Η Κομισιόν σχεδιάζει ριζική αναθεώρηση του κοινού προϋπολογισμού της ΕΕ

Το σχέδιο περιλαμβάνει τη συγχώνευση δεκάδων επιμέρους προγραμμάτων σε λιγότερα και πιο ευέλικτα ταμεία, μεταφέροντας παράλληλα περισσότερες εξουσίες στις εθνικές κυβερνήσεις όσον αφορά τη διαχείριση των δαπανών.

Η Κομισιόν ζητά έναν προϋπολογισμό «πιο φιλόδοξο σε μέγεθος και σχεδιασμό», ώστε να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης για την άμυνα και την εξυπηρέτηση του χρέους. Ειδικότερα, το έγγραφο υπογραμμίζει ότι η αποπληρωμή των ομολόγων που εκδόθηκαν στο πλαίσιο της οικονομικής αντιμετώπισης της πανδημίας θα κοστίζει 30 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί στο 20% των ετήσιων δαπανών της ΕΕ. Αυτή η νέα οικονομική πραγματικότητα απαιτεί την επανεξέταση των συνολικών συνεισφορών των κρατών-μελών, γεγονός που προμηνύει έντονες διαπραγματεύσεις, καθώς χώρες όπως η Γερμανία και η Ολλανδία είναι πιθανό να αντισταθούν σε οποιαδήποτε αύξηση του προϋπολογισμού.

Η Επιτροπή επιδιώκει να αλλάξει ριζικά τη δομή του προϋπολογισμού, ενοποιώντας πάνω από 50 ξεχωριστά προγράμματα δαπανών σε τρία βασικά ταμεία. Ο στόχος είναι η ενίσχυση της ευελιξίας για την αντιμετώπιση έκτακτων προκλήσεων. Σήμερα, ο προϋπολογισμός της ΕΕ αντλεί χρηματοδότηση από τις εθνικές συνεισφορές, που αντιστοιχούν περίπου στο 1% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος της Ένωσης, με ένα σημαντικό μέρος να κατευθύνεται στις γεωργικές επιδοτήσεις και τις περιφερειακές ενισχύσεις.

Με τη νέα πρόταση, η Επιτροπή θα προχωρήσει σε έναν απλουστευμένο προϋπολογισμό, όπου κάθε χώρα θα διαχειρίζεται ένα ενιαίο σχέδιο μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, ενσωματώνοντας τόσο τα περιφερειακά ταμεία όσο και τις γεωργικές ενισχύσεις. Αυτό θα δώσει στις εθνικές κυβερνήσεις μεγαλύτερη ευχέρεια στην επιλογή των έργων που θα χρηματοδοτηθούν, περιλαμβάνοντας και έργα που μέχρι σήμερα εγκρίνονταν σε συνεργασία με τις Βρυξέλλες.

Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία ενός «Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας», το οποίο θα χρηματοδοτεί κρίσιμους τομείς και διακρατικά έργα, καθώς και ενός ανανεωμένου ταμείου εξωτερικής πολιτικής, πιο προσαρμοσμένου στις γεωπολιτικές στρατηγικές προτεραιότητες της Ένωσης. Αυτά τα δύο νέα ταμεία θα επιτρέψουν μεγαλύτερη έμφαση σε κοινές επενδύσεις στην άμυνα, μια πτυχή που έως τώρα δεν είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Η αναθεώρηση του προϋπολογισμού αποτελεί το πρώτο βήμα προς μια επίσημη νομοθετική πρόταση, η οποία αναμένεται να παρουσιαστεί το καλοκαίρι. Η έγκρισή της απαιτεί τη συναίνεση και των 27 κρατών-μελών, μια διαδικασία που στην τελευταία διαπραγμάτευση για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο διήρκεσε περισσότερα από δύο χρόνια.

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι οι σημερινοί μηχανισμοί διανομής των κονδυλίων είναι υπερβολικά γραφειοκρατικοί, με αποτέλεσμα σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων. Χαρακτηριστικά, από τα κονδύλια που έχουν δεσμευτεί για την περιφερειακή ανάπτυξη στο τρέχον επταετές πλαίσιο, μόλις το 6,4% έχει δαπανηθεί μέχρι στιγμής. Με το νέο σύστημα, η ΕΕ επιδιώκει να επιταχύνει τις διαδικασίες χρηματοδότησης και να καταστήσει τον προϋπολογισμό της πιο αποτελεσματικό και ευέλικτο απέναντι στις διαρκώς μεταβαλλόμενες ανάγκες της Ένωσης.