Όταν ο Βρετανός χειρούργος εγκεφάλου Henry Marsh κάθισε δίπλα στο κρεβάτι ενός ασθενή του ύστερα από μία χειρουργική επέμβαση, παρατήρησε πως τα άσχημα νέα που έπρεπε να μεταφέρει οφείλονταν σε δικό του λάθος. Ο ασθενής είχε ένα νεύρο το οποίο έπρεπε να υποστεί χειρουργική επέμβαση, ωστόσο ο χειρούργος τρύπησε ένα νεύρο σε λάθος πλευρά της σπονδυλικής του στήλης.
Πολλές είναι οι περιπτώσεις από ιατρικά λάθη που μπορούν να προκληθούν από μία επέμβαση που έγινε σε λάθος μεριά. Αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός πως ήδη από την παιδική ηλικία αρκετά παιδιά μπερδεύουν το δεξί από το αριστερό. Μπορεί για πολλούς ανθρώπους, το να ξεχωρίζουν την δεξιά από την αριστερή πλευρά να φαίνεται εύκολη υπόθεση, ωστόσο η μειονότητα ατόμων – ένα στα έξι άτομα – σύμφωνα με έρευνα αδυνατούν να διακρίνουν τη διαφορά.
«Κανείς δεν δυσκολεύεται να πει ότι κάτι είναι μπροστά και πίσω ή πάνω και κάτω» υποστηρίζει ο Ineke van der Ham, καθηγητής νευροψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Leiden στην Ολλανδία. Αντίθετα όπως δηλώνει, το να ξεχωρίσει κάποιος το δεξί από το αριστερό είναι τελείως διαφορετικό. «Είναι λόγω της συμμετρίας, και επειδή όταν γυρίζεις, είναι ανάποδα, και αυτό το κάνει τόσο μπερδεμένο» υποστηρίζει.
Το να μπορεί κάποιος να διακρίνει τις δύο πλευρές είναι μία δύσκολη διαδικασία, στην οποία συμβάλει η μνήμη, η γλώσσα, η οπτική και χωρική επεξεργασία και νοητική περιστροφή. Γι’ αυτό το λόγο οι επιστήμονες άρχισαν έρευνες προκειμένου να βρουν τον λόγο για τον οποίο μπερδεύονται.
«Μερικά άτομα μπορούν να ξεχωρίσουν το δεξί από το αριστερό έμφυτα, απλά μπορούν να το κάνουν χωρίς σκέψη» λέει ο Gerard Gormley, γενικός ιατρός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Queen’s του Μπέλφαστ στη Βόρεια Ιρλανδία. Αντίθετα με άλλα άτομα που χρειάζεται αρκετή προσπάθεια για να διακρίνουν τις δύο πλευρές. Έτσι ο Gerard Gormley και οι φοιτητές του ξεκίνησαν έρευνα σχετικά με την εμπειρία των φοιτητών από την λήψη αποφάσεων δεξιά-αριστερά.
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του, πρέπει αρχικά ο κάθε άνθρωπος να προσανατολίζει το δεξί από το αριστερό μέσα του. Ωστόσο αν πρόκειται για μία δύσκολη διαδικασία βρίσκουν άλλες τεχνικές προκειμένου να διακρίνουν τη διαφορά. Για παράδειγμα σχηματίζουν ένα γράμμα L με τον αντίχειρα τους ή με τον δείκτη τους μέχρι να σκεφτούν με ποιο χέρι γράφουν. Μία άλλη τεχνική μπορεί να είναι να καταλάβουν ποια πλευρά είναι η αριστερή ή η δεξιά κάποιου άλλου, ώστε η δική τους να είναι η αντίθετη.
Τεστ διάκρισης Μπέργκεν δεξιά-αριστερά
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν κάτι που ονομάζεται τεστ διάκρισης Μπέργκεν δεξιά-αριστερά για να εμβαθύνουν στο πώς λειτουργούν αυτές οι στρατηγικές. Οι συμμετέχοντες κοίταξαν εικόνες ανθρώπων με ραβδί που κοιτούσαν είτε προς το μέρος τους είτε μακριά τους, με τα χέρια τους σε διάφορες θέσεις, και έπρεπε να αναγνωρίσουν το υπογραμμισμένο χέρι τους ως το αριστερό ή το δεξί τους. «Φαίνεται απλό, αλλά είναι κάπως απογοητευτικό αν πρέπει να κάνεις εκατό από αυτά όσο πιο γρήγορα μπορείς» λέει ο Van der Ham.
Δεν υπάρχει ακόμη ξεκάθαρη λύση σε αυτό το ζήτημα κατά τον Van der Ham, ωστόσο όπως υποστηρίζει «καταφέραν να αναγνωρίσουμε ότι το σώμα μας αποτελεί βασικό στοιχείο για την αναγνώριση του αριστερού από το δεξί και ότι συμβουλευόμαστε την αναπαράσταση του σώματός μας όπως την έχουμε με έναν πιο στατικό τρόπο».
Επιπλέον, όπως διαπιστώθηκε από τις έρευνες, οι άνδρες έτειναν να ανταποκρίνονται ταχύτερα από τις γυναίκες, αλλά τα δεδομένα δεν επιβεβαιώνουν προηγούμενες έρευνες που δείχνουν ότι οι άνδρες έχουν συνολικά καλύτερες επιδόσεις σε τεστ διάκρισης αριστερά-δεξιά.
Δεν έχει γίνει ακόμη ξεκάθαρος ο λόγος για τον οποίο πολλοί άνθρωποι μπερδεύουν το δεξί από το αριστερό, αλλά όπως προκύπτει, άτομα που έχουν μεγαλύτερη ασυμμετρία στο σώμα τους, ξεχωρίζουν με μεγαλύτερη ευκολία τις δύο πλευρές. Μάλιστα, είναι και κάτι που μαθαίνεται και στην παιδική ηλικία.
Μπορεί στην καθημερινότητα η διάκριση δεξί – αριστερό να είναι σημαντική, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα κρίσιμη. Για παράδειγμα ο χειρούργος εγκεφάλου Marsh μπόρεσε να διορθώσει τη λάθος χειρουργική επέμβαση παγιδευμένου νεύρου – αλλά ένας χειρουργός που αφαιρεί λάθος νεφρό ή ακρωτηριάζει λάθος άκρο, για παράδειγμα, θα είχε καταστροφικές συνέπειες.
Ο Gormley υποστηρίζει ότι η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση σχετικά με το πόσο εύκολο είναι να γίνει ένα τέτοιο λάθος θα οδηγήσει σε λιγότερο στίγμα για όσους πρέπει να ελέγξουν ξανά την απόφασή τους.
