Δεν είναι λίγες οι τάσεις στο TikTok που έχει αποδειχθεί ότι είναι επικίνδυνες να τις ακολουθεί κανείς, ιδιαίτερα όταν αυτές σχετίζονται με ζητήματα υγείας όπως χάπια αδυνατίσματος ή αυστηρές δίαιτες.
Σε μια νέα μόδα, που έχει ξεκινήσει να υιοθετείται από αρκετούς χρήστες των social media, influencers προωθούν ενέσιμα φάρμακα που υπόσχονται το τέλειο σώμα.
Μια νεαρή στο TikTok με μακριά κυματιστά μαλλιά λαμπερό μακιγιάζ και λαμπερό χαμόγελο, είναι αδύνατη και θέλει να ξέρετε γιατί: χρησιμοποιεί ένα συνταγογραφούμενο φάρμακο που αναπτύχθηκε αρχικά για τη θεραπεία του διαβήτη που έχει γίνει ένα δημοφιλές φάρμακο για την απώλεια βάρους, σύμφωνα με τον Guardian.
Σε ένα απόσπασμα, παίρνει το φάρμακο από ένα φαρμακείο και στη συνέχεια δείχνει σε ένα κλιπ που ακολουθεί πώς το κάνει την ένεση στο πόδι της. Μια λεζάντα αναβοσβήνει σε όλη την οθόνη: «Δεν είμαι γιατρός, απλώς πληροφορώ».
Λίγες στιγμές αργότερα συμβουλεύει τους σχεδόν 20.000 ακόλουθούς της για το πώς να ξεκινήσουν να παίρνουν το φάρμακο. «Ξεκινήστε με τα 0,25 mg», λέει απευθείας στην κάμερα. «Αυξήστε σταδιακά τη δόση. Μην παραλείπετε δόσεις. Δεν θέλω κανένας από εσάς να αισθάνεται άρρωστος».
Ο ασθενής – influencer
Είναι αυτό που λέμε «ασθενής – influencer». Δεν έχουν ιατρική εκπαίδευση και ισχυρίζονται ότι απλώς μοιράζονται τις προσωπικές τους εμπειρίες με τους followers τους στο TikTok και στο Instagram. Αλλά σε αυτήν την ταχέως αναπτυσσόμενη και σε μεγάλο βαθμό μη ρυθμιζόμενη πλατφόρμα, γίνεται πιο δύσκολο να ξεχωρίσουμε πότε η επιρροή υπερβαίνει τα νομικά και ηθικά όρια.
Μια μελέτη που κυκλοφόρησε αυτή την εβδομάδα διαπίστωσε πως όσοι μοιράζονται στο Διαδίκτυο συμβουλές σχετικά με συνταγογραφούμενα φάρμακα δεν αποκαλύπτουν τις σχέσεις τους με τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Σύμφωνα με την Εριν Γουίλις, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, η οποία συνέταξε την παραπάνω μελέτη, οι followers που προωθούν φάρμακα στα social media θεωρούνται αξιόπιστοι από τους χρήστες επειδή μοιράζονται καθημερινά τις ιστορίες τους.
Μία άλλη έρευνα του 2020 διαπίστωσε ότι το 51% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι εμπιστεύεται όσους διαφημίζουν τα φάρμακά τους περισσότερο από όσους προωθούν απλώς το lifestyle τους.
«Ωστόσο δεν γνωρίζουν ότι οι συγκεκριμένοι μπορούν να λάβουν από εκατοντάδες μέχρι χιλιάδες ευρώ ώστε να προωθήσουν ένα φάρμακο ή τη θεραπεία του», ανέφερε η Αμφρίτα Μπόουμικ, επικεφαλής της κοινότητας της Health Union.
Ο λόγος που όλο και περισσότεροι followers προωθούν τα φάρμακά που λαμβάνουν επί πληρωμή στα social media είναι επειδή μπορούν να δημοσιεύσουν διαφορετικό content από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα οποία το πλαίσιο από τις ρυθμιστικές Αρχές είναι αρκετά αυστηρό.
Και τελικά, λειτουργεί;
Παραδείγματος χάριν, σε μία πρόσφατη ανάρτησή της στο TikTok, μια νεαρή χρήστης του Διαδικτύου σχολίασε στο προφίλ μιας influencer που διαφημίζει ένα συγκεκριμένο φάρμακο για απώλεια βάρους.
«Το παίρνω εδώ και 3 εβδομάδες και δεν έχω χάσει ούτε ένα κιλό. Παρακαλώ πείτε μου ότι θα αρχίσει να λειτουργεί». Τότε η influencer της απάντησε «Αυξήστε τη δόση». Λίγο μετά ένας άλλος χρήστης απάντησε: «Με έκανε να αρρωστήσω τόσο πολύ. Εκανα εμετό συνέχεια. Δεν πήγαινα τουαλέτα για 10-15 μέρες».
Ένα μεγάλο πρόβλημα, λέει ο Γουίλις, είναι ότι εξακολουθεί να υπάρχει μια «ανησυχητική έλλειψη έρευνας» στον κλάδο – και αυτή η έρευνα είναι δύσκολη επειδή «κανείς δεν είναι διατεθειμένος να μιλήσει για αυτό».
