Εκτός λειτουργίας βρίσκεται το 14% των σεισμολογικών σταθμών στη χώρα, λόγω έλλειψης σταθερών κονδυλίων για τη συντήρησή τους, την ώρα που οι Κυκλάδες δεν έχουν σταματήσει τις τελευταίες ημέρες να «χορεύουν» στους ρυθμούς του Εγκέλαδου, κάτι που έχει οδηγήσει σε φυγή χιλιάδες κατοίκους και επισκέπτες, κυρίως της Σαντορίνης, υπό τον φόβο ενός πιο ισχυρού σεισμού.
Ρεπορτάζ: Αργύρης Ηλιάδης
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Διευθυντή Ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου Αθηνών και Υπεύθυνο του Σεισμολογικού Δικτύου, Χρήστο Ευαγγελίδη, από τους 169 σεισμολογικούς σταθμούς δεν λειτουργούν οι 24 (το 14%). «Τους περισσότερους σταθμούς τους έχει το Αστεροσκοπείο, 58, και δεν λειτουργούν οι επτά, ακολουθούν το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με 49 σταθμούς, το Πανεπιστήμιο Πατρών με 21, το Πανεπιστήμιο Αθηνών με 27 και το Πανεπιστήμιο Κρήτης με 14».
Το κλείσιμο των σταθμών, οφείλεται, όπως ανέφερε ο κ. Ευαγγελίδης στο enikos.gr, στην «μη ύπαρξη σταθερών κονδυλίων για την συντήρησή τους». «Δηλαδή, κανένας φορέας από όσους διαχειρίζονται τους σταθμούς δεν έχει από κάπου μια σταθερή χρηματοδότηση σε ετήσια βάση. Ουσιαστικά, δίνονται μηδέν ευρώ για τη συντήρησή τους. Όλα αυτά τα δίκτυα συντηρούνται – όπως συντηρούνται – από χρήματα που προέρχονται από ερευνητικά προγράμματα. Ανά διαστήματα, η εκάστοτε κυβέρνηση βγάζει μια πρόσκληση για ερευνητικά προγράμματα και παίρνουμε μια “ανάσα”, αφού κατεβάζουμε μια συνολική πρόταση με συγκεκριμένο ποσό και με την προϋπόθεση ότι θα κάνουμε και έρευνα. Έτσι μαζεύουμε χρήματα για να αγοράσουμε αναλώσιμα και εξοπλισμό, να κάνουμε τις αποστολές μας κλπ».
Ωστόσο, προσκλήσεις για τέτοια εθνικά προγράμματα δεν προκηρύσσονται συχνά και μπορεί να χρειαστούν ακόμα και… 2 χρόνια, αφήνοντας ουσιαστικά τους εμπλεκόμενους φορείς στο μεσοδιάστημα χωρίς επαρκή χρηματοδότηση για τη συντήρηση των σεισμολογικών σταθμών. Κι όλα αυτά, σε μία σεισμογενή χώρα.
«Ένα τέτοιο εθνικό πρόγραμμα μπορεί να κρατήσει 3-4 χρόνια και μετά για να βγει το επόμενο μπορεί να περάσουν δύο χρόνια. Και τώρα κοντεύουμε δύο χρόνια που δεν έχει βγει κανένα. Οπότε, κινούμαστε με ό,τι είχαμε και από δικά μας “καθαρόαιμα” ερευνητικά έργα. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που υπάρχουν βλάβες. Ειδικά εμείς, ως Εθνικό Αστεροσκοπείο, που έχουμε σταθμούς από το Καστελόριζο μέχρι την Γαύδο και από την Κέρκυρα μέχρι τη Ροδόπη, έχουμε πολύ αυξημένα κόστη μετακίνησης. Γι’ αυτό, ενώ είχαμε σταθμό σε Ανάφη και Αμοργό, δεν λειτουργούσαν, και τώρα τέθηκαν ξανά σε λειτουργία», υπογράμμισε ο κ. Ευαγγελίδης.
Μόνο ένας τεχνικός στο Αστεροσκοπείο για 58 σταθμούς
Την ίδια στιγμή, υπάρχουν στον «αέρα» διαγωνισμοί για την περαιτέρω ενίσχυση του στόλου των σεισμολογικών σταθμών, με τον κ. Ευαγγελίδη να επισημαίνει ότι, «σε δύο χρόνια από τώρα, ελπίζω να έχουμε ένα πολύ καλό δίκτυο».
«Δεν είναι ότι δεν παίρνουμε χρηματοδοτήσεις για να αγοράσουμε καινούργια όργανα. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν στον “αέρα” διαγωνισμοί με τους οποίους θα αγοράσουν και το Αστεροσκοπείο και το Εθνικό Σεισμολογικό Δίκτυο δεκάδες νέους σεισμολογικούς σταθμούς. Μέσα στο 2025, έχουν προκηρυχθεί να εγκατασταθούν 33 σταθμοί στο Νότιο Αιγαίο, σχεδόν σε κάθε νησί. Περίπου σε δύο χρόνια θα μπουν, αν όλα πάνε καλά».
Ταυτόχρονα, όπως γνωστοποίησε ο επιστήμονας του Αστεροσκοπείου, από το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και το πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ» θα διατεθούν 6 εκατ. ευρώ, με τα οποία θα πάρουν και οι υπόλοιποι φορείς σταθμούς. «Πλήρης ανανέωση υλικοτεχνικής υποδομής σε όλο το εθνικό δίκτυο. Ελπίζω σε δύο χρόνια να έχουμε ένα πολύ καλό δίκτυο. Πρέπει όμως να δοθεί αυτή η πολύ μικρή χρηματοδότηση για να υπάρξει συντήρηση, όταν θα σημειωθούν οι πρώτες βλάβες».
Μάλιστα, στο Αστεροσκοπείο Αθηνών, για τις ανάγκες επιδιόρθωσης και συντήρησης όλων των σταθμών, απασχολείται μόνο ένας τεχνικός, ο οποίος προσελήφθη φέτος μέσω ΑΣΕΠ. «Είναι πολύ δύσκολο να μην έχεις τεχνικούς, αφού δεν μπορείς να κάνει προγραμματισμό για το μέλλον και να διορθώσεις προβλήματα».
«Αν καταφέρουμε και καταστήσουμε και τους 169 σταθμούς, πλήρως λειτουργικούς, θα έχουμε μια καλύτερη εικόνα της σεισμικότητας στον ελληνικό χώρο», τόνισε ο κ. Ευαγγελίδης.
88 από τους 256 επιταχυνσιογράφους δεν λειτουργούν
Αναφορικά, δε, με τους φορητούς σεισμογράφους, ο κ. Ευαγγελίδης είπε ότι, «έχουμε λίγους, αλλά με τους διαγωνισμούς θα πάρουμε αρκετούς. Από αυτούς που έχουμε, δεν δουλεύουν όλοι. Κάποιος θα πρέπει να τους εγκαθιστά, χρειαζόμαστε χέρια. Κάθε φορά αντί να ασχολούμαστε με το πρόγραμμα, κάνουμε micromanagement για το πώς θα κινηθούμε και από ποιο κονδύλι θα πάρουμε χρήματα».
Όσον αφορά τους επιταχυνσιογράφους, οι οποίοι είναι κυρίως εγκατεστημένοι πάνω σε κατασκευές, αστικά κέντρα, γέφυρες, μνημεία κλπ και είναι τα όργανα που βάζουμε για να δούμε την απόκριση του κάθε μέρους σε μια ισχυρή σεισμική δόνηση, ο Διευθυντής Ερευνών στο Γεωδυναμικό σχολίασε ότι, «από τους 256 δεν δουλεύουν οι 88 (33%). Ο λόγος είναι ο ίδιος, η έλλειψη σταθερών κονδυλίων για συντήρηση».
Παράλληλα, «παλιρροιογράφους έχουν το Αστεροσκοπείο και το Κέντρο Τσουνάμι. Πολλοί από αυτούς έχουν βλάβες. Από τους προαναφερθέντες διαγωνισμούς, το επόμενο διάστημα, θα αγοραστούν τουλάχιστον 20 ακόμα».
«Δεν περιμένουμε έναν κύριο σεισμό, φοβόμαστε έναν κύριο σεισμό»
Ερωτηθείς για την εξέλιξη του φαινομένου στις Κυκλάδες και την αμείωτη σεισμική δραστηριότητα που καταγράφεται την τελευταία – περίπου – μια εβδομάδα στην περιοχή, ο κ. Ευαγγελίδης απάντησε πως, «πιστεύω ότι θα συνεχίσει αυτό. Θέλω να ελπίζω ότι επειδή δίνει μεγέθη πάνω από 4,5 Ρίχτερ, σημαίνει ότι η περιοχή που έχει διεγερθεί είναι σπασμένη σε τμήματα, γι’ αυτό δίνει πολλούς σεισμούς σε μέτρια μεγέθη. Είναι καλύτερο από το να μας έδινε ξαφνικά έναν μεγάλο. Δεν περιμένουμε έναν κύριο σεισμό, φοβόμαστε έναν κύριο σεισμό. Μπορεί να μην έχουμε κύριο και να μείνουμε σε μια τέτοια κατάσταση που θα κρατήσει καιρό».
«Από τη στιγμή που εγκαταστήσαμε ως Αστεροσκοπείο δύο σταθμούς σε Αμοργό και Ανάφη και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τοποθέτησε έναν στην βραχονησίδα Άνυδρος, θα έχουμε καλύτερη εικόνα. Ουσιαστικά, θα έχουμε κυκλώσει την περιοχή. Με ακρίβεια θα εντοπίσουμε τα υπόκεντρα ώστε να μπορέσουμε να χαρτογραφήσουμε την ρηξιγενή ζώνη και να βγάλουμε κάποια συμπεράσματα», συμπλήρωσε ο κ. Ευαγγελίδης.
Σημειώνεται ότι, όπως ανακοινώθηκε την Τετάρτη από το ΕΚΠΑ, ειδικοί θα προχωρήσουν στην εγκατάσταση νέων σεισμογράφων και συντήρηση των παλαιότερων, στη Σαντορίνη και την Ίο, λόγω της έντονης σεισμικής δραστηριότητας.
«Οι δυνατότητες ανιχνευσιμότητας μικροσεισμών αναμένεται να βελτιωθούν, και οι αβεβαιότητες εντοπισμού των υποκέντρων να μειωθούν τις προσεχείς ημέρες, καθώς όλοι οι φορείς του Ενιαίου Εθνικού Δικτύου Σεισμογράφων εργάζονται για την πύκνωση του δικτύου τοπικών σταθμών. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της εντατικής παρακολούθησης της τρέχουσας σεισμικής δραστηριότητας στην περιοχή Σαντορίνης-Αμοργού, μέλη των δύο Εργαστηρίων (Σεισμολογίας και Γεωφυσικής) του Τομέα Γεωφυσικής και Γεωθερμίας καθώς και της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων του ΕΚΠΑ θα μεταβούν στην Ίο και τη Σαντορίνη για εγκατάσταση και συντήρηση σεισμογράφων καθώς και για μετρήσεις εδαφικής παραμόρφωσης», αναφέρει η ανακοίνωση.
«Εννοείται ότι υπάρχει φόβος για τσουνάμι»
«Άμα γίνει σεισμός πάνω από 6 Ρίχτερ, εννοείται ότι υπάρχει φόβος για τσουνάμι. Γι’ αυτό και τονίζουμε στις ανακοινώσεις μας ότι αν νιώσετε έντονη σεισμική δόνηση, απομακρυνθείτε άμεσα από τις ακτές. Δεν χρειάζεται να δώσει 10 μέτρα τσουνάμι και οι 40 πόντοι κύμα μπορούν να κάνουν πολύ μεγάλη ζημιά», είπε ο κ. Ευαγγελίδης για να καταλήξει, «δεν συμφωνώ ότι ενεργοποιήθηκε το ρήγμα του 1956, που είχε δώσει τον μεγάλο σεισμό. Το ρήγμα έσπασε τότε και δεν γίνεται σε τόσα χρόνια μόνο να “κλειδώσει” και να δώσει ξανά έναν τέτοιον σεισμό. Θα είναι παγκόσμιο φαινόμενο».
