Καθολική απαγόρευση συμμετοχής δημοσίων υπαλλήλων σε ΙΚΕ

Η γνωμοδότηση, που έγινε δεκτή από το υπουργείο Εσωτερικών, επιβεβαιώνει ότι κανένας δημόσιος υπάλληλος δεν μπορεί να αποκτήσει την ιδιότητα του διαχειριστή ή να συμμετέχει ως εταίρος σε τέτοιες εταιρείες.

Το Ε’ Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους εξέδωσε γνωμοδότηση σχετικά με το ζήτημα της συμμετοχής δημοσίων υπαλλήλων σε Ιδιωτικές Κεφαλαιουχικές Εταιρίες. Η γνωμοδότηση κλήθηκε να απαντήσει στο αν επιτρέπεται σε δημοσίους υπαλλήλους, οι οποίοι διέπονται από τις διατάξεις του Υπαλληλικού Κώδικα, να αποκτήσουν ιδιότητες ή ρόλους εντός Ι.Κ.Ε., και υπό ποιες προϋποθέσεις. Η απόφαση του ΝΣΚ δόθηκε στο πλαίσιο της εφαρμογής του άρθρου 32 του Ν. 3528/2007.

Το βασικό ερώτημα που τέθηκε αφορούσε το αν επιτρέπεται η συμμετοχή δημοσίου υπαλλήλου στο διοικητικό συμβούλιο Ι.Κ.Ε. ή η συμμετοχή του ως εταίρου μέσω της κατοχής εταιρικών μεριδίων, και αν σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται η λήψη ειδικής άδειας άσκησης ιδιωτικού έργου. Το Ε’ Τμήμα του ΝΣΚ έκρινε ότι η Ι.Κ.Ε., ως εταιρική μορφή, είναι εκ του νόμου εμπορική, ανεξαρτήτως του σκοπού της, και συνεπώς εμπίπτει στην απαγόρευση που θέτει το άρθρο 32 του Υπαλληλικού Κώδικα.

Η γνωμοδότηση αναφέρει ότι το άρθρο 32 απαγορεύει ρητά τη συμμετοχή των δημοσίων υπαλλήλων στη διαχείριση οποιασδήποτε εμπορικής εταιρείας. Επιπλέον, διευκρινίζει ότι η Ι.Κ.Ε. δεν διοικείται μέσω διοικητικού συμβουλίου, αλλά μέσω ενός ή περισσοτέρων διαχειριστών, οι οποίοι φέρουν την ευθύνη εκπροσώπησης και διοίκησης της εταιρείας. Η απαγόρευση συμμετοχής στη διαχείριση περιλαμβάνει όλες τις μορφές εμπορικών εταιρειών, όπως και τις Ι.Κ.Ε., δεδομένου ότι αυτές ανήκουν στις κεφαλαιουχικές εταιρείες και φέρουν εμπορικό χαρακτήρα.

Η απόφαση ομόφωνα κατέληξε στο ότι απαγορεύεται στους δημοσίους υπαλλήλους να αποκτήσουν την ιδιότητα του διαχειριστή σε Ι.Κ.Ε. Το σκεπτικό της απόφασης στηρίζεται στη θεμελιώδη αρχή του Υπαλληλικού Κώδικα, που απαιτεί τη διασφάλιση της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας των δημοσίων υπαλλήλων από κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα.

Στο δεύτερο σκέλος του ερωτήματος, που αφορούσε τη δυνατότητα συμμετοχής των υπαλλήλων ως εταίρων μέσω της απόκτησης εταιρικών μεριδίων, η γνωμοδότηση καταλήγει ότι, παρά την απουσία ρητής απαγόρευσης στον Υπαλληλικό Κώδικα για την Ι.Κ.Ε., η συμμετοχή αυτή εντάσσεται στη γενικότερη απαγόρευση συμμετοχής σε εμπορικές εταιρείες. Με την πλειοψηφία των μελών της, το ΝΣΚ αποφάνθηκε ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν επιτρέπεται να κατέχουν εταιρικά μερίδια σε Ι.Κ.Ε., ανεξαρτήτως αν αυτά αφορούν κεφαλαιακές ή εξωκεφαλαιακές εισφορές. Το σκεπτικό εστιάζει στο ότι η νομοθεσία δεν μπορεί να προβλέψει για νεότερους τύπους εταιρειών όπως η Ι.Κ.Ε., ωστόσο η απαγόρευση ισχύει βάσει της γενικής διάταξης του Υπαλληλικού Κώδικα για εμπορικές εταιρείες.

Υπήρξε, ωστόσο, και μειοψηφική άποψη, η οποία υποστήριξε ότι η πλήρης απαγόρευση συμμετοχής των δημοσίων υπαλλήλων μέσω κατοχής εταιρικών μεριδίων μπορεί να προκαλέσει ζητήματα συνταγματικότητας. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, θα μπορούσε να επιτραπεί η κατοχή μειοψηφικών μεριδίων, εφόσον δεν επηρεάζουν τη διοίκηση ή τη διαχείριση της εταιρείας. Ειδικά για εξωκεφαλαιακές εισφορές, η μειοψηφία υποστήριξε ότι η συμμετοχή επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση της προηγούμενης χορήγησης ειδικής άδειας.

Το υπουργείο Εσωτερικών έκανε δεκτή την γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και εξέδωσε εγκύκλιο (ΔΙΔΑΔ/Φ.69/261/οικ.723), με την οποία καθίσταται σαφές ότι δεν επιτρέπεται στους δημοσίους υπαλλήλους να αποκτούν την ιδιότητα του διαχειριστή σε ΙΚΕ και ότι απαγορεύεται η συμμετοχή τους σε τέτοιου είδους εταιρείες ακόμη και με την απόκτηση εταιρικών μεριδίων, ανεξαρτήτως του αριθμού αυτών.