Περίπου 850 εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο πάσχουν από χρόνια νεφρική νόσο, η οποία προσβάλλει ένα στα 10 άτομα. Όμως, περίπου το 90% των ασθενών δεν γνωρίζει ότι πάσχει.
Στην Ελλάδα, πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι πάσχοντες ξεπερνούν το 10,2% του πληθυσμού και όσο ο πληθυσμός γερνά, το ποσοστό αυτό μεγαλώνει.
Από το σύνολο των πάνω από 1,1 εκατομμυρίων Ελλήνων που πάσχει από χρόνια νεφρική νόσο, περίπου το 82% των ασθενών σταδίου 3 παραμένει αδιάγνωστο και οι μισοί παραμένουν αδιάγνωστοι ακόμη και στα στάδια 4-5, οπότε τα συμπτώματα έχουν αρχίσει να εμφανίζονται.
Στην καρδιά
Η νόσος, παράλληλα με τα νεφρά, πλήττει και την καρδιά των ασθενών με ΧΝΝ, προκαλώντας στο 20% περίπου (δηλαδή, έναν στους πέντε ασθενείς) καρδιακή ανεπάρκεια. Πρόκειται για τη συχνότερη επιπλοκή στην καρδιά, αλλά και τη συχνότερη αιτία θανάτου για τους ανθρώπους, που πάσχουν από χρόνια νεφρική νόσο.
Η πάθηση, εξαιτίας της βλάβης των νεφρών από διάφορες αιτίες, προοδευτικά, οδηγεί σε μη αναστρέψιμη μείωση της νεφρικής λειτουργίας.
Μοναδικό όπλο κατά της ΧΝΝ είναι η έγκαιρη διάγνωσή της και η διαχείρισή της μετά τη διάγνωση με τρόπο που μπορεί να καθυστερήσει σημαντικά την εξέλιξή της σε νεφρική ανεπάρκεια περιορίζοντας έτσι τον κίνδυνο θανάτου σε σημαντικό βαθμό.
Τα αίτια
Για την εμφάνιση χρόνιας νεφρικής νόσου ευθύνονται συνήθως η παρουσία σακχαρώδους διαβήτη, υπέρτασης ή καρδιαγγειακών παθήσεων, το κάπνισμα και η παχυσαρκία. Πρόσθετοι επιβαρυντικοί παράγοντες κινδύνου αποτελούν το οικογενειακό ιστορικό και η ηλικία.
Εύκολη διάγνωση
Η διάγνωση της χρόνιας νεφρικής νόσου είναι μια ιδιαίτερα απλή υπόθεση, γεγονός που προκαλεί προβληματισμό για την υποδιάγνωσή της. Ειδικότερα μπορεί να εντοπιστεί με απλή αιματολογική εξέταση και εξέταση ούρων, αμφότερες χαμηλού κόστους εξετάσεις. Η κρεατινίνη ορού που μετριέται με μια εξέταση αίματος και μέσω της οποίας μπορεί να υπολογιστεί ο ρυθμός σπειραματικής διήθησης (GFR), είναι το στοιχείο που δείχνει πόσο καλά διηθούν οι νεφροί τα απόβλητα προϊόντα από το αίμα. Η εξέταση αυτή, αποτελεί έναν πολύ καλό δείκτη εκτίμησης της νεφρικής λειτουργίας, εάν γίνεται τακτικά. Εφόσον η τιμή του είναι κάτω από 60 ml/min/1,73 για πάνω από τρεις μήνες, τότε το άτομο αυτό πάσχει από νεφρική νόσο. Επίσης, η μέτρηση αλβουμίνης ούρων μπορεί να δώσει πληροφορίες για την έκταση της νεφρικής βλάβης, εφόσον αυτή υπάρχει.
Η έλλειψη διάγνωσης κοστίζει
Το κόστος διάγνωσής της ΧΝΝ είναι χαμηλό, ωστόσο η παρουσία της σε μεγάλη μερίδα πληθυσμού την καθιστά μια από τις πιο δαπανηρές χρόνιες νόσους, επιβαρύνοντας σημαντικά τα συστήματα υγείας διεθνώς. Σε περίπτωση μάλιστα μη αντιμετώπισης της ΧΝΝ αυτή οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια η οποία απαιτεί αιμοκάθαρση ή ακόμα και μεταμόσχευση νεφρού.
Το μέσο ετήσιο κόστος της νόσου σχεδόν διπλασιάζεται όταν αυτή εξελίσσεται από το στάδιο 2 σε 3 και τετραπλασιάζεται στα στάδια 4-5.
Πολλές χώρες διαθέτουν το 2-4% του προϋπολογισμού υγείας στη θεραπεία της νεφρικής ανεπάρκειας, παρότι οι ασθενείς υπό αιμοκάθαρση αποτελούν μόλις το 0,15% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ο αριθμός των ασθενών στο στάδιο 5 της ΧΝΝ είναι μικρός και αποτελούν μόλις το 2%, απορροφούν όμως δυσανάλογα πολλούς πόρους. Ειδικότερα το 65% του συνολικού κόστους διαχείρισης της νόσου κατευθύνεται σε ασθενείς του σταδίου 5 της ΧΝΝ, με το ετήσιο άμεσο κόστος ανά ασθενή σε θεραπεία νεφρικής υποκατάστασης (αιμοκάθαρση, περιτοναϊκή κάθαρση, μεταμόσχευση) να υπολογίζεται σε πάνω από 35.000 ευρώ. Όμως, οι υπολογισμοί αυτοί ίσως υποεκτιμούν το πραγματικό οικονομικό φορτίο της νόσου.
Το κόστος στην Ελλάδα
Πρόσφατη μελέτη στην Ελλάδα (2022) από τον ομ. Καθηγητή Παθολογίας – Νεφρολογίας ΕΚΠΑ Ι. Μπολέτη και συνεργατών του, κατέδειξε ότι το συνολικό ετήσιο άμεσο κόστος της χρόνιας νεφρικής νόσου ανέρχεται σε 846 εκατ. ευρώ, περίπου. Το 50% του κόστους αυτού, αφορά την αιμοκάθαρση που χρειάζονται οι ασθενείς, ενώ το κόστος νοσηλείας απορροφά το 29% της συνολικής δαπάνης και τα φάρμακα το 17%.
Προσυμπτωματικός έλεγχος
Ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης της ΧΝΝ αποτελεί η ολιστική προσέγγιση ενός συστήματος υγείας με έμφαση στην πρώιμη διάγνωση, την έγκαιρη παρέμβαση και βέλτιστη διαχείριση της νόσου. Προϋπόθεση είναι μια πολιτική εστιασμένη στην ενίσχυση του προσυμπτωματικού ελέγχου για τους ασθενείς υψηλού κινδύνου, η πλήρης αξιοποίηση της πλατφόρμας ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και η συνεχής εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας.
Οι ασθενείς
Για την υιοθέτηση πολιτικών πρόληψης, προσυμπτωματικού ελέγχου και έγκαιρη θεραπεία της χρόνιας νεφρικής νόσου, 19 ενώσεις ασθενών από την Ευρώπη, την Βόρεια και Νότια Αμερική, τη Μέση Ανατολή και την Ασία δημιούργησαν την Παγκόσμια Συμμαχία για την Υγεία των Νεφρών GAfKH (Global Alliance for Kidney Health) με στόχο να ενδυναμώσει τις φωνές των ασθενών.
Όραμα της Παγκόσμιας Συμμαχίας για την Υγεία των Νεφρών GAfKH είναι η αντιμετώπιση της Χρόνιας Νεφρικής Νόσου ως προτεραιότητα Δημόσιας Υγείας από τα συστήματα υγείας διεθνώς, διασφαλίζοντας ότι οι ασθενείς, που διατρέχουν κίνδυνο μπορούν να έχουν πρόσβαση σε έλεγχο και έγκαιρη θεραπεία, επιβραδύνοντας έτσι την εξέλιξη της νόσου και προλαμβάνοντας τη θνησιμότητα. Εκπρόσωποι της συμμαχίας μάλιστα εξηγούν ότι ενώ οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η θεραπευτική παρέμβαση είναι σε θέση να επιβραδύνουν την εξέλιξη της ΧΝΝ, η απουσία προσυμπτωματικού ελέγχου, που συνεπάγεται έγκαιρη θεραπεία θα οδηγήσει σε έκρηξη του αριθμού των νοσούντων με ΧΝΝ.
Προτεραιότητες
Η Συμμαχία των ενώσεων ασθενών, θέτει χαρακτηρίζει ως επιτακτική ανάγκη η νόσος να τεθεί σε προτεραιότητα και προτείνει για την διαχείρισή της:
-την χάραξη ενιαίας στρατηγικής με ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο πολιτικών,
-την κατάρτιση κατευθυντήριων οδηγιών για την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπισή της,
-τη διεύρυνση το μητρώου ασθενών σε όλα τα στάδια της νόσου και να μην περιορίζεται μόνο στους ασθενείς με νεφρική νόσο τελικού σταδίου
-την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στη μάχη κατά της Νόσου μέσω της αξιοποίησης των δεδομένων και των λειτουργιών του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και της ταυτόχρονης ανάπτυξης συστήματος καταγραφής ηλεκτρονικών φακέλων υγείας (HER).
Παράλληλα, προτείνει την ανάπτυξη συστηματικών προγραμμάτων πρόληψης από την Πολιτεία, με στόχο την έγκαιρη διάγνωση, που με τη σειρά της θα επιτρέπει την έγκαιρη παρέμβαση και καλύτερη μακροχρόνια διαχείριση όσων πάσχουν από τη νόσο, απαλλάσσοντας το σύστημα υγείας από σημαντική πίεση.
Καταλήγοντας η Συμμαχία τονίζει ότι ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων φορέων αλλά και του γενικού πληθυσμού στην περίθαλψη ασθενών με Χρόνια Νεφρική Νόσο.
