Η Ελλάδα καθυστερεί και «τζογάρει» το Ταμείο Ανάκαμψης: Κίνδυνος απώλειας πόρων

Τα χρήματα που διατίθενται από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν είναι απλώς μία επιχορήγηση, αλλά συνοδεύονται από αυστηρά χρονοδιαγράμματα και ένα πυκνό πρόγραμμα προαπαιτούμενων. Αυτές οι υποχρεώσεις περιλαμβάνουν τόσο έργα υποδομής όσο και διαρθρωτικές αλλαγές που πρέπει να ολοκληρωθούν σε συγκεκριμένες ημερομηνίες, ώστε να εκταμιευθούν τα κονδύλια. Αν και η Ελλάδα έχει πετύχει έως τώρα σημαντικούς στόχους, η πιο απαιτητική φάση του προγράμματος βρίσκεται ακόμα μπροστά.

Μέχρι στιγμής, έχουν εκταμιευθεί τέσσερις δόσεις από το Ταμείο, με την εκπλήρωση 107 προαπαιτούμενων. Ωστόσο, για τις επόμενες πέντε δόσεις τα προαπαιτούμενα σχεδόν τριπλασιάζονται, φτάνοντας τα 246. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα έργα και μεταρρυθμίσεις, περίπου το 70% του προγράμματος, έχουν αφεθεί για την τελευταία διετία πριν την καταληκτική ημερομηνία του Αυγούστου 2026. Οι καθυστερήσεις σε βασικά έργα, όπως ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, η αποκατάσταση ζημιών από φυσικές καταστροφές, αλλά και έργα ψηφιοποίησης, όπως η ηλεκτρονική ταυτότητα ασθενούς, εγείρουν έντονη ανησυχία για την έγκαιρη ολοκλήρωσή τους. Παράλληλα, η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, ένα έργο που έχει καθυστερήσει για δεκαετίες, αποτελεί ένα ακόμη «αγκάθι» στην προσπάθεια για επίτευξη των στόχων.

Η πίεση αυξάνεται και από την ίδια τη φύση του Ταμείου Ανάκαμψης. Σε αντίθεση με προηγούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα, το Ταμείο συνδυάζει χρηματοδότηση με την υποχρέωση υλοποίησης σημαντικών μεταρρυθμίσεων. Ουσιαστικά, πρόκειται για έναν μηχανισμό που «πληρώνει» τις χώρες για να εφαρμόσουν αλλαγές που θεωρούνται κρίσιμες για τη μακροπρόθεσμη ευημερία τους. Αυτή η λογική είναι πρωτόγνωρη για την Ελλάδα, όπου οι καθυστερήσεις και η αναβλητικότητα σε μεγάλα έργα και μεταρρυθμίσεις αποτελούν χρόνιο πρόβλημα. Η εκτέλεση του προγράμματος, λοιπόν, απαιτεί έναν νέο τρόπο σκέψης και λειτουργίας, με ταχύτερες διαδικασίες, συντονισμό μεταξύ των φορέων και αποφασιστικότητα στην αντιμετώπιση εμποδίων.

Τα παραδείγματα άλλων χωρών προσφέρουν χρήσιμα διδάγματα. Η Ιταλία, που ξεκίνησε με καθυστερήσεις, έχει καταφέρει να υλοποιήσει κρίσιμα έργα και να απορροφήσει πάνω από 110 δισ. ευρώ, εστιάζοντας σε τομείς όπως η δικαιοσύνη, η ενέργεια και η διαχείριση απορριμμάτων. Από την άλλη, χώρες όπως η Ουγγαρία, που αρνήθηκαν να δεσμευτούν σε μεταρρυθμίσεις, βρίσκονται πλέον αντιμέτωπες με σοβαρά οικονομικά προβλήματα και περιορισμένη χρηματοδότηση. Η Ελλάδα, λοιπόν, καλείται να κινηθεί γρήγορα και μεθοδικά, ώστε να αποφύγει αντίστοιχα προβλήματα και να αξιοποιήσει στο έπακρο αυτή την ιστορική ευκαιρία.

Εντός του 2025, το πρόγραμμα περιλαμβάνει κρίσιμες μεταρρυθμίσεις και έργα που θα επηρεάσουν την καθημερινότητα των πολιτών, όπως η δημιουργία νέων κέντρων πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, η επιτάχυνση των πλειστηριασμών για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων και η βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης μέσω της ηλεκτρονικής ταυτότητας ασθενούς. Ωστόσο, ο χρόνος πιέζει και οι δυσκολίες αυξάνονται, καθώς οι προσφυγές σε μεγάλα έργα, η γραφειοκρατία και η αδυναμία συντονισμού απειλούν την έγκαιρη ολοκλήρωση.

Το Ταμείο Ανάκαμψης δεν είναι μόνο μια οικονομική ανάσα, αλλά και ένας μοχλός αλλαγής για τη χώρα. Είναι η ευκαιρία για την Ελλάδα να καλύψει χρόνιες αδυναμίες, να εκσυγχρονίσει τη δημόσια διοίκηση και να δημιουργήσει ένα πιο βιώσιμο και ανταγωνιστικό μέλλον. Ωστόσο, αν οι καθυστερήσεις συνεχιστούν, η χώρα κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο πολύτιμους πόρους, αλλά και την ευκαιρία να πετύχει αλλαγές που διαφορετικά θα παρέμεναν ανεκπλήρωτες. Οι μήνες που έρχονται θα είναι κρίσιμοι για να αποδειχθεί αν η Ελλάδα μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις και να αξιοποιήσει αυτή τη μοναδική στιγμή για ανάπτυξη και μεταρρυθμίσεις.

Όλα αυτά τα ανησυχητικά δεδομένα, καθώς και επιπλέον προβληματισμοί, ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε προχθές στα γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα, με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή Νικόλα Φαραντούρη. Με θέμα «Τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης στην Ελλάδα: Συμπεράσματα και αξιοποίηση των πόρων», η εκδήλωση φιλοξένησε τον Παύλο Γερουλάνο, βουλευτή Α’ Αθηνών του ΠΑΣΟΚ, και τον Παναγιώτη Κορκολή, γενικό διευθυντή του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, οι οποίοι ανέδειξαν στοιχεία που καταδεικνύουν σημαντικές καθυστερήσεις στην απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.