Σκεφτείτε να μείνετε χωρίς κινητό τηλέφωνο, χωρίς ηλεκτρονικό υπολογιστή ή τάμπλετ και πρόσβαση στο διαδίκτυο τρία 24ωρα, ίσως ούτε τηλεόραση. Καμία κλήση, κανένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείο, καμία διαφήμιση ή ενημέρωση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωση. Μόνο ήχοι της φύσης, συνομιλίες με άλλους ανθρώπους διά ζώσης, φαγητό, καφές. Δηλαδή διαμονή σε καταφύγια αποτοξίνωσης από τον ηλεκτρονικό κόσμο.
Όσο και αν κάτι σαν αυτό φαίνεται ουτοπικό –ή πολύ τρομακτικό- στην εποχή που η τεχνολογία μπορεί να αποφασίζει ακόμη και τι λείπει από το ψυγείο μας και να το παραγγέλνει, είναι μια νέα τάση διακοπών. Και μάλιστα διαρκώς αυξάνεται ο αριθμός των καταφυγίων αυτών που ζητούν από τους επισκέπτες τους να αφήσουν στην άκρη τις ψηφιακές τους συσκευές. Για λίγο, για δύο, τρεις, πέντε ημέρες.
«Δίσταζα να ανοίξω το τηλέφωνο»
Η Οφίλια Γου, από το Λονδίνο, χρειαζόταν ένα διάλειμμα από την ταραχώδη ζωή της. Και όταν της μίλησαν για ένα ξενοδοχείο, παλιό μοναστήρι, στην Ούμπρια, στην Ιταλία, το αποφάσισε. Και έκλεισε διαμονή για τρεις ημέρες. Ούτε wi-fi, ούτε σήμα κινητής τηλεφωνίας, ούτε τηλεόραση. Απλά δωμάτια με τοίχους από τούβλα, φωτισμός από κεριά. Και βουητό, αλλά μόνο από… μελίσσια.
«Όταν έφυγα, δίσταζα να ανοίξω ξανά το τηλέφωνό μου», δήλωσε στο BBC. «Συνήθισα στην ηρεμία του να μην ενοχλούμαι και στην έλλειψη της αίσθησης του επείγοντος».
Το έχουν κάνει όμως και άλλοι. Σύμφωνα με την Έκθεση Hilton Trends 2025, το 27% των ενηλίκων που σχεδιάζουν να ταξιδέψουν δηλώνουν ότι σκοπεύουν να μειώσουν τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατά τη διάρκεια των διακοπών τους. Επίσης, σε διεθνή πλατφόρμα ενοικίασης πολυτελών κατοικιών καταγράφεται αύξηση 17% στις αναζητήσεις για ακίνητα χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο, με περιορισμένη τεχνολογία. Και ενώ το να κλείσει κανείς τις συσκευές του για λίγο είναι δωρεάν, πολλοί είναι πρόθυμοι να πληρώσουν πολλά χρήματα για να ξεφύγουν από την τεχνολογία. Και γι’ αυτό υπάρχουν τα καταφύγια αποτοξίνωσης από τις ηλεκτρονικές συσκευές.
Ένα 24ωρο online
Σύμφωνα με το It’s Time To Log Off, ο μέσος άνθρωπος περνάει μια μέρα την εβδομάδα online και το 34% των ανθρώπων έχουν ελέγξει το Facebook τα τελευταία 10 λεπτά. Επίσης, το 62% των ερωτηθέντων ενηλίκων λένε ότι «μισούν» τον χρόνο που αφιερώνουν στα τηλέφωνά τους.
Ο Μάρτιν Ντάνφορντ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Cool Places, ιστότοπου που έχει επιμεληθεί ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, παμπ στη Βρετανία, δείχνει ότι τα πράγματα έχουν πράγματι αλλάξει. «Παλιά», λέει στο BBC, «απλώς βάζαμε μια ετικέτα στα καταλύματα με wi-fi. Τώρα προσθέτουμε και την ετικέτα “no wi-fi”».
Ο Ντάνφορντ συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο του Γκρίνουιτς και το Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Αγγλίας για να αναλύσει τι συμβαίνει στους ανθρώπους όταν βγαίνουν εκτός σύνδεσης στις διακοπές. Όπως διαπίστωσαν, «οι επισκέπτες τρελαίνονται τις πρώτες 24 ώρες. Αλλά μετά από 48 ώρες έχουν προσαρμοστεί καλά και αρχίζουν να ασχολούνται με άλλες δραστηριότητες. Στο τέλος μιας τριήμερης διαμονής -ή και λίγο μεγαλύτερης- διαπιστώνουμε ότι οι επισκέπτες μπορεί να είναι χαρούμενοι που έχουν πίσω τα τηλέφωνά τους ή μπορεί να είναι λίγο ανήσυχοι».
Γιατί χρειάζονται βοήθεια
Το εύλογο ερώτημα είναι, γιατί κάποιος χρειάζεται να κλείσει ειδικές διακοπές για να ξεφορτωθεί τις συσκευές του. Αρκεί ένα κουμπί.
Τελικά αποδεικνύεται πιο περίπλοκο. Είναι θέμα συνήθειας, ψηφιακού εθισμού. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές που ασχολήθηκαν με τον τον τουρισμό χωρίς ψηφιακά μέσα το 2019, ανακάλυψαν ότι πολλοί ταξιδιώτες βίωναν άγχος και απογοήτευση αρχικά. Σταδιακά, αυτά τα συναισθήματα οδήγησαν σε αποδοχή, απόλαυση και απελευθέρωση με την πάροδο του χρόνου.
Χωρίς να έχει τεθεί ένα όριο από έναν εξωτερικό παράγοντα ή να τους αφαιρεθεί η επιλογή χρήσης οθονών, αυτά τα θετικά συναισθήματα μπορεί να μην είχαν επιτευχθεί καθόλου.
Από τις απεριόριστες διακοπές του facebook στη ζωή χωρίς συσκευές
Η Ροζάνα Έρβιν ζει μία ώρα από το Δουβλίνο στην ειδυλλιακή αγροτική Ιρλανδία. Και ξέρει τα πάντα για την υπερφόρτωση με τεχνολογία. Πλέον είναι η ιδιοκτήτρια ενός δικτύου από απομονωμένες καμπίνες στην ιρλανδική ύπαιθρο.
Περιγράφει πώς πήρε την απόφαση.
«Ξεκίνησα την καριέρα μου στο Facebook. Εργαζόμουν όλες τις ώρες με παγκόσμιες ομάδες, απαντώντας σε όλα τα μηνύματα, σε συστήματα όπου είχαμε “απεριόριστες διακοπές”. Αυτό σήμαινε ότι ήταν πιο δύσκολο να δικαιολογήσω να πάρω μια μέρα άδεια. Ήμουν online όλη την ώρα. Και αυτό με ράγισε πραγματικά».
Όμως, έπειτα από ένα ταξίδι στο ήσυχο νησί Σάμσο στη Δανία, κατάλαβε. «Πέρασα τρεις μέρες χωρίς διαδίκτυο εκεί. Γύρισα σπίτι νιώθοντας θεραπευμένη. Παράτησα τη δουλειά μου, επέστρεψα στην Ιρλανδία και πέρασα τους επόμενους οκτώ μήνες δουλεύοντας πάνω σε αυτή την ιδέα. Ένιωσα ένα ισχυρό ένστικτο να το κάνω. Δεν το άκουγα για πολύ καιρό».
Οι καμπίνες της απέχουν 90 λεπτών με το αυτοκίνητο από μια ιρλανδική πόλη. Οι επισκέπτες τα μόνα τιτιβίσματα που ακούνε είναι αυτά των πουλιών. Και για να περάσουν τον χρόνο τους έχουν στη διάθεσή τους βιβλία, επιτραπέζια παιχνίδια, ραδιόφωνο. Επίσης, μπορούν να μαγειρέψουν εκεί. Τηλέφωνο, για κάποιο περιστατικό ανάγκης υπάρχει, αλλά είναι κάτι πολύ απλό, τίποτα τεχνολογικά εξεζητημένο.
«Χωρίς καλώδια»
Η ιστορία του Χέκτορ Χιουζ μοιάζει πολύ με την ιστορία της Ροζάνα. Το 2019, έχοντας εξουθενωθεί επαγγελματικά, πήγε για 10 ημέρες σε βουδιστικό ναό στα Ιμαλάια. Επίσης χωρίς τηλέφωνο. Όταν επέστρεψε, παραιτήθηκε από τη δουλειά του και αποφάσισε να κάνει ένα καταφύγιο αποτοξίνωσης από τα ηλεκτρονικά μέσα. Απλώς αποσυνδεδεμένο από τη θρησκεία και τη φιλοσοφία.
Έτσι έκανε το Unplugged (Χωρίς Καλώδια, σημαίνει), που πια διαθέτει 40 καμπίνες σε Βρετανία και Ισπανία και επεκτείνεται.
Αυτό που επισημαίνει είναι η αξία του «να βγεις εκτός σύνδεσης και να βυθιστείς στη φύση. Τρεις ημέρες εκτός σύνδεσης μπορεί να έχουν μια βαθιά επίδραση πάνω σου. Νιώθεις μια βαθιά αίσθηση ηρεμίας στο τέλος. Κι ας είναι αρκετά σουρεαλιστικό».
Υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι φεύγουν «δείχνοντας 10 χρόνια νεότεροι. Τα ζευγάρια ειδικότερα είναι πιο συνδεδεμένα».
Ο Μάρτιν Ντάνφορντ ελπίζει ότι όλο αυτό θα φέρει μια αλλαγή. «Οι διακοπές σε καταφύγια αποτοξίνωσης είναι μια αναπόφευκτη αντίδραση στον υπερσυνδεδεμένο κόσμο μας», λέει. «Αλλά με τον καιρό, μπορεί να μην είναι τόσο ασυνήθιστο. Ίσως το να είσαι μακριά χωρίς wifi στις διακοπές να γίνει ο κανόνας».
