Έναν πλήρη οδηγό άσκησης του εκλογικού δικαιώματος εξέδωσε το Υπουργείο Εσωτερικών, με 20 ερωτήσεις – απαντήσεις, ενόψει των εθνικών εκλογών της Κυριακής 25 Ιουνίου 2023.
Λιγότερο από δύο 24ωρα μας χωρίζουν από το άνοιγμα της κάλπης για τις βουλευτικές εκλογές της Κυριακής. Το Υπουργείο Εσωτερικών έναν «οδηγό» με 20 ερωτήσεις μέσα από τις οποίες παίρνουμε απαντήσεις για το πώς θα ασκήσουμε το εκλογικό μας δικαίωμα. Ακολουθούν οι 20 ερωτοαπαντήσεις του ΥΠΕΣ για τις εκλογές 2023:
1. Πότε και για ποιες εκλογές ψηφίζουμε;
Οι προσεχείς βουλευτικές εκλογές θα διεξαχθούν την Κυριακή 25 Ιουνίου 2023. Η ψηφοφορία διαρκεί από τις 7:00 το πρωί έως τις 19.00 το απόγευμα.
2. Με ποιο εκλογικό σύστημα ψηφίζουμε;
Οι βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 θα διεξαχθούν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής, εν αντιθέσει με εκείνες της 21ης Μαΐου που διεξήχθησαν με το σύστημα της απλής αναλογικής.
3. Η ψήφος είναι υποχρεωτική;
Η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος σύμφωνα με την εκλογική νομοθεσία είναι υποχρεωτική.
4. Ποιοι απαλλάσσονται από την υποχρέωση άσκησης του εκλογικού τους δικαιώματος;
Από την υποχρεωτική άσκηση του εκλογικού δικαιώματος απαλλάσσονται νόμιμα όσοι την ημέρα της ψηφοφορίας θα βρίσκονται στο εξωτερικό και όσοι έχουν υπερβεί το 70ό έτος της ηλικίας τους. Επίσης οι εκλογείς που έχουν εγγραφεί στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους ετεροδημοτών, αλλά δεν κατέστη δυνατή η σύσταση ειδικού εκλογικού τμήματος ετεροδημοτών, λόγω μη συμπλήρωσης σε όλη την εφετειακή περιφέρεια του αριθμού των σαράντα (40) τουλάχιστον ετεροδημοτών εκλογέων της ίδιας βασικής εκλογικής περιφέρειας (άρθρο 96, παρ. 1 του π.δ. 26/2012).
5. Πώς θα μάθω πού ψηφίζω; Θα είναι το ίδιο εκλογικό τμήμα όπου ψήφισα στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023;
Επειδή είναι πιθανό να υπάρξουν μεταβολές στα εκλογικά τμήματα, συνιστάται ισχυρά σε όλους τους εκλογείς να αναζητήσουν πού ψηφίζουν:
• Μέσω της ιστοσελίδας του υπουργείου Εσωτερικών www.ypes.gr «Μάθε πού Ψηφίζεις»
• Καλώντας στο Τηλεφωνικό Κέντρο της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Υπουργείου Εσωτερικών και στους αριθμούς 213 136 1500 και 2131313800 καθημερινά από τις 08:00 έως 20:00. Το Σάββατο 24 και την Κυριακή 25 Ιουνίου το τηλεφωνικό κέντρο θα λειτουργήσει σε 24ωρη βάση.
Προσοχή: Για τη διευκόλυνση των εκλογέων, προτείνεται πρώτα η χρήση της διαδικτυακής εφαρμογής στο www.ypes.gr «Μάθε που ψηφίζεις» και μόνο στην περίπτωση που αντιμετωπίσουν δυσκολία να επικοινωνήσουν τηλεφωνικά με την υπηρεσία ενημέρωσης των πολιτών, ώστε να ενημερωθούν για το εκλογικό τμήμα που ψηφίζουν.
6. Με τι έγγραφα ψηφίζω; Τι κάνω αν έχω χάσει την αστυνομική μου ταυτότητα;
Μπορείτε να ψηφίσετε με την αστυνομική ταυτότητα, το διαβατήριό σας, την άδεια οδήγησης ή το ατομικό βιβλιάριο υγείας όλων των ασφαλιστικών ταμείων που έχουν εκδοθεί από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές. Η «κομμένη» ταυτότητα είναι αποδεκτή. Εάν έχουν αλλάξει τα προσωπικά σας στοιχεία (π.χ. μεταβολή επωνύμου λόγω διαζυγίου), θα πρέπει να προσκομίσετε τα σχετικά δικαιολογητικά. Στρατιωτικοί και υπηρετούντες στα σώματα ασφαλείας χρησιμοποιούν την υπηρεσιακή τους ταυτότητα.
7. Μπορώ να ψηφίσω με ψηφιακή ταυτότητα;
Ναι. Η αναγνώριση των εκλογέων μπορεί να γίνει και με χρήση της ψηφιακής ταυτότητας από την εφαρμογή Gov.gr wallet. Εκεί οι επιλογές είναι δυο:
α) Να πατήσει κανείς το κουμπί quick scan και να επιδείξει τον κωδικό QR στον δικαστικό αντιπρόσωπο,
β) Να πατήσει κανείς το κουμπί «Προβολή QR κωδικού» και μετά την επίδειξη του κωδικού QR στο δικαστικό αντιπρόσωπο να δώσει και τον πρόσθετο κωδικό που θα έχει λάβει μέσω της εφαρμογής.
Και οι δυο επιλογές είναι ισοδύναμες ως προς την εκλογική διαδικασία, με την πρώτη να θεωρείται ευκολότερη.
8. Είμαι ετεροδημότης. Μπορώ να ψηφίσω στον τόπο διαμονής μου;
Οι ετεροδημότες εκλογείς ασκούν το εκλογικό τους δικαίωμα στον τόπο διαμονής τους, σε ειδικά εκλογικά τμήματα ετεροδημοτών, όπως έχουν καθοριστεί. Για τις εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023, μπορούν να ψηφίσουν στον Δήμο διαμονής τους όσοι έχουν υποβάλει αίτηση στον αρμόδιο Δήμο και έχει διεκπεραιωθεί από αυτόν το αργότερο έως και την 30ή Απριλίου 2023. Αίτηση που δεν διεκπεραιώθηκε έως τη συγκεκριμένη ημερομηνία, δε λαμβάνεται υπόψη για την επικείμενη εκλογική διαδικασία. Σε κάθε περίπτωση, οι εκλογείς μπορούν να μάθουν σε ποιο εκλογικό τμήμα ετεροδημοτών θα ψηφίσουν, μέσω της ιστοσελίδας www.ypes.gr «Μάθε πού Ψηφίζεις».
9. Πώς ψηφίζω βουλευτές;
Οι εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 θα πραγματοποιηθούν με δεσμευμένο συνδυασμό (λίστα) και όχι με σταυρό προτίμησης. Με αυτή τη διαδικασία, οι βουλευτές εκλέγονται βάσει της σειράς κατάταξης τους στο ψηφοδέλτιο κάθε εκλογικής περιφέρειας, η οποία καθορίζεται από τα εκάστοτε κομματικά επιτελεία. Ως εκ τούτου, ΔΕΝ βάζουμε σταυρό στα ψηφοδέλτια των κομμάτων. Εξάλλου, στα παραβάν των εκλογικών τμημάτων που θα δημιουργηθούν δεν θα υπάρχει στιλό.
10. Τα ψηφοδέλτια που χρησιμοποιήθηκαν στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 παραμένουν σε ισχύ;
Όχι. Οι βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 θα διεξαχθούν με νέα ψηφοδέλτια, τα οποία θα τυπωθούν βάσει όσων ορίζει ο ισχύων νόμος. Ως εκ τούτου, ψηφοδέλτια που αφορούσαν στις εκλογές της 21ης Μαΐου 2023 και για οποιοδήποτε λόγο παρέμειναν στην κυριότητα των ψηφοφόρων καθίστανται άκυρα και δεν δύνανται να χρησιμοποιηθούν.
11. Τι να κάνω αν δεν βρίσκω το όνομά μου στους εκλογικούς καταλόγους;
Αν δεν βρείτε το όνομά σας στους εκλογικούς καταλόγους απευθυνθείτε στο Δήμο, στα δημοτολόγια του οποίου είστε εγγεγραμμένοι, μέχρι και το πέρας της ψηφοφορίας.
12. Ανακάλυψα ότι είμαι διπλοεγγεγραμμένος. Τι κάνω;
Είστε εγγεγραμμένος στα δημοτολόγια δύο ή περισσοτέρων δήμων. Για τις βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιουνίου, οφείλετε να ψηφίσετε στο δήμο της νόμιμης εγγραφής σας η οποία εξακριβώνεται κατόπιν επικοινωνίας σας με τους οικείους δήμους. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος θα σας καλέσει να υπογράψετε υπεύθυνη δήλωση ότι γνωρίζετε πως είστε διπλοεγγεγραμμένος και δεν ψηφίσατε ούτε και θα ψηφίσετε αλλού. Αυτές οι δηλώσεις θα συγκεντρωθούν στο Υπουργείο Εσωτερικών και θα διασταυρωθούν. Με αυτήν τη διαδικασία διασφαλίζεται το κύρος των εκλογών. Ας μην ξεχνάμε ότι η διπλοψηφία απαγορεύεται και τιμωρείται αυστηρά.
13. Υπάρχουν διευκολύνσεις για ψηφοφόρους ΑμεΑ;
Οι ψηφοφόροι με αναπηρία ψηφίζουν κατ’ απόλυτη προτεραιότητα. Επιπλέον προβλέπεται η διαμόρφωση χώρου υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα για τα εκλογικά τμήματα που δεν βρίσκονται σε ισόγειο όροφο και δεν πληρούν τα κριτήρια προσβασιμότητας Ατόμων με Αναπηρία (Α.μεΑ.). Στον χώρο εντός του διαχωριστικού ψηφοφορίας για την επιλογή του ψηφοδελτίου, αποκλειστική πρόσβαση, εφόσον είναι αναγκαίο, εκτός από τον εκλογέα, έχουν: α) ο δικαστικός αντιπρόσωπος και β) τυχόν συνοδός του εκλογέα, με την ευθύνη και την παρουσία του δικαστικού αντιπροσώπου. Ο δικαστικός αντιπρόσωπος βοηθά στην έκφραση της επιθυμίας του εκλογέα με την απαιτούμενη διακριτικότητα και εχεμύθεια για την τήρηση της μυστικότητας της ψήφου. Στο κατάστημα ψηφοφορίας και στον χώρο υποδοχής και υποστήριξης εκλογέων με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα επιτρέπεται η είσοδος σκύλων βοηθείας (οδηγών) ατόμων με αναπηρία.
14. Είμαι Έλληνας που διαμένει ή θα βρίσκεται στο εξωτερικό την Κυριακή 25 Ιουνίου 2023. Μπορώ να ψηφίσω;
Οι Έλληνες του εξωτερικού μπορούν να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους εφόσον η αίτηση για εγγραφή στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους έχει υποβληθεί στη σχετική πλατφόρμα του Υπουργείου Εσωτερικών (https:/apodimoi.gov.gr) έως και την Τετάρτη 17 Μαΐου 2023. Διευκρινίζεται πως για την έγκριση της αίτησης εφαρμόζονται τα κριτήρια όπως ορίζονται από τον ισχύοντα νόμο.
15. Στις προηγούμενες εκλογές ψήφισα στο εξωτερικό, αλλά την 25η Ιουνίου 2023 θα βρίσκομαι στην Ελλάδα. Θα μπορέσω να ψηφίσω;
Η καταληκτική ημερομηνία υποβολής αίτησης για αναστολή της εγγραφής στους ειδικούς εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού ήταν η Παρασκευή 26 Μαΐου 2023. Οποιαδήποτε αίτηση υπεβλήθη μετά τη συγκεκριμένη ημερομηνία δεν θα ληφθεί υπόψη για την επικείμενη εκλογική διαδικασία.
16. Σε ποια ηλικία αποκτάται το δικαίωμα της ψήφου;
Στην Ελλάδα, δικαίωμα ψήφου έχουν όλοι όσοι συμπληρώνουν το 17ο έτος της ηλικίας τους κατά το έτος των εκλογών. Άρα για τις Εκλογές του 2023, μπορούν να ψηφίσουν όσοι έχουν γεννηθεί από 1/1/2006 μέχρι και 31/12/2006.
17. Ποιοι στερούνται του δικαιώματος αυτού;
Όσοι διατελούν, σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα σε πλήρη στερητική δικαστική συμπαράσταση. Όσοι το στερήθηκαν λόγω αμετάκλητης ποινικής καταδίκης, σε κάποιο από τα εγκλήματα που ορίζονται από τον ποινικό και στρατιωτικό ποινικό κώδικα, για όσο χρόνο διαρκεί αυτή η στέρηση.
18. Τι να κάνω αν τα στοιχεία μου στους εκλογικούς καταλόγους είναι διαφορετικά από αυτά της ταυτότητάς μου;
Εξαρτάται από τις διαφορές. Αν είναι ουσιώδεις, μπορεί να απαιτηθεί να προμηθευτείτε από το δήμο σας πιστοποιητικό ταυτοπροσωπίας. Καλό είναι να εφοδιαστείτε με αυτό έγκαιρα για να αποφύγετε τις ταλαιπωρίες της τελευταίας στιγμής.
19. Πόσες ημέρες εκλογική άδεια δικαιούμαι, με βάση τη χιλιομετρική απόσταση της περιοχής όπου ψηφίζω;
Όσοι εργάζονται 5 ημέρες δικαιούνται:
• Αυτοί που θα μετακινηθούν από 200-400 χλμ, 1 εργάσιμη ημέρα
• Αυτοί που θα μετακινηθούν από 401 χλμ και άνω, 2 εργάσιμες ημέρες, εφόσον κινηθούν εξ ολοκλήρου οδικώς με βάση την υπεύθυνη δήλωσή τους
Όσοι εργάζονται 6 ημέρες δικαιούνται:
• Αυτοί που θα μετακινηθούν από 100-200 χλμ, 1 εργάσιμη ημέρα
• Αυτοί που θα μετακινηθούν από 201-400 χλμ, 2 εργάσιμες ημέρες
• Αυτοί που θα μετακινηθούν από 401 χλμ και άνω, 3 εργάσιμες ημέρες
Και για τις δύο παραπάνω περιπτώσεις, όσοι μετακινηθούν σε νησιά για τα οποία δεν υπάρχει πρόσβαση, ο αριθμός ημερών άδειας θα εξετάζεται κατά περίπτωση, ανάλογα με την απόσταση και τις ειδικές συνθήκες μετακίνησης, χωρίς η άδεια αυτή να υπερβαίνει τις 3 εργάσιμες ημέρες.
20. Πώς ψηφίζουμε
Οι εκλογείς προσέρχονται στο κατάστημα της ψηφοφορίας και παρουσιάζονται στην εφορευτική επιτροπή, η οποία αναγνωρίζει την ταυτότητά τους και επαληθεύει την εγγραφή τους στον εκλογικό κατάλογο. Οι εκλογείς μπαίνουν στο κατάστημα της ψηφοφορίας ένας – ένας ή σε ολιγάριθμες ομάδες, με τη σειρά της προσέλευσής τους και όπως ειδικότερα καθορίζει κάθε εφορευτική επιτροπή.
Η αναγνώριση των εκλογέων για την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος γίνεται με βάση την αστυνομική τους ταυτότητα, είτε σε φυσική, είτε σε ψηφιακή μορφή ή τη σχετική προσωρινή βεβαίωση της αρμόδιας αρχής ή το διαβατήριό τους ή την άδεια οδήγησης ή το ατομικό βιβλιάριο υγείας όλων των ασφαλιστικών ταμείων. Σε κάθε εκλογέα η εφορευτική επιτροπή δίνει ένα φάκελο με ειδικό γνώρισμα μονογραφημένο από τον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής και σφραγισμένο με τη σφραγίδα της επιτροπής, καθώς και πλήρη σειρά έντυπων ψηφοδελτίων όλων των συνδυασμών και υποψηφίων.
Εκλογείς που από σωματική αδυναμία δεν μπορούν να κάνουν τα πιο πάνω, έχουν το δικαίωμα για το σκοπό αυτό να απευθυνθούν στον αντιπρόσωπο της δικαστικής αρχής ή σε μέλος της εφορευτικής επιτροπής, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να τους βοηθήσουν. Απαγορεύεται στον εκλογέα να ρίξει το ψηφοδέλτιό του στην κάλπη: α) αν αυτό δεν είναι μέσα στο φάκελο με το ειδικό γνώρισμα (διαγώνια διαγράμμιση) ή αν δεν έχει κλειστεί ο φάκελος ή αν ο φάκελος δεν φέρει τη σφραγίδα και τη μονογραφή του δικαστικού αντιπροσώπου και β) αν ο εκλογέας δεν αποσύρθηκε πρώτα στον ξεχωριστό χώρο (παραβάν). Στον εκλογέα που ψήφισε χορηγείται, εφόσον ζητηθεί, σχετική βεβαίωση που υπογράφεται από τον Πρόεδρο της εφορευτικής επιτροπής και σφραγίζεται με τη σφραγίδα της.
