Οι μεταρρυθμίσεις κρίθηκαν αναγκαίες λόγω των σαρωτικών αλλαγών που έχουν επέλθει στο δημογραφικό τοπίο.
Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες για την εκ βάθρων αναμόρφωση του κληρονομικού δικαίου, με επίκεντρο τις διατάξεις της εξ αδιαθέτου διαδοχής, δηλαδή τη διανομή της περιουσίας όταν δεν υπάρχει διαθήκη.
Η ειδική Ομάδα Εργασίας που συγκροτήθηκε με απόφαση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Δικαιοσύνης έχει ήδη ξεκινήσει τη σύνταξη του σχεδίου νόμου, με στόχο την ολοκλήρωσή του έως τα τέλη Ιουνίου.
Πρόκειται για την πρώτη ουσιαστική παρέμβαση στο συγκεκριμένο πεδίο του δικαίου έπειτα από σχεδόν οκτώ δεκαετίες, με σκοπό την προσαρμογή του στις σύγχρονες κοινωνικές και οικογενειακές πραγματικότητες.
Οι μεταρρυθμίσεις κρίθηκαν αναγκαίες λόγω των σαρωτικών αλλαγών που έχουν επέλθει στο δημογραφικό τοπίο, στον θεσμό της οικογένειας και γενικότερα στη δομή της ελληνικής κοινωνίας.
Δικαστικοί λειτουργοί, πανεπιστημιακοί και συμβολαιογράφοι, υπό την επιστημονική εποπτεία του επίτιμου καθηγητή του ΕΚΠΑ Απόστολου Γεωργιάδη, επιφορτίστηκαν με την αναθεώρηση των σχετικών διατάξεων, με αφετηρία το κεφάλαιο των διαθηκών και με γνώμονα τη διατήρηση της ιδιόγραφης διαθήκης ως θεμελιώδους μορφής έκφρασης της τελευταίας βούλησης.
Σύμφωνα με Τα Νέα, για πρώτη φορά εισάγεται ρητά η πλήρης εξομοίωση του συντρόφου με σύμφωνο συμβίωσης με τον σύζυγο από γάμο, όσον αφορά τα κληρονομικά δικαιώματα στην περίπτωση που δεν υπάρχει διαθήκη.
Ταυτόχρονα, εξετάζεται η ενίσχυση του μεριδίου του επιζώντος συζύγου ή συντρόφου στη διανομή της περιουσίας. Αντιθέτως, σε περιπτώσεις προγενέστερης αγωγής διαζυγίου ή λύσης του συμφώνου συμβίωσης, ο επιζών αποκλείεται από τη διαδοχή.
Στο επίκεντρο της συζήτησης βρίσκεται επίσης και ένα ζήτημα που απηχεί τις σύγχρονες μορφές συμβίωσης: η αναγνώριση ενδεχόμενων δικαιωμάτων για άτομα που συζούσαν σε ελεύθερη ένωση με τον κληρονομούμενο, χωρίς νομική ή θρησκευτική τυπικότητα.
Οι νομικοί μελετούν ρύθμιση που θα επιτρέπει στον επιζώντα να διαμένει για κάποιο χρονικό διάστημα στην κοινή κατοικία ή να κάνει χρήση της οικοσκευής, ώστε να αποφευχθούν αιφνίδιες ανατροπές στη ζωή του μετά τον θάνατο του συντρόφου.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει και η προτεινόμενη πρόβλεψη για άτομα – συγγενείς ή μη – που ανέλαβαν τη φροντίδα ηλικιωμένων.
Στόχος είναι να δίνεται η δυνατότητα στον κληρονομούμενο να αφήνει, υπό προϋποθέσεις, ένα εύλογο ποσό σε φροντιστές που προσέφεραν υπηρεσίες χωρίς οικονομικά ανταλλάγματα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Παρότι αναγνωρίζεται η κοινωνική σημασία μιας τέτοιας ρύθμισης, νομικοί εκφράζουν επιφυλάξεις για τις ενδεχόμενες δικαστικές αντιπαραθέσεις που μπορεί να προκύψουν μεταξύ φροντιστών και συγγενών.
