Η υιοθέτηση συνετών πολιτικών στο πλαίσιο στιβαρών δημοσιονομικών πλαισίων αποτελεί βασική προτεραιότητα κατά το ΔΝΤ για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και τη σταθεροποίηση της οικονομίας.
Καθώς η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε συνθήκες αυξημένης αβεβαιότητας, οι κυβερνήσεις καλούνται να διαχειριστούν δύσκολες ισορροπίες μεταξύ αύξησης του χρέους, επιβράδυνσης της ανάπτυξης και νέων πιέσεων για δημόσιες δαπάνες.
Η αύξηση των δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τα αντίμετρα από άλλες χώρες έχουν εντείνει τη μεταβλητότητα στις αγορές, μειώνοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές και αυξάνοντας τους οικονομικούς κινδύνους. Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα σε ένα ήδη επιβαρυμένο δημοσιονομικό περιβάλλον, όπου πολλές χώρες βλέπουν το δημόσιο χρέος να αυξάνεται, ενώ οι δαπάνες —σε τομείς όπως η άμυνα— τείνουν να γίνονται μόνιμες.
Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος προβλέπεται να αυξηθεί κατά 2,8 ποσοστιαίες μονάδες το 2025, ξεπερνώντας το 95% του παγκόσμιου ΑΕΠ —ποσοστό σχεδόν διπλάσιο από το αντίστοιχο για το 2024— και να προσεγγίσει το 100% μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Οι προβλέψεις βασίζονται στις τιμές της περιόδου Φεβρουαρίου-Απριλίου 2025 και ενδέχεται να επιδεινωθούν περαιτέρω λόγω των μεταβαλλόμενων οικονομικών συνθηκών.
Η έκθεση Δημοσιονομικό Παρατηρητήριο (Fiscal Monitor) του ΔΝΤ εκτιμά ότι σε ένα ιδιαίτερα αρνητικό σενάριο, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος θα μπορούσε να φτάσει το 117% του ΑΕΠ μέχρι το 2027 —το υψηλότερο ποσοστό από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι κίνδυνοι αυτοί ενισχύονται περαιτέρω λόγω της αβεβαιότητας στην παγκόσμια οικονομία, της αύξησης των αμυντικών δαπανών και της ανάγκης για κοινωνική στήριξη σε χώρες που πλήττονται από εμπορικούς κραδασμούς.
Η αυστηροποίηση των χρηματοπιστωτικών συνθηκών στις ΗΠΑ προκαλεί επιπτώσεις σε αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες, αυξάνοντας το κόστος δανεισμού και μειώνοντας τα περιθώρια για δημόσιες επενδύσεις και κοινωνικές δαπάνες, ενώ ταυτόχρονα η μείωση της ξένης βοήθειας περιπλέκει την κατάσταση για τις φτωχότερες χώρες.
Σε αυτό το περιβάλλον, οι χώρες καλούνται σύμφωνα με το ΔΝΤ να βάλουν «τάξη στα του οίκου τους». Η υιοθέτηση συνετών πολιτικών στο πλαίσιο στιβαρών δημοσιονομικών πλαισίων αποτελεί βασική προτεραιότητα για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και τη σταθεροποίηση της οικονομίας.
Κατά το Ταμείο, οι κυβερνήσεις πρέπει να εστιάσουν στη σταδιακή μείωση του χρέους, στη δημιουργία αποθεμάτων ασφαλείας και στην κάλυψη επειγουσών αναγκών, προσαρμόζοντας την προσέγγισή τους με βάση τις ιδιαίτερες συνθήκες και δυνατότητες κάθε χώρας. Για όσες διαθέτουν περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο, απαιτούνται αξιόπιστα σχέδια προσαρμογής και χρήση αυτόματων σταθεροποιητών, όπως τα επιδόματα ανεργίας. Για χώρες με μεγαλύτερη ευελιξία, επισημαίνεται η ανάγκη για συνετή αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων στο πλαίσιο μεσοπρόθεσμου σχεδιασμού.
Σύμφωνα με το ΔΝΤ, οι ανεπτυγμένες οικονομίες καλούνται να αντιμετωπίσουν τις δημογραφικές προκλήσεις με επανιεράρχηση δαπανών, μεταρρυθμίσεις σε συνταξιοδοτικά και συστήματα υγείας και διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, η ενίσχυση του φορολογικού συστήματος είναι κρίσιμη λόγω των χαμηλών εσόδων, ενώ για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος, συνεχίζεται η ανάγκη για δημοσιονομική προσαρμογή και αναδιάρθρωση χρέους.
