Η πίτσα Χαβάη –ίσως η πιο αμφιλεγόμενη εκδοχή του παγκόσμιου αυτού διάσημου φαγητού– δεν προήλθε από την Ιταλία, ούτε καν από κάποιο εξωτικό νησί του Ειρηνικού. Δημιουργός της ήταν ένας Έλληνας μετανάστης στον Καναδά, ο οποίος, μέσα από μια τολμηρή δοκιμή στις αρχές της δεκαετίας του 1960, άλλαξε για πάντα την πορεία της πίτσας στον παγκόσμιο χάρτη της γαστρονομίας.
Ο Σωτήρης (Sam) Πανοπούλος, μαζί με τα αδέρφια του, διατηρούσε ένα μικρό εστιατόριο με την ονομασία Satellite στην πόλη Chatham του Οντάριο. Το 1962, με φόντο τις πολυπολιτισμικές επιρροές του Καναδά, εμπνεύστηκε από τις γεύσεις «γλυκόξινες» της κινεζο-αμερικανικής κουζίνας και αποφάσισε να τολμήσει κάτι ριζοσπαστικό: συνδύασε κονσέρβα ανανά με ζαμπόν πάνω στη βασική πίτσα με ντομάτα και τυρί.
«Μου είπαν πως είμαι τρελός», θυμόταν αργότερα ο ίδιος, «αλλά άρεσε στον κόσμο. Και το ένα έφερε το άλλο».
Αν και ονόμασε τη δημιουργία του “Hawaiian”, αυτό δεν οφειλόταν στην έμπνευση από την Χαβάη αλλά στη μάρκα της κονσέρβας ανανά που είχαν στο μαγαζί. Η πίτσα σύντομα έγινε δημοφιλής όχι μόνο στο Οντάριο, αλλά και σε ολόκληρη τη Βόρεια Αμερική και πέρα από αυτή.
«Είναι ιεροσυλία»
Πίτσα με ανανά: γευστική πρωτοτυπία ή ιεροσυλία; Οι Ιταλοί είναι έξαλλοι και τονίζουν την «βλασφημία» κατά της πίτσας. Ο ανανάς είναι ιεροσυλία για αυτούς. Όπως και να έχει από τότε, η πίτσα Χαβάη έγινε σύμβολο γευστικής και πολιτισμικής διαφωνίας. Άλλοι την λατρεύουν για τη γλυκόξινη και ανατρεπτική γεύση της, ενώ για άλλους είναι απλώς «βλάσφημη». Το 2017, ο πρόεδρος της Ισλανδίας δήλωσε αστειευόμενος ότι αν μπορούσε, θα απαγόρευε την ύπαρξή της, προκαλώντας παγκόσμια αντίδραση. Ο τότε πρωθυπουργός του Καναδά, Τζάστιν Τριντό, έσπευσε να την υπερασπιστεί με ένα χαρακτηριστικό tweet:
«Έχω έναν ανανά. Έχω μια πίτσα. Και στηρίζω αυτή τη νόστιμη δημιουργία του νοτιοδυτικού Οντάριο. #TeamPineapple».
Ό,τι κι αν λέγεται πρόκειται για μια κληρονομιά χωρίς πατέντα, αλλά με παγκόσμιο αντίκτυπο.
Ο Sam Πανοπούλος δεν κατοχύρωσε ποτέ την πίτσα Χαβάη. Την έβλεπε απλά ως ένα ακόμη πείραμα στη κουζίνα του: «Ήταν απλώς ένα κομμάτι ψωμί στον φούρνο», έλεγε. Παρ’ όλα αυτά, η συνεισφορά του στη γαστρονομία αναγνωρίζεται μέχρι και σήμερα.
Κάθε 20 Αυγούστου, ημερομηνία γέννησης του Πανοπούλου, γιορτάζεται η Διεθνής Ημέρα Πίτσας Χαβάη, προς τιμήν του ανθρώπου που τόλμησε να βάλει ανανά εκεί που κανείς δεν περίμενε. Και είτε είσαι στο #TeamPineapple είτε όχι, το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτή η πίτσα δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο.
