τη φορολογική και κοινωνική στήριξη των οικογενειών με παιδιά, ξεπερνώντας μόνο τη Βουλγαρία.
Σε μία προσπάθεια να απαντήσει στη συνεχιζόμενη δημογραφική κρίση και την ασθενική στήριξη των οικογενειών, η κυβέρνηση σχεδιάζει την αύξηση της έκπτωσης φόρου για τα παιδιά από την 1η Ιανουαρίου 2026.
Το μέτρο έρχεται σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα κατατάσσεται προτελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τη φορολογική και κοινωνική στήριξη των οικογενειών με παιδιά, ξεπερνώντας μόνο τη Βουλγαρία. Ωστόσο, η απουσία τιμαριθμικής προσαρμογής της φορολογικής κλίμακας δημιουργεί έναν παράδοξο μηχανισμό: την ίδια ώρα που δίνεται φορολογική ελάφρυνση στις οικογένειες, ένα παράλληλο σύστημα έμμεσης φορολογίας αφαιρεί σταδιακά μέρος αυτού του οφέλους.
Η αύξηση της έκπτωσης φόρου για οικογένειες με παιδιά επιχειρεί να ενισχύσει άμεσα το διαθέσιμο εισόδημα, κυρίως για τους χαμηλόμισθους.
- Σήμερα, η έκπτωση για έναν φορολογούμενο χωρίς παιδιά ανέρχεται σε 777 ευρώ και για έναν με ένα παιδί σε 900 ευρώ.
- Η διαφορά, μόλις 123 ευρώ ετησίως ή 8,8 ευρώ μηνιαίως, θεωρείται αμελητέα και ανεπαρκής για να λειτουργήσει ως δημογραφικό κίνητρο.
Η κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας την υστέρηση έναντι των ευρωπαϊκών πρακτικών, σχεδιάζει να αυξήσει αυτή την έκπτωση, παρέχοντας στοχευμένη φορολογική ανάσα στις οικογένειες, σε συνδυασμό με μελλοντική αναθεώρηση του επιδόματος τέκνων.
Η στόχευση είναι σαφής: να ενισχυθεί το εισόδημα των μισθωτών με παιδιά, σε μια περίοδο όπου οι γεννήσεις υποχωρούν συνεχώς και τα προστατευόμενα τέκνα εμφανίζονται σε μόλις 1,3 εκατομμύρια από τις συνολικά 6,7 εκατομμύρια φορολογικές δηλώσεις. Ενδεικτικά, το 2014 οι φορολογούμενοι με παιδιά αντιπροσώπευαν το 23,2% του συνόλου, ενώ σήμερα έχουν περιοριστεί στο 19,1%. Παράλληλα, και ο αριθμός των δικαιούχων του επιδόματος τέκνων φθίνει, με τις φετινές αιτήσεις να υπολογίζεται ότι θα πέσουν για πρώτη φορά κάτω από τις 500.000.
Όμως, η αύξηση της έκπτωσης φόρου για τα παιδιά, όσο αναγκαία κι αν είναι, έρχεται σε ένα πλαίσιο που παραμένει στατικό όσον αφορά την τιμαριθμοποίηση των φορολογικών κλιμακίων. Αυτό σημαίνει πως, ενώ το κράτος ελαφρύνει την οικογένεια μέσω της έκπτωσης, παράλληλα αυξάνει τη φορολογική επιβάρυνση μέσω της μη αναπροσαρμογής της φορολογικής κλίμακας με βάση τον πληθωρισμό.
Η μελέτη της Eurobank που δημοσιοποιήθηκε προ ημερών είναι αποκαλυπτική: περίπου το 37% της αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης κατά την περίοδο 2021–2023 οφείλεται αποκλειστικά στη μη τιμαριθμοποίηση. Αν τα κλιμάκια είχαν προσαρμοστεί, οι μισθωτοί στα μεσαία και υψηλότερα μεσαία εισοδηματικά στρώματα θα πλήρωναν έως και 32% λιγότερο φόρο.
Η επίδραση αυτού του φαινομένου είναι άνιση και ιδιαίτερα επιβαρυντική για τη μεσαία τάξη, η οποία έχει ήδη επωμιστεί μεγάλο φορολογικό βάρος από την περίοδο των μνημονίων. Μισθωτοί και συνταξιούχοι μετακινούνται σε υψηλότερα φορολογικά κλιμάκια ακόμη και όταν οι μισθολογικές αυξήσεις που λαμβάνουν απλώς καλύπτουν τον πληθωρισμό. Το φαινόμενο γνωστό ως «bracket creep» λειτουργεί ως αθόρυβος μηχανισμός αύξησης φόρων, υπονομεύοντας την αγοραστική δύναμη των πολιτών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η αύξηση της έκπτωσης φόρου για τα παιδιά λειτουργεί σχεδόν ως «αντισταθμιστικό» μέτρο απέναντι στην αυξημένη φορολόγηση που προκαλείται από την αδράνεια του φορολογικού συστήματος. Αντί να αποτελεί δομική ελάφρυνση, έρχεται να επιδιορθώσει μια άλλη στρέβλωση που το ίδιο το σύστημα παράγει. Και ενώ η κυβέρνηση απορρίπτει προς το παρόν την πλήρη τιμαριθμοποίηση λόγω του υψηλού δημοσιονομικού κόστους, υπολογιζόμενο στο 0,4% του ΑΕΠ, η διατήρηση αυτής της πολιτικής επιλογής περιορίζει την αποτελεσματικότητα οποιασδήποτε φορολογικής παρέμβασης υπέρ της οικογένειας.
