Η επαναφορά του 13ου μισθού στο Δημόσιο – Η ρήτρα διαφυγής και τα δύο σενάρια
Η υλοποίηση του μέτρου προϋποθέτει είτε δραστική ανακατανομή των υπαρχουσών δαπανών είτε αύξηση των κρατικών εσόδων.
Μπορεί η κυβέρνηση να θέλει να αυξήσει τα δημοσκοπικά της ποσοστά υιοθετώντας την πρόταση των κομμάτων της αντιπολίτευσης για επαναφορά του 13ου μισθού στο Δημόσιο, αλλά και τις προτάσεις για τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, ωστόσο τα μέτρα αυτά θα βρεθούν στο επίκεντρο σκληρών διαπραγματεύσεων με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Κομβικής σημασίας είναι το ποσοστό των αμυντικών δαπανών που θα εξαιρεθεί από το έλλειμμα που μαζί με την υπεραπόδοση της οικονομίας θα καθορίσουν το περιθώριο για το νέο πακέτο μείωσης των φόρων το οποίο αναμένεται να ανακοινώσει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ.
Η τελική πρόταση από την Κομισιόν για τις αμυντικές δαπάνες και τη ρήτρα διαφυγής αναμένεται μέχρι και τις 19 Μαρτίου. Στη γενική της αρχή, η πρόταση θέλει τις ετήσιες αυξήσεις των αμυντικών δαπανών να εξαιρούνται από τον υπολογισμό του ελλείμματος. Το κρίσιμο σημείο θα είναι το ύψος του ελάχιστου ποσοστού του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες, το οποίο τεθεί ως βάση για τον υπολογισμό της αύξησης των δαπανών.
Αν η βάση είναι το 2% του ΑΕΠ τότε η Ελλάδα, η οποία για εφέτος έχει αμυντικές δαπάνες 3% του ΑΕΠ, θα έχει πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο 1% του ΑΕΠ, ήτοι 2,45 δισ. ευρώ. Αν ληφθεί υπόψιν μόνο η αύξηση των δαπανών το 2025 σε σχέση με το 2024, τότε ο δημοσιονομικός χώρος που θα προκύψει από το μέτρο θα είναι 860 εκατ. ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα θα χρειαστεί να προχωρήσει σε τροποποίηση του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού-Διαρθρωτικού Σχεδίου (ΜΔΣ) 2025-2028, το οποίο έχει ήδη κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γεγονός που σημαίνει ότι οι Βρυξέλλες θα απαιτήσουν δημοσιονομικά ισοδύναμα μέτρα για να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις στον προϋπολογισμό.
Το Μεσοπρόθεσμο σχέδιο που έχει υποβληθεί στις ευρωπαϊκές αρχές προβλέπει ότι το 2026 η αύξηση των καθαρών εθνικά χρηματοδοτούμενων πρωτογενών δαπανών θα φτάσει το 3,6%, ενώ το πρωτογενές πλεόνασμα εκτιμάται στο 2,4% του ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή, το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί στο 143,1% του ΑΕΠ. Ωστόσο, η ετήσια αύξηση των πρωτογενών δαπανών της γενικής κυβέρνησης, χωρίς την εφαρμογή νέων μέτρων, εκτιμάται σε περίπου 2 δισ. ευρώ, με 1 δισ. ευρώ να κατευθύνεται στις λειτουργικές δαπάνες και άλλο 1 δισ. ευρώ στις συνταξιοδοτικές δαπάνες.
Το κόστος της επαναφοράς του 13ου και 14ου μισθού υπολογίζεται στα 3 δισ. ευρώ, ένα ποσό που υπερβαίνει τον ρυθμό αύξησης των δημοσιονομικών δαπανών. Αυτό σημαίνει ότι η υλοποίηση του μέτρου προϋποθέτει είτε δραστική ανακατανομή των υπαρχουσών δαπανών είτε αύξηση των κρατικών εσόδων, καθώς δεν υπάρχει επαρκές δημοσιονομικό περιθώριο. Εάν η ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες ενεργοποιηθεί πλήρως θα καλυφθεί μεγάλο μέρος της δαπάνης αυτής. Εάν όχι θα απαιτηθούν δημοσιονομικά ισοδύναμα.
Ανάλογες προκλήσεις προκύπτουν και στον τομέα της φορολογίας. Το Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο ήδη περιλαμβάνει προγραμματισμένες μειώσεις, όπως η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μία ποσοστιαία μονάδα το 2025 και κατά επιπλέον 0,5 ποσοστιαία μονάδα το 2027. Ωστόσο, δεν γίνεται αναφορά σε μείωση του φορολογικού συντελεστή για εισοδήματα μεταξύ 10.001 και 20.000 ευρώ, ούτε στην αύξηση του αφορολόγητου ορίου ή στη μείωση του ανώτατου φορολογικού συντελεστή 44%.
