Η νέα διάταξη δεν εμποδίζει τη μεταγραφή, διασφαλίζει όμως τον εντοπισμό αδήλωτης φορολογητέας ύλης, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα αυτόματης ενημέρωσης των φορολογικών αρχών.
Αλλαγές στη φορολογία μεταβίβασης ακινήτων, κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών φέρνει το νέο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, που κατατέθηκε στη Βουλή και το οποίο έχει ως στόχο την ενίσχυση της δημοσιονομικής ισορροπίας και τη δημιουργία ενός συνεκτικού και σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου για τη φορολογία περιουσίας.
Οι τροποποιήσεις κρίθηκαν αναγκαίες στο πλαίσιο της επικείμενης κωδικοποίησης της σχετικής φορολογικής νομοθεσίας από την Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης. Η νέα ρύθμιση στοχεύει στην ενοποίηση διατάξεων, την άρση αναχρονιστικών ρυθμίσεων, την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου και την άρση πιθανών ζητημάτων συνταγματικότητας.
Μεταξύ των βασικών παρεμβάσεων περιλαμβάνεται η υποχρεωτική ενημέρωση της Φορολογικής Διοίκησης από τα Κτηματολογικά Γραφεία σε περίπτωση μεταγραφής εμπραγμάτων δικαιωμάτων χωρίς προηγούμενη υποβολή φορολογικής δήλωσης. Η νέα διάταξη δεν εμποδίζει τη μεταγραφή, διασφαλίζει όμως τον εντοπισμό αδήλωτης φορολογητέας ύλης, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα αυτόματης ενημέρωσης των φορολογικών αρχών.
Σε άλλο σημείο του νομοσχεδίου, ρυθμίζονται εκ νέου ζητήματα που αφορούν τις αγροτικές απαλλαγές από τον φόρο μεταβίβασης, ώστε να αποφεύγονται ερμηνευτικές αμφιβολίες σε περιπτώσεις μεταγενέστερης μεταβίβασης εκτάσεων. Επικαιροποιείται επίσης το πλαίσιο για την έκπτωση χρεών από την κληρονομική περιουσία, με νέες προθεσμίες υποβολής σχετικών αιτήσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις διαδικασίες του ισχύοντος Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας.
Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για τις απαλλαγές πρώτης κατοικίας λόγω κληρονομιάς, με εναρμόνιση των προϋποθέσεων και του τρόπου υπολογισμού της κάλυψης στεγαστικών αναγκών, ώστε να είναι σύμφωνες με εκείνες που ισχύουν για την αγορά πρώτης κατοικίας. Προβλέπονται ειδικές προσαυξήσεις σε περιπτώσεις αναπηρίας, καθώς και για προστατευόμενα τέκνα, δίνοντας έμφαση στην κοινωνική διάσταση της φορολογικής πολιτικής.
Τέλος, ρυθμίζεται και η διαδικασία φορολόγησης σε περιπτώσεις σχολάζουσας κληρονομίας, όπου οριστικοποιημένες αξίες από παλαιότερη εκκαθάριση θεωρούνται δεσμευτικές και για τους κληρονόμους, εκτός εάν υπάρξει δικαστική απόφαση επί της ουσίας. Παράλληλα, παρέχεται στους κληρονόμους το δικαίωμα να συνεχίσουν τυχόν εκκρεμείς ενδικοφανείς προσφυγές ή δικαστικές διαδικασίες.
Παραδείγματα
1. Πριν τη ρύθμιση: Ένας πολίτης μεταγράφει στο Κτηματολόγιο δικαστική απόφαση που του αναγνωρίζει δικαίωμα κυριότητας σε ακίνητο, χωρίς όμως να έχει υποβάλει τη σχετική φορολογική δήλωση. Δεν υπήρχε αυτοματοποιημένος μηχανισμός ειδοποίησης της φορολογικής διοίκησης. Μετά τη ρύθμιση: Ο Προϊστάμενος του Κτηματολογικού Γραφείου είναι πλέον υποχρεωμένος να ενημερώσει τη Φορολογική Διοίκηση εντός του επόμενου μήνα από τη μεταγραφή. Έτσι, εντοπίζεται γρήγορα η αδήλωτη μεταβίβαση χωρίς να εμποδίζεται η πράξη στο Κτηματολόγιο.
2. Πριν: Ένας γεωργός αγοράζει έκταση με αγροτική απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης. Μετά από λίγα χρόνια, αποφασίζει να τη μεταβιβάσει χωρίς να είναι σαφές ποιος φόρος πρέπει να καταβληθεί, δημιουργώντας ερμηνευτικά προβλήματα. Μετά: Αν επιχειρήσει μεταβίβαση πριν την πάροδο της σχετικής προθεσμίας, θα πρέπει να υποβάλει δήλωση και να καταβάλει τον φόρο που αναλογεί στην τρέχουσα αξία ή στο τίμημα, με βάση τους συντελεστές που ίσχυαν κατά τον χρόνο της απαλλαγής. Έτσι, αποφεύγονται παρερμηνείες και φοροδιαφυγή.
3. Πριν: Κληρονόμος επιθυμεί να εκπέσει χρέος της κληρονομιάς, αλλά το αίτημα απορρίπτεται διότι δεν υφίσταται πλέον ο όρος «οριστική περαίωση» της υπόθεσης, σύμφωνα με τον νέο Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας. Μετά: Η αίτηση έκπτωσης μπορεί να υποβληθεί ανάλογα με την παραγραφή ή την ύπαρξη εντολής ελέγχου. Αν το χρέος γίνει βέβαιο αργότερα, ο κληρονόμος έχει ένα έτος να αιτηθεί την έκπτωση. Εισάγεται ευελιξία και ασφάλεια δικαίου.
4. Πριν: Τέκνο με αναπηρία 67% κληρονομεί ακίνητο και ζητά απαλλαγή λόγω κάλυψης στεγαστικών αναγκών. Το εμβαδόν που λαμβανόταν υπόψη δεν κάλυπτε επαρκώς τις ιδιαίτερες ανάγκες. Μετά: Το όριο αυξάνεται σε 90 τ.μ. για άτομα με 67% αναπηρία, με πρόσθετες προσαυξήσεις (25 τ.μ. για τα πρώτα δύο τέκνα, 30 τ.μ. για τα επόμενα και 45 τ.μ. για προστατευόμενα τέκνα με αναπηρία). Παρέχεται πλέον ουσιαστική φορολογική διευκόλυνση.
5. Πριν: Οριστικοποιείται η φορολόγηση σχολάζουσας κληρονομίας χωρίς ουσιαστική δυνατότητα επανεξέτασης για τους κληρονόμους, ακόμη κι αν υπάρχουν ουσιώδη λάθη στην εκκαθάριση. Μετά: Οι κληρονόμοι μπορούν να αμφισβητήσουν την πράξη προσδιορισμού της φορολογικής αξίας, εφόσον δεν έχει υπάρξει τελεσίδικη δικαστική απόφαση. Έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν εκκρεμείς ενδικοφανείς ή δικαστικές διαδικασίες, αποφεύγοντας την επιβάρυνση από ενδεχόμενες παραλείψεις του κηδεμόνα της κληρονομίας.
