Σήμερα, 11 Μαΐου, είναι η γιορτή της Μητέρας. Του προσώπου με την αστείρευτη προσφορά της ανιδιοτελούς αγάπης, που βρίσκεται πάντα δίπλα στο παιδί, να το «σηκώνει» όταν πέφτει κάτω, και να του «ξεπλένει» την ψυχή από οποιονδήποτε φόβο. Πολλά παιδιά όμως, δεν έχουν την ίδια τύχη και η ημέρα αυτή, δεν είναι καθόλου εύκολη. Αντιθέτως, είναι μία πληγή που δεν κλείνει, σε έναν άδειο θάλαμο νοσοκομείου, όπου έχουν «εγκλωβιστεί» και «μεγαλώνουν» δίπλα σε μαίες και νοσηλεύτριες, οι οποίες, σε μία στιγμή κρίσης, αναλαμβάνουν τον πιο δύσκολο ρόλο, αυτόν, της μάνας.
Ρεπορτάζ: Κωνσταντίνα Χαϊνά
Μάνα, μητέρα, μαμά… Λέξεις που γεμίζουν την καρδιά και που μόλις καταφέρουν να τις ψελλίσουν τα στόματα των παιδιών, δεν σταματάνε να τις λένε. Η απουσία του συγκεκριμένου προσώπου, σίγουρα δεν μπορεί να καλυφθεί με κανέναν τρόπο, πόσω μάλλον, όταν ένα παιδί, φιλοξενείται σε έναν θάλαμο νοσοκομείου, για άγνωστο χρονικό διάστημα. Συνολικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΕΔΗΝ, 40 παιδιά βρίσκονται στα τρία παιδιατρικά νοσοκομεία της Αττικής με εισαγγελική εντολή. Κάθε παιδί και μία οικογενειακή τραγωδία. Πρόκειται για αυτά που έχουν υποστεί κάποιου είδους κακοποίηση, ή κρίθηκε ότι είναι ακατάλληλο το περιβάλλον που μεγάλωναν, και έπρεπε να απομακρυνθούν από αυτό.
Συγκεκριμένα, υπάρχουν 7 παιδιά στο Παίδων Πεντέλης, 8 παιδιά στο Αγλαΐα Κυριακού και 25 παιδιά στο Αγίας Σοφίας, το μεγαλύτερο παιδιατρικό νοσοκομείο της Ελλάδας. «Υπάρχουν βέβαια και άλλα κακοποιημένα παιδιά που με εισαγγελική εντολή, είναι στις παιδιατρικές κλινικές των νοσοκομείων» λέει ο κ. Μιχάλης Γιαννάκος, πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ, προσθέτοντας πως «οι αποδεκατισμένες κοινωνικές υπηρεσίες των νοσηλευτικών ιδρυμάτων, συναντούν τείχος στην προσπάθειά τους να βρουν προνοιακή μονάδα φιλοξενίας. Τα παιδιά αυτά, άθελά τους, αναστατώνουν την λειτουργία ων νοσοκομείων, και είναι χαμένος χρόνος και για τα ίδια».
«Πέρα από τα καθήκοντά μας, καλούμαστε να προσφέρουμε ασφάλεια στα παιδιά, όπως μία μητέρα»
Δίπλα σε αυτά τα εγκαταλελειμμένα παιδιά, που ζουν υπό συνθήκες νοσηλείας, αν και ενδεχομένως απολύτως υγιή, βρίσκονται οι μαίες, εάν πρόκειται για βρέφη, και οι νοσηλεύτριες, για όσα είναι μεγαλύτερης ηλικίας. «Εμείς οι νοσηλευτές λόγω της φύσης του επαγγέλματος μας έχουμε μάθει να αντιμετωπίζουμε δύσκολες και έντονα συναισθηματικές καταστάσεις. Τα παιδιά με εντολή εισαγγελέα εισέρχονται στο νοσοκομείο μας το οποίο λειτουργεί σαν ενδιάμεσος σταθμός ώστε να προστατευτούν, αλλά και να γίνει ο απαραίτητος ιατρικός και ψυχιατρικός έλεγχος, μέχρι να αποφασιστεί το πλαίσιο και η κατάλληλη δομή που θα φιλοξενηθούν» αναφέρει στο enikos.gr η κα Κατερίνα Καψωμενάκη, υπεύθυνη νοσηλεύτρια 2ης Πανεπιστημιακής κλινικής στο Παίδων Αγία Σοφία.
Όπως εξηγεί η κα Καψωμενάκη, το οικογενειακό περιβάλλον από το οποίο προέρχονται τα συγκεκριμένα παιδιά, είναι συνήθως δυσλειτουργικό. Ενδεχομένως, υπάρχει ενδοοικογενειακή βία, οικονομικές δυσκολίες ή ψυχιατρικά προβλήματα τα οποία χρήζουν αντιμετώπισης. «Όταν βρεθούν στο νοσοκομείο μέσα σε έναν θάλαμο με άρρωστα παιδιά γύρω τους, σε ένα άγνωστο περιβάλλον νιώθουν μόνα και ανασφαλή. Δεν εμπιστεύονται εύκολα και αναζητούν την οικογένειά τους ακόμη και εάν είχαν βιώσει δύσκολες καταστάσεις. Εδώ λοιπόν έρχεται ο νοσηλευτής που ο ρόλος του απόκτα μια άλλη ιδιότητα στην συγκεκριμένη περίπτωση και καλείται να διαχειριστεί όλα τα συναισθήματα και τις αντιδράσεις αυτών των παιδιών, τον φόβο, την ανασφάλεια, και τον θυμό τους».
Ανάλογα με την ηλικία του κάθε παιδιού, διαφέρει και η αντιμετώπισή τους. Για παράδειγμα, τα πιο μικρά παιδιά. όπως λέει η κα Καψωμενάκη, τα φροντίζεις, τα απασχολείς, και έχεις γενικά πιο εύκολη επίβλεψη. «Τα έφηβα παιδιά, λόγω της αντίληψης της κατάστασης, είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπίσεις τον θυμό και την επιθετική συμπεριφορά τους. Ο νοσηλευτής άρα, πέρα από τα καθήκοντά του απέναντι στα νοσηλευόμενα παιδιά, καλείται να αναλάβει την καθημερινή φροντίδα και να προσφέρει ασφάλεια στα συγκεκριμένα όπως μια μητέρα. Η διαχείριση όλων αυτών των ρόλων απαιτεί ψυχικά και σωματικά αποθέματα».
Υπάρχει όμως, στην πραγματικότητα, κάποια παιδικότητα, σε έναν θάλαμο νοσοκομείου; Πόσο φυσιολογικό μπορεί να είναι για ένα παιδί να βιώνει αυτές τις συνθήκες; Το νοσηλευτικό ίδρυμα Παίδων Αγία Σοφία, στην προσπάθειά του να βελτιώσει αυτή την ιδιαίτερη κατάσταση, σύμφωνα με την κα Καψωμενάκη, προσφέρει δημιουργική απασχόληση σε συνεργασία με διάφορους εθελοντικούς φορείς. «Έτσι, με πολύ απλά υλικά και πολλή διάθεση, γίνονται ατομικά ή ομαδικά παιχνίδια στους ειδικά διαμορφωμένους χώρους, ή στον θάλαμο νοσηλείας τους. Όπως επίσης τους δίνεται η δυνατότητα να παρακολουθήσουν θεατρικές παραστάσεις και κουκλοθέατρο. Αυτά όλα βοηθούν πολύ στην ψυχική τους ηρεμία, εξάλλου τα παιδιά έχουν ένα μοναδικό τρόπο να δένονται μεταξύ τους και να δημιουργούν δεσμούς».
Η σχέση των νοσηλευτών με τα παιδιά που έχουν εγκαταλειφθεί στα νοσοκομεία, τις περισσότερες φορές, όπως εξηγεί η κα Καψωμενάκη, είναι πολύ φιλική και ζεστή. «Οτιδήποτε νιώσουν ή χρειαστούν, απευθύνονται σε εμάς γιατί νιώθουν ασφάλεια και σιγουριά». Όπως λέει, δεν χρειάζονται πολλά πράγματα για να χτιστεί αυτή η σχέση. «Το ενδιαφέρον μας, η αγάπη μας και η φροντίδα μας, είναι αρκετά για να τα φέρουμε κοντά μας». Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις παιδιών που είχαν επιθετική συμπεριφορά, είτε γιατί την βίωναν τα ίδια, είτε γιατί είχαν ψυχιατρικά προβλήματα. «Σε κάθε περίπτωση υπάρχει ψυχολογική υποστήριξη καθημερινά από την παιδοψυχιατρική κλινική του νοσοκομείου μας».
Το κάθε παιδί που φιλοξενείται σε ένα νοσοκομείο, έχει την δική του ιστορία. Χαρακτηριστικά η κα Καψωμενάκη τονίζει, πως θα μπορούσε να μοιραστεί δεκάδες ιστορίες στα 30 χρόνια εργασίας της. «Αυτό όμως, που θα σας αναφέρω, δεν είναι απλά η ιστορία ενός παιδιού, αλλά είναι το δικό μας το παιδί που μεγαλώνει στην κλινική μας. Το πήραμε στα χέρια μας 5 μηνών με σοβαρά προβλήματα υγείας όπου μην μπορώντας η μητέρα να ανταπεξέλθει το άφησε υπ’ ευθύνη μας. Του μάθαμε τα πρώτα του λόγια, του κρατούσαμε το χέρι όταν έκανε τα πρώτα του βήματα. Τον βαφτίσαμε. Πήγε σχολείο και είμαστε περήφανοι σαν πραγματικοί γονείς. Η αγκαλιά του και το χαμόγελο του είναι για εμάς το καλύτερο δώρο».
Σκοπός, όπως λέει, στο τέλος της ημέρας, είναι ως νοσηλευτές να προσφέρουν σε αυτά τα παιδιά, έστω και για λίγο, την αίσθηση μίας υγιούς οικογένειας. Να νιώσουν την αγάπη και το συναίσθημα ότι κάποιος τους νοιάζεται. «Να περάσει όσο πιο ανώδυνα γίνεται η παραμονή τους στο νοσοκομείο και να προετοιμάσουμε το έδαφος για την μετάβαση τους στο επόμενο στάδιο».
«Είμαστε ο άνθρωπος που δίνει το παιδί στην μητέρα – Φανταστείτε να μην υπάρχει μάνα…»
Από την πλευρά της, η κα Βικτωρία Βιβιλάκη, πρόεδρος του Συλλόγου Μαιών – Μαιευτών Αθήνας, αναφέρει στο enikos.gr πως «είμαστε ο άνθρωπος που δίνει το παιδί στην μητέρα. Έχουμε αυτόν τον ρόλο. Φανταστείτε πώς είναι λοιπόν, όταν δεν υπάρχει μάνα».
Υπό αυτές τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, υπάρχουν μαίες που φροντίζουν εθελοντικά τα βρέφη, εκτός βάρδιας, και γίνονται μία αγκαλιά μάνας για αυτά τα παιδιά. «Είναι πολύ σημαντικό το άγγιγμα που νιώθουν τα νεογνά, ιδιαίτερα σε αυτές τις πρώτες ημέρες της ζωής τους. Η αγκαλιά, που τους προσφέρουμε -δυστυχώς- εμείς, είναι πάρα πολύ σημαντική και είναι συγκινητικό και θλιβερό ταυτόχρονα για εμάς. Είναι λυπηρό, ένα παιδί να μην έχει την μητέρα του. Ουσιαστικά είναι ένα “έκθετο” βρέφος».
Ο ρόλος της μαίας αναδεικνύεται μέσα από περιπτώσεις κρίσεων. Είναι εκεί τόσο εν καιρώ πολέμου, σε φωτιές, σε πλημμύρες, σε οτιδήποτε μπορεί να θεωρηθεί «έκτακτο». «Γινόμαστε η αγκαλιά που δεν υπάρχει, σε κάθε κοινωνική κρίση. Πρώτα για το παιδί, και μετά για την κάθε μητέρα, εάν υπάρχει, με κάθε δυνατό τρόπο. Σκοπός μας είναι, μία γυναίκα να βιώσει την μετάβαση στην μητρότητα, όσο γίνεται με πιο θετικό τρόπο, και το νεογνό την μετάβαση στη ζωή. Πάντα υπάρχουν διαφορετικές καταστάσεις, σε κάθε τοκετό, σε κάθε βρέφος. Το κάθε παιδάκι έχει την δική του ιστορία, που ενδεχομένως -δυστυχώς- να ξεκινάει από ένα νοσοκομείο, αλλά -ευτυχώς- να καταλήγει σε ένα σπίτι. Όσο νωρίτερα φύγει από εμάς, τόσο το καλύτερο».
Η κα Βιβιλάκη, θυμάται μία ιστορία, που φέρει μαζί της, από όταν εργαζόταν σε νοσοκομείο της Κρήτης. Όπως λέει, μία γυναίκα με καταγωγή από την Βουλγαρία, γέννησε και ανέλαβε η ίδια το παιδάκι της. «Του έβαλα το βραχιολάκι με την ετικέτα του στο χεράκι, και μέχρι να το ντύσω και να της το πάω για να το κρατήσει, είχε φύγει. Τρελάθηκα. Για αυτούς, θεωρείται αμαρτία να κάνουν έκτρωση, σε μία ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, αλλά πιστεύουν πως είναι ευλογία να γεννήσουν το παιδί και να το δώσουν κάπου αλλού».
«Είμαστε ο άνθρωπος που δίνει το παιδί στην μητέρα. Είναι πολύ ξεχωριστός ο ρόλος μας. Δεν μπορεί να αντικατασταθεί όμως η μάνα. Από την πλευρά μας, προσπαθούμε να είμαστε δίπλα σε κάθε παιδί. Μακάρι, να μπορούσαν να υιοθετηθούν άμεσα τα συγκεκριμένα παιδάκια. Εμείς, που είμαστε δίπλα τους στις πρώτες ημέρες τις ζωής τους, προσπαθούμε να χτίσουμε μία επικοινωνία, κυρίως με το άγγιγμα, την φροντίδα, και την αγάπη».
