Η ρήτρα διαφυγής δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο 800 εκατ. ευρώ
Η Ελλάδα θα μπορούσε να αξιοποιήσει δημοσιονομικό χώρο έως και 800 εκατ. ευρώ χάρη στην ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας, η οποία τίθεται σε εφαρμογή από εφέτος, σύμφωνα με τη «Λευκή Βίβλο» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις αμυντικές δαπάνες.
Πρόκειται για ένα μέτρο που επιτρέπει στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες χωρίς αυτές να υπολογίζονται στο έλλειμμα, εξασφαλίζοντας έτσι πολύτιμο περιθώριο για επενδύσεις και πιθανές ελαφρύνσεις. Η εξέλιξη αυτή κρίνεται θετική από την ελληνική πλευρά, καθώς ενδέχεται να επιτρέψει την υιοθέτηση μέτρων δημοσιονομικής χαλάρωσης ήδη από το 2025, αντί για το 2026 όπως είχε αρχικά προβλεφθεί.
Ωστόσο, ο ακριβής βαθμός ευελιξίας παραμένει ακόμη υπό διαμόρφωση.
Η Κομισιόν στην έκθεσή της επισημαίνει την ανάγκη αύξησης των αμυντικών δαπανών σε σύγκριση με το 2021, θέτοντας πλαφόν στο 1,5% του ΑΕΠ. Ωστόσο, δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί αν η αύξηση αυτή θα υπολογίζεται σε σχέση με το ΑΕΠ της περιόδου 2021–2025 ή ως απόλυτο μέγεθος.
Στην πρώτη περίπτωση, η Ελλάδα ενδέχεται να μην επωφεληθεί, καθώς οι αμυντικές της δαπάνες το 2021 ήταν ήδη υψηλές ως ποσοστό του ΑΕΠ. Αν ισχύσει το δεύτερο σενάριο, το οποίο θεωρείται και το πιθανότερο σύμφωνα με ελληνικές πηγές, το δημοσιονομικό περιθώριο για την Ελλάδα μπορεί να φτάσει έως και τα 800 εκατ. ευρώ.
Οι τελικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν εντός του επόμενου τριμήνου, καθώς παραμένει ανοικτό το ερώτημα βάσει ποιας χρονικής σύγκρισης θα υπολογιστεί το επιλέξιμο ύψος των δαπανών – με βάση το 2021 ή το εκάστοτε προηγούμενο έτος.
Η ρήτρα διαφυγής θα ισχύσει για τετραετία, από το 2025 έως το 2028, ενώ σύμφωνα με την Κομισιόν, οι δαπάνες που θα εξαιρεθούν από τους δημοσιονομικούς στόχους περιλαμβάνουν τόσο επενδυτικά έργα όσο και λειτουργικές δαπάνες. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να καταλογιστούν σε μεταγενέστερο χρόνο, ακόμα και εάν έχει εκπνεύσει η ισχύς της ρήτρας, υπό την προϋπόθεση ότι σχετίζονται με παραγγελίες που έγιναν εντός της περιόδου εφαρμογής.
Να σημειωθεί πως η Κομισιόν καλεί τα κράτη-μέλη να ενεργοποιήσουν τις εθνικές τους ρήτρες έως τα τέλη Απριλίου, με την αξιολόγηση των αιτημάτων και την υποβολή συστάσεων προς έγκριση από το Συμβούλιο να προγραμματίζεται για τον Ιούλιο.
